Ông Đặng Văn Thanh
Thực trạng hiện nay là số lượng DNKT đáp ứng yêu cầu rất hạn chế, trong khi DN bắt buộc phải kiểm toán lại tăng lên rất nhanh, thưa ông?
Thà rằng chấp nhận số lượng công ty được lựa chọn kiểm toán ở mức độ vừa phải, nhưng có đủ điều kiện và tiêu chuẩn cần thiết, chứ không nên hạ thấp điều kiện, tiêu chuẩn. Với những điều kiện tiêu chuẩn cụ thể, đúng mức sẽ đòi hỏi DNKT chưa đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện muốn tham gia thị trường tiềm năng và nhạy cảm này phải tự vươn lên, tự nâng cao năng lực để đáp ứng yêu cầu của TTCK, của nền kinh tế.
Nhưng nếu theo Quy chế cũ thì chỉ có khoảng 12 - 14 DNKT đáp ứng đủ điều kiện?
Có thể áp dụng giải pháp cho các DNKT đủ điều kiện tập trung thực hiện kiểm toán những nội dung cơ bản nhất, đánh giá nội dung chủ yếu nhất của khách hàng để bảo đảm cho nhà đầu tư nắm một cách toàn diện, tổng thể hoạt động của tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết và tổ chức kinh doanh chứng khoán, thay vì yêu cầu kiểm toán trên diện quá rộng, quá nhiều chỉ tiêu. Hơn nữa, một số điều kiện như vốn điều lệ hoặc vốn chủ sở hữu, thời gian hoạt động của DNKT không nên coi là điều kiện, tiêu chuẩn quá khắt khe để được lựa chọn kiểm toán cho các đối tượng trên. Cần đánh giá năng lực thực sự, chất lượng và khả năng hoạt động của các DNKT. Như vậy, số lượng DNKT đáp ứng yêu cầu và được tham gia kiểm toán sẽ tăng lên nhiều, chứ không dừng ở con số hiện nay.
Tức là yêu cầu DNKT phải đáp ứng yêu cầu tối thiểu có 3 năm hoạt động mới được kiểm toán cho các đối tượng trên là không cần thiết?
Thời gian hoạt động là một trong những tiêu chuẩn cần thiết và có thể định lượng, nhưng trong trường hợp cụ thể, không nhất thiết phải là 3 năm hay 5 năm. Tôi cho rằng, chất lượng và năng lực thực sự của DNKT là tổ chức hoạt động và kiểm soát chất lượng hoạt động của công ty, là đạo đức hành nghề của đội ngũ kiểm toán viên… Đây là những khía cạnh quan trọng nhất đối với một dịch vụ tài chính cao cấp được đo lường bằng trách nhiệm, phẩm chất trung thực, độc lập và năng lực nghiệp vụ. Nếu quan tâm và đánh giá, định lượng được những tiêu chí, điều kiện khắt khe đối với những khía cạnh này, tôi cho rằng, có thể DNKT chưa đủ thời gian hoạt động nhưng hoàn toàn đủ khả năng kiểm toán cho tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết và tổ chức kinh doanh chứng khoán.
Thế còn điều kiện về vốn thì sao, thưa ông?
Luật DN không quy định điều kiện vốn khi tham gia thị trường, vốn điều lệ chỉ là một nội dung trong giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, chỉ một số ngành nghề kinh doanh có điều kiện mới cần có điều kiện về vốn. Ngoài ra, tiêu chí này chỉ có thể kiểm soát được bằng việc phong toả tài khoản, còn không sẽ tạo ra sự không trung thực trong thông tin hoặc tiêu cực trong đánh giá, xác nhận vốn của DN tại một thời điểm nào đó. Tôi không yên tâm về tiêu chí và phương thức xác định, công nhận tiêu chuẩn và điều kiện về vốn. Và rất có thể, đây là điều kiện khó cho DNKT vừa và nhỏ, nhưng có đội ngũ kiểm toán viên có năng lực thực sự, có khả năng cung cấp dịch vụ kiểm toán tốt nhưng không đủ vốn theo yêu cầu. Có thể, để được tham gia kiểm toán, họ phải chứng minh số vốn cần có bằng những cách thức không trong sáng và sẽ xuất hiện những tiêu cực trong cơ chế xin-cho.
Ông cho rằng, nên dùng các biện pháp khác để nâng cao chất lượng kiểm toán, thay vì giảm điều kiện, yêu cầu đối với DNKT được lựa chọn?
Đúng vậy! Muốn nâng cao chất lượng kiểm toán, thì bản thân DNKT, cơ quan quản lý nhà nước về kế toán - kiểm toán (Bộ Tài chính), Hội Kế toán - Kiểm toán Việt Nam cùng các tổ chức thành viên của Hội như Hội Kiểm toán viên hành nghề, Câu lạc bộ Kế toán trưởng, các hội kế toán ngành… phải tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, hỗ trợ và quản lý đội ngũ kế toán viên, kiểm toán viên. Đạo đức nghề nghiệp kiểm toán phải thực sự được quan tâm, phải được kiểm soát chặt chẽ, bởi nếu có đưa ra các điều kiện, tiêu chuẩn khắt khe hơn nữa mà không quan tâm đến đạo đức nghề nghiệp, đạo đức hành nghề kế toán và kiểm toán thì chất lượng kiểm toán vẫn sẽ không đảm bảo. Điều này không chỉ tác động xấu đối với TTCK trong thời gian trước mắt, mà về lâu dài niềm tin của nhà đầu tư đối với các báo cáo tài chính đã được kiểm toán cũng sẽ giảm thấp. Và đó là điều bất lợi lớn nhất cho hoạt động dịch vụ kiểm toán.
Trên quan điểm cá nhân, ông đánh giá thế nào về chất lượng kiểm toán hiện nay?
Cá nhân tôi cho rằng, hoạt động kiểm toán của Việt
Vậy giải pháp sẽ phải như thế nào, thưa ông?
Để nâng cao chất lượng kiểm toán, một mặt không nên hạ thấp điều kiện lựa chọn DNKT được chấp thuận kiểm toán cho tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết và tổ chức kinh doanh chứng khoán; mặt khác, Hội Kế toán - Kiểm toán Việt Nam và các tổ chức thành viên phải sớm thực hiện công tác quản lý, tăng cường kiểm tra, kiểm soát chất lượng DNKT, DN cung cấp dịch vụ kế toán, đặc biệt coi trọng kiểm tra đạo đức hành nghề của các kiểm toán viên. Nếu phát hiện DNKT, kế toán, kiểm toán viên vi phạm pháp luật trong hoạt động cung cấp dịch vụ, vi phạm đạo đức hành nghề, phải có thái độ xử phạt hành chính, xử lý kỷ luật, nếu nghiêm trọng phải loại bỏ ngay ra khỏi tổ chức của mình, đồng thời đề nghị cơ quan chức năng thu hồi giấy đăng ký kinh doanh, thu hồi chứng chỉ hành nghề. Có như vậy, mới nâng cao chất lượng dịch vụ kế toán, kiểm toán, nâng cao lòng tin của các DN, nhà đầu tư và xã hội vào lĩnh vực này.
