NĐT không được đồng thời vừa mua vừa bán một loại cổ phiếu trong một ngày giao dịch.
Biên độ dao động giá: +/-10%
Theo Quy chế, chứng khoán niêm yết trên UPCoM là cổ phiếu và trái phiếu chuyển đổi của CTĐC chưa niêm yết. Biên độ dao động giá cổ phiếu là +/-10%, thay vì +/-20% như đề xuất của HASTC. Thời gian giao dịch từ 10 - 15h các ngày làm việc trong tuần, nghỉ giữa phiên từ 11h30 đến 13h30. Tuy nhiên, thời gian NĐT có thể đàm phán mua bán thì không hạn chế. Giao dịch trên UPCoM được thực hiện theo hai phương thức: thỏa thuận thông thường được áp dụng trong trường hợp NĐT đã tìm được đối tác giao dịch hoặc CTCK có thể đáp ứng được lệnh giao dịch của NĐT, nhập lệnh vào hệ thống để xác nhận giao dịch; thỏa thuận điện tử được thực hiện trong trường hợp CTCK không đáp ứng được ngay nhu cầu mua/bán của khách hàng, CTCK sẽ nhập lệnh chào mua/chào bán của khách hàng vào hệ thống của HASTC. CTCK đối tác theo dõi các chào mua/chào bán trên hệ thống và lựa chọn lệnh phù hợp để thực hiện giao dịch.
Giá tham chiếu trên UPCoM là bình quân gia quyền các giá giao dịch theo phương thức thỏa thuận điện tử trong ngày giao dịch gần nhất, khối lượng giao dịch tối thiểu là 10 cổ phiếu/trái phiếu, đơn vị yết giá 100 đồng đối với cổ phiếu và không quy định đối với trái phiếu. Đối với cổ phiếu, khối lượng giao dịch lớn hơn hoặc bằng 100.000 đơn vị sẽ thực hiện thanh toán T+1, khối lượng nhỏ hơn 100.000 đơn vị bù trừ đa phương T+3, đối với trái phiếu bù trừ đa phương T+1.
Để thực hiện đăng ký giao dịch trên UPCoM, CTĐC phải ký hợp đồng cam kết hỗ trợ với CTCK, phối hợp với CTCK này thực hiện đăng ký, lưu ký chứng khoán tại Trung tâm Lưu ký chứng khoán (TTLK) và đăng ký giao dịch tại HASTC.
Về phía NĐT, nếu đã mở tài khoản giao dịch chứng khoán niêm yết thì dùng tài khoản này giao dịch chứng khoán trên UPCoM; nếu chưa có thì mở một tài khoản tại một CTCK thành viên của HASTC và đặt lệnh thông qua CTCK đó. Nếu đã tìm được đối tác giao dịch thì thực hiện phương thức thỏa thuận thông thường và CTCK nhập kết quả giao dịch vào hệ thống. Trong trường hợp chưa tìm được đối tác thì tham khảo thông tin chào mua/chào bán tốt nhất trên thị trường qua hệ thống thông tin giao dịch trực tuyến tại các CTCK thực hiện lệnh mua/bán theo phương thức thỏa thuận điện tử. NĐT không được đồng thời vừa mua vừa bán một loại cổ phiếu trong một ngày giao dịch.
Nhà ĐTNN khi giao dịch trên thị trường này cần có mã giao dịch do TTLK cấp và khối lượng giao dịch của nhà ĐTNN sẽ do HASTC kiểm soát và công bố thông tin.
Hai rào cản
Theo HASTC, sau khi có Quy chế do Bộ Tài chính ban hành, cơ quan này sẽ đẩy nhanh tiến độ "ra đời" thị trường UPCoM. Trên thực tế, công tác chuẩn bị thị trường đăng ký giao dịch đã được HASTC thực hiện trong nhiều tháng qua như: thử nghiệm giao dịch từ xa, chuẩn bị hàng cho thị trường trong giai đoạn thử nghiệm…
Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Hoàng Lan, Phó giám đốc HASTC, tiến độ ra thị trường phụ thuộc nhiều vào thời gian ban hành quy định tỷ lệ sở hữu của nhà ĐTNN theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Hiện nay, HASTC đang đề xuất nhiều mức sở hữu: 30%, 40% và 49% để Chính phủ phê duyệt. Bà Lan thừa nhận, dù chuẩn bị xong tất cả các khâu, nhưng nếu chưa có quy định kể trên thì không thể ra được thị trường.
Một khó khăn nữa là theo quy định hiện tại, giao dịch cổ phiếu tại các ngân hàng nếu vượt quá 20% thì các ngân hàng phải xin phép chi nhánh Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Thủ tục này có thể ảnh hưởng đến tính linh hoạt, hấp dẫn của cổ phiếu ngân hàng. Trong khi đó, giai đoạn đầu chạy đà cho thị trường UPCoM, cổ phiếu ngân hàng được xác định là loại hàng hóa chủ lực. Một giải pháp được đưa ra là UBCK, Bộ Tài chính và NHNN cần ngồi lại với nhau để thống nhất một quy chế linh hoạt, đảm bảo NHNN vẫn kiểm soát được giao dịch, còn NĐT vẫn thuận lợi khi giao dịch.
Theo HASTC, trong trường hợp chưa có sự thống nhất giữa 3 bên, nhưng có quy định về tỷ lệ sở hữu của nhà ĐTNN thì thị trường UPCoM vẫn có thể vận hành.
Ba câu hỏi trên thị trường UPCoM
Được ghi nhận là thủ tục khá đơn giản khi "lên sàn" nhằm thu hẹp thị trường tự do, mở rộng thị trường có quản lý, nhưng quy chế về thị trường UPCoM vừa được Bộ Tài chính phê chuẩn vẫn gợi lên những băn khoăn không chỉ từ phía NĐT, mà cả đối với các thành viên thị trường.
Thứ nhất, mặc dù xác định nguyên tắc kế thừa ưu điểm của thị trường OTC như biên độ dao động giá lớn, thời gian linh hoạt, nhưng theo Quy chế UPCoM thì biên độ dao động giá chỉ là +/-10%, cùng với việc thanh toán T+3 đối với khối lượng nhỏ hơn 100.000 cổ phiếu sẽ hạn chế tính hấp dẫn NĐT. Về phía CTĐC cũng sẽ cân nhắc nên hay không nên gia nhập sàn này, bởi có thể ảnh hưởng đến tính thanh khoản.
Thứ 2, vì sao quy chế vận hành UPCoM lại không cho phép cùng mua, cùng bán một loại cổ phiếu trong một phiên giao dịch? Đây rõ ràng là hạn chế lớn đối với thị trường UPCoM.
Thứ 3, khi thị trường UPCoM đi vào vận hành, việc giao dịch cổ phiếu của CTĐC tại các CTCK có được thừa nhận hay không? Nếu được thừa nhận thì khó khuyến khích CTĐC lên sàn UPCoM, bởi với những quy định kể trên sẽ dẫn đến tính thanh khoản kém, mặt khác phải đáp ứng một loạt yêu cầu về thủ tục, hồ sơ cũng như chế độ công bố thông tin tương đối nghiêm ngặt. Nếu không thừa nhận thì cổ phiếu của hàng ngàn CTĐC sẽ giao dịch ở đâu trong khi năng lực của UPCoM (cả về nhân lực và công nghệ) không thể đáp ứng trong ngày một ngày hai?
Bà Nông Thị Thu Thủy, Trưởng phòng Tổ chức CTCP Đầu tư xây dựng công trình 134
Công ty tôi có vốn điều lệ 15 tỷ đồng, đang có kế hoạch tăng vốn điều lệ, niêm yết cổ phiếu trên HASTC. Tuy nhiên, nếu thị trường UPCoM đi vào hoạt động với những thủ tục đăng ký đơn giản hơn, DN sẽ đưa phương án đăng ký giao dịch cổ phiếu trên sàn này tại ĐHCĐ sắp tới. Tôi đã nghe phổ biến về những quy định, thủ tục khi đăng ký giao dịch, nhưng DN vẫn cần một bản quy chế hướng dẫn cụ thể hơn, chiểu theo đó để DN có thể thực hiện dễ dàng. Thủ tục càng đơn giản, DN càng dễ tham gia.
Ông Phạm Nguyễn Hoàng, Phó phòng Đào tạo Trung tâm Nghiên cứu khoa học và Đào tạo chứng khoán
Theo dự kiến, thị trường UPCoM sẽ chính thức đi vào vận hành đầu năm 2009. Việc ra đời của thị trường này là tất yếu nhằm đưa các hoạt động giao dịch chứng khoán của CTĐC chưa niêm yết vào khuôn khổ, tránh rủi ro cho NĐT. Quy định biên độ +/-10% sẽ hạn chế việc thao túng giá so với thị trường OTC hiện nay. Ngoài ra, giao dịch của NĐT cũng thuận tiện hơn, vì các hoạt động lưu ký, giao dịch, thanh toán tập trung. Xét về dài hạn, sự ra đời của thị trường này sẽ góp phần tạo ra cấu trúc thị trường ngày càng hoàn chỉnh hơn, đồng thời đáp ứng được nhu cầu quản lý các giao dịch chưa niêm yết.
Bà Vũ Thị Thúy Ngà, Trưởng phòng Thông tin thị trường, TTGDCK Hà Nội
Chúng tôi kỳ vọng thị trường UPCoM giao dịch sôi động giống như thị trường OTC trước đây. Theo thống kê của Standard Chartered Bank, số lượng CTĐC tại Việt Nam lên tới gần 4.000, trong khi số công ty niêm yết trên 2 sàn chưa đầy 400. Về hệ thống máy móc, công nghệ, HASTC đã xây dựng và chạy thử nghiệm tốt, hiện chỉ còn chờ một số vấn đề liên quan đến văn bản pháp lý. HASTC cũng đã hoàn thành cơ bản dự thảo Quy chế quản lý thị trường đăng ký giao dịch để hướng dẫn thực hiện. Hy vọng từ giờ đến cuối năm có thể đưa vào vận hành thị trường này.
HASTC khuyến khích tất cả các CTĐC tham gia, những DN trong ngành ngân hàng, bảo hiểm vốn có hệ thống quản lý cổ đông chặt chẽ, thủ tục đăng ký lưu ký cổ phiếu có thể nhanh hơn, song điều này không có nghĩa chỉ có những DN trong lĩnh vực đó được đăng ký giao dịch đầu tiên. Các CTĐC tham gia thị trường này rõ ràng có nhiều thuận lợi hơn, chẳng hạn về thời gian đăng ký, quy trình đăng ký; hồ sơ đầy đủ là có thể đưa cổ phiếu vào giao dịch. Về hồ sơ, DN chỉ cần có đơn của một đơn vị tư vấn bảo lãnh đăng ký giao dịch và một bản công bố thông tin.
So sánh thủ tục thực hiện đăng ký giao dịch và đăng ký niêm yết tại HASTC
