Kế hoạch lợi nhuận là một trong những thông tin quan trọng để NĐT ra quyết định mua bán cổ phiếu. Vậy nhưng, hiếm thấy DN nào giải thích rõ tại sao lợi nhuận lại đạt thấp và khả năng hoàn thành kế hoạch năm như thế nào.
Chẳng hạn, CTCP Basa (BAS) đặt kế hoạch lợi nhuận sau thuế năm 2010 là 4,5 tỷ đồng, nhưng quý I chỉ đạt 65 triệu đồng, quý II lỗ 5,170 tỷ đồng. BAS giải trình nguyên nhân lỗ khá chung chung là tiêu thụ hàng thủy sản ra thị trường quốc tế gặp nhiều khó khăn, giá bán ra cạnh tranh nên doanh thu bán hàng thấp, hàng tồn kho nhiều, lãi suất cao. Hoặc CTCP Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Cần Thơ (TSC) lỗ 63,277 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm, trong khi kế hoạch năm là 36 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, 29,7 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế. Công ty giải trình nguyên nhân lỗ là do giá phân bón giảm, khối lượng tiêu thụ chậm vì nông dân hạn chế đầu tư (bởi hạn hán, giá nông sản bấp bênh…), trong khi chi phí kinh doanh biến động theo xu hướng tăng.
Ghi chú: * lợi nhuận trước thuế. |
* Đơn vị: tỷ đồng. |
Thông tin quan trọng hơn mà NĐT cần là khả năng thực hiện lợi nhuận trong 6 tháng cuối năm đến đâu thì gần như bị bỏ ngỏ, khi DN không công bố giải pháp kinh doanh, dự kiến lợi nhuận đạt được 6 tháng cuối năm hay điều chỉnh giảm kế hoạch lợi nhuận. Chỉ một vài DN thực hiện việc này, nhưng thông tin đưa ra cũng không giúp ích nhiều cho NĐT trong việc phân tích, đánh giá DN. Ví dụ như CTCP Xuất nhập khẩu lâm thủy sản Bến Tre (FBT), sau khi lỗ 15,5 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm, thì công bố nghị quyết HĐQT với nội dung: duy trì sản xuất - kinh doanh; giải phóng nhanh hàng tồn kho theo giá thị trường; thanh lý bớt tài sản cố định không phát huy hiệu quả; cắt giảm các vùng nuôi kém hiệu quả trên cơ sở thanh lý, cho thuê lại; bán cổ phiếu quỹ. Về điều chỉnh kế hoạch lợi nhuận thì Nghị quyết FBT ghi đơn giản là: “điều chỉnh kế hoạch lợi nhuận năm 2010 của Công ty là giảm lỗ đến mức tối thiểu”!
Đáng lưu ý, có DN đạt lợi nhuận 6 tháng đầu năm 2010 thấp, nhưng lại điều chỉnh tăng kế hoạch lợi nhuận năm, mà không công bố rõ lý do ra công chúng. Chẳng hạn, CTCP MTGas (MTG) quý I lỗ 718 triệu đồng, quý II lãi 3,622 tỷ đồng. Trong khi NĐT chưa biết MTG liệu có đạt được kế hoạch lợi nhuận sau thuế cả năm là 15 tỷ đồng theo Nghị quyết ĐHCĐ thường niên ngày 26/4/2010 đề ra hay không, thì ngày 22/7, MTG ra Nghị quyết ĐHCĐ bất thường điều chỉnh tăng chỉ tiêu lợi nhuận lên 35 tỷ đồng. Cổ đông tham dự đại hội có thể biết lý do của sự điều chỉnh này, nhưng những cổ đông mới, những NĐT tiềm năng trên thị trường thì không thể biết, vì trên trang web của Công ty cũng như của Sở GDCK TP. HCM không thấy đăng tải. Có lẽ vì vậy mà cổ phiếu MTG mấy phiên gần đây giảm xuống sát mệnh giá cũng không có nhiều NĐT đặt mua (cổ đông nội bộ sao không đăng ký mua?).
Gần đây, các DN bắt đầu công bố kết quả kinh doanh quý III, nhưng phần lớn chưa có số liệu đầy đủ, mà chỉ là ước doanh thu, lợi nhuận đạt được. Theo đó, tính đến ngày 18/10, có khoảng 70 DN công bố lợi nhuận (trước hoặc sau thuế) dự kiến đạt được trong quý III và/hoặc lũy kế 9 tháng đầu năm. Trong đó, số DN có lợi nhuận sau thuế 6 tháng đầu năm đạt trên 50% kế hoạch năm công bố thông tin này nhiều gấp đôi số DN có lợi nhuận 6 tháng đầu năm đạt dưới 50% kế hoạch năm (20 DN thua lỗ 6 tháng đầu năm chưa công bố). Điều này cho thấy, những DN có kết quả kinh doanh khả quan thường công bố kết quả kinh doanh sớm hơn những DN có kết quả kinh doanh kém hơn.
Trong số những DN có lợi nhuận 6 tháng đầu năm đạt dưới 50% kế hoạch năm vừa công bố lợi nhuận quý III, nhiều DN đã nỗ lực để hoàn thành kế hoạch cả năm. Tuy nhiên, không ít DN tiếp tục cho thấy nguy cơ không hoàn thành được kế hoạch này.
Thực tế những năm qua cho thấy, tại nhiều DN, kết quả thực hiện lợi nhuận với kế hoạch lợi nhuận khác xa một trời một vực. Do đó, NĐT không đánh giá cao những DN đặt kế hoạch lợi nhuận cao, mà chủ yếu quan tâm đến kết quả đạt được hàng quý, những dự án DN đang và sẽ triển khai… Mặc dù vậy, trong bối cảnh kết quả kinh doanh sau soát xét, sau kiểm toán chênh lệch khá lớn so với con số DN công bố, đặc biệt là công tác công bố thông tin còn hạn chế (chậm, không đầy đủ, không thực sự tin cậy) như hiện nay, thì kế hoạch lợi nhuận vẫn có tác động không nhỏ đến quyết định mua bán cổ phiếu của một bộ phận NĐT. Vì thế, để hạn chế rủi ro cho NĐT, cơ quan quản lý nên yêu cầu DN phải giải trình khi đề ra kế hoạch lợi nhuận quá cao/quá thấp so với năm trước, cũng như đạt được lợi nhuận quá cao/quá thấp so với kế hoạch, chứ không chỉ quy định phải giải trình khi kết quả kinh doanh quý biến động 10% trở lên so với cùng kỳ năm trước như hiện nay.