Sức hút qua các chỉ số
Mới đây, Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) đã ban hành quyết định xây dựng và quản lý hai bộ chỉ số đầu tư mới VN50 Growth và VNMITECH. Trong đó, chỉ số các cổ phiếu công nghiệp hiện đại và công nghệ VNMITECH (Vietnam Modern Industrials & Technology Index) sẽ bao gồm các cổ phiếu đáp ứng các tiêu chí sàng lọc với số lượng trong khoảng 30 đến 50 mã chứng khoán được lựa chọn từ các chỉ số ngành nguyên vật liệu, công nghiệp và công nghệ thông tin.
Đến thời điểm hiện tại, danh mục chỉ số của HOSE đã có 10 chỉ số HOSE-Index và 10 chỉ số ngành. Trong đó, chỉ số VNFINLEAD và VNFINSELECT vận hành từ tháng 11/2019 và là hai rổ danh mục cổ phiếu tài chính gồm những cổ phiếu thuộc ngân hàng - bảo hiểm - chứng khoán. Ra mắt cùng thời điểm, rổ VNDIAMOND bao gồm các cổ phiếu có tỷ lệ nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài tối thiểu 95%. Qua nhiều kỳ cơ cấu danh mục, số lượng tổ chức tài chính trong rổ chỉ số thường xuyên áp đảo. Ngay ở thời điểm hiện tại, cũng có tới 10 cổ phiếu ngân hàng trong danh mục 19 cổ phiếu.
Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển thị trường chứng khoán cách đây hai năm, bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Cơ điện lạnh (REECorp) chỉ ra thực trạng nhóm doanh nghiệp sản xuất hiện lép vế hơn nhiều các tổ chức tài chính ở các rổ chỉ số. Theo “nữ tướng” REECorp, với các tiêu chí chính về vốn hóa và thanh khoản, danh mục chỉ số vẫn chưa phản ánh đầy đủ bức tranh nền kinh tế, khi tỷ trọng tập trung nhiều ở một vài nhóm ngành. Nhất là với nhóm cổ phiếu ngân hàng có quy mô lớn về vốn hoá và thu hút dòng tiền lớn của các nhà đầu tư. Theo bà Mai Thanh, điều này đặt ra nhu cầu bổ sung tiêu chí để doanh nghiệp từ các ngành nghề khác nhau được đặt trong rổ này sẽ đại diện cho nền kinh tế.
Thực tế, nhằm khắc phục việc các chỉ số chủ chốt nghiêng quá nhiều về một nhóm ngành, như nhóm tài chính từng có thời điểm chiếm trên 60%, HOSE đã áp dụng Bộ chỉ số phiên bản 4.0 ngay từ đầu năm 2025. Trong đó, thay đổi đáng kể nhất là việc rổ chỉ số VN30 giới hạn tỷ trọng vốn hóa một nhóm cổ phiếu cùng ngành ở mức 40%, bên cạnh các quy tắc giới hạn mức 10% cho từng cổ phiếu và 15% cho nhóm cổ phiếu liên quan vốn đã áp dụng từ lâu.
Nhiều gương mặt sáng
Việc ra mắt chỉ số VNMITECH mở ra cơ hội để các doanh nghiệp đủ tiêu chuẩn vào chỉ số thu hút sự quan tâm lớn hơn từ nhà đầu tư, nhất là khi xuất hiện các quỹ ETF hoặc sản phẩm phái sinh lấy chỉ số này làm cơ sở tham chiếu về trung và dài hạn, VNMITECH có thể giúp các doanh nghiệp nhóm này gia tăng thanh khoản, cải thiện định giá nhờ dòng vốn chủ động và thụ động theo dõi chỉ số.
Theo các chuyên gia rổ chỉ số VNMITECH sẽ là nơi tập hợp nhiều doanh nghiệp đầu ngành trong lĩnh vực sản xuất với vốn hóa lớn và thanh khoản cao. Ước tính, theo số liệu hiện tại, BSC Research dự kiến Hòa Phát (HPG) và FPT sẽ đứng đầu danh mục. Tiếp đó là Vietjet (VJC), Gemadept (GMD), Gelex (GEX), Hoá chất Đức Giang (DGC) hay REE cùng nhiều gương mặt đại diện ngành khác.
Không phải doanh nghiệp lớn nào cũng ngay lập tức thỏa mãn tiêu chí thành phần. Theo quy tắc, cổ phiếu phải đáp ứng hai điều kiện giá trị vốn hóa điều chỉnh free-float tối thiểu 1.500 tỷ đồng và giá trị giao dịch khớp lệnh tối thiểu 20 tỷ đồng/ngày.
Với việc sử dụng quy mô vốn hóa điều chỉnh free-float, tiêu chí này loại trừ những doanh nghiệp vốn hóa lớn, nhưng tỷ lệ tự do chuyển nhượng thấp. Trường hợp của Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam - CTCP (PV Power) là ví dụ điển hình. Doanh nghiệp có vốn hóa thị trường hơn 38.750 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN) đang sở hữu gần 80% vốn, khiến giá trị vốn hóa điều chỉnh free-float thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp sản xuất khác. Mới đây, lần đầu tiên sau gần 7 năm niêm yết, PV Power công bố kế hoạch tăng vốn điều lệ, với lộ trình hoàn tất dự kiến vào đầu tháng 2/2026. Sau phiên IPO thành công năm 2018, từ đó đến nay, hoạt động thoái vốn nhà nước chưa có tiến triển, kể cả khi nhu cầu vốn cho các dự án mới rất lớn.
Sự xuất hiện của VNMITECH thời gian tới được kỳ vọng có thể tiếp thêm một động lực để những doanh nghiệp như PV Power đẩy nhanh tiến trình gia tăng tỷ lệ tự do chuyển nhượng. Với thêm nhiều gương mặt sáng đáp ứng các tiêu chuẩn, VNMITECH sẽ không chỉ phản ánh tốt hơn sức khỏe ngành, mà còn tạo nền tảng thu hút dòng vốn trong và ngoài nước một cách bền vững hướng về các ngành sản xuất trọng điểm của nền kinh tế thực.