Ngành dược Việt Nam: Vượt lên để hội nhập chuỗi giá trị toàn cầu
Báo cáo quý II/2025 của IQVIA ghi nhận Việt Nam dẫn đầu Đông Nam Á về doanh thu dược phẩm, đạt 9,081 tỷ USD, vượt Thái Lan (8,657 tỷ USD) và Philippines (5,155 tỷ USD). Những con số này không chỉ phản ánh nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng cao, mà còn cho thấy rõ tác động của quá trình già hóa dân số đang diễn ra nhanh hơn dự báo. Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc, năm 2019, nhóm người từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,9% dân số và dự kiến sẽ vượt 25% vào năm 2050.
Điều này đồng nghĩa nhu cầu chi tiêu cho y tế, đặc biệt là thuốc giá trị cao, thuốc điều trị bệnh mãn tính và các nhóm thuốc chuyên khoa, sẽ tiếp tục gia tăng mạnh trong những thập kỷ tới. Trong bối cảnh đó, ngành dược Việt Nam không chỉ đáp ứng nhu cầu điều trị trong nước, mà còn đang nỗ lực hướng đến mục tiêu lớn hơn: trở thành trung tâm sản xuất dược phẩm chất lượng cao của khu vực vào năm 2030, qua đó tiến sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Song, để đạt được mục tiêu này, ngành dược phải vượt qua thách thức then chốt: chuẩn hóa hệ thống sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là EU-GMP vốn đang là tấm vé vàng để thuốc Việt tham gia kênh đấu thầu nhóm 1 - 2 và xuất khẩu vào thị trường châu Âu. Thực tế, nhiều năm qua, nhiều doanh nghiệp dược trong nước đã chủ động nâng cấp hệ thống sản xuất. Cụ thể, Theo Cục Quản lý Dược, tính đến ngày 17/9/2025, Việt Nam đã có 30 cơ sở sản xuất đạt chuẩn EU-GMP trong tổng số 266 cơ sở đạt tiêu chuẩn GMP.
Đây là những con số cho thấy nỗ lực chuyển mình mạnh mẽ của ngành dược Việt Nam trên hành trình vươn ra thị trường quốc tế. Trong bức tranh chung đó, Imexpharm được biết đến như một trong những doanh nghiệp tiên phong theo đuổi công nghệ cao, lựa chọn EU-GMP như sự cam kết ngay từ đầu với tầm nhìn “Chất lượng hàng đầu - Tiêu chuẩn châu Âu”. Năm 2016, Imexpharm trở thành công ty dược đầu tiên tại Việt Nam sở hữu đồng thời 3 dây chuyền đạt chuẩn EU-GMP. Gần một thập kỷ kiên định với con đường này, Imexpharm đã xây dựng hệ thống nhà máy EU-GMP nhiều nhất cả nước, với 12 dây chuyền đạt chuẩn tại 3 cụm nhà máy EU-GMP, bao gồm IMP2, IMP3 và IMP4.
Đồng thời, song hành cùng Chính phủ và toàn ngành dược trong nỗ lực tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, Imexpharm hiện sở hữu 28 giấy phép lưu hành thuốc tại châu Âu (EU-MAs) cho 11 sản phẩm, giúp thuốc Việt Nam tiếp cận các thị trường mới.
| |
Nhà máy IMP4 được vinh danh trong sách xanh tỉnh Bình Dương. |
Dược công nghệ cao: Không chỉ là mục tiêu mà là nhu cầu
Trong bối cảnh mô hình bệnh tật thay đổi nhanh, dân số già hóa và nhu cầu điều trị chuyên sâu ngày càng tăng, thuốc công nghệ cao không còn là mục tiêu của ngành dược, mà đã trở thành một nhu cầu cấp thiết của hệ thống y tế. Đây là hướng đi tất yếu buộc các doanh nghiệp phải chủ động đầu tư công nghệ, nâng chuẩn chất lượng và bước vào những phân khúc điều trị có rào cản kỹ thuật lớn để đáp ứng nhu cầu thực của người bệnh.
Theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam đang ở cấp độ trên 3 trong tổng số 4 cấp độ về phát triển ngành dược, không chỉ chủ động được thuốc generic đáp ứng khoảng 46% về giá trị mà còn xuất khẩu thuốc. Để vươn lên cấp độ cao hơn, sản xuất thuốc công nghệ cao, thuốc đặc trị, thuốc sinh học, doanh nghiệp buộc phải làm chủ các nhà máy đạt chuẩn quốc tế cao hơn, như EU-GMP.
| |
Một phần dây chuyền sản xuất thuốc gói tại nhà máy EU-GMP của Imexpharm |
Điều này cũng phù hợp với định hướng trong Đề án phát triển ngành Dược đến năm 2030, tầm nhìn 2045, trong đó Chính phủ đặt mục tiêu đưa ngành dược Việt Nam tiệm cận các nước tiên tiến trong khu vực. Đề án cũng nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm an ninh thuốc, nâng cao năng lực nghiên cứu, để ngành dược nội địa tăng nội lực và thích ứng với mô hình bệnh tật mới.
Song hành với định hướng đó, Imexpharm chọn đầu tư chiều sâu vào nghiên cứu - phát triển (R&D) như một chiến lược cốt lõi, duy trì mức chi khoảng 5% doanh thu cho hoạt động R&D mỗi năm. Nhờ nền tảng vững chắc, chỉ trong 9 tháng đầu năm, Imexpharm đã ra mắt 20 sản phẩm mới, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo với 144 dự án R&D đang triển khai.
Trên nền tảng R&D, Imexpharm tiếp tục đẩy mạnh nhóm thuốc tiêm (injectables), phân khúc có rào cản kỹ thuật lớn, đòi hỏi công nghệ cao, hệ thống kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt và tiêu chuẩn sản xuất đạt chuẩn quốc tế. Trong 12 dây chuyền EU-GMP của doanh nghiệp, cụm nhà máy IMP4 sở hữu năng lực sản xuất thuốc tiêm bột đông khô pha tiêm và công nghệ BFS (blow-fill-seal), vốn chỉ xuất hiện ở những nhà máy hiện đại nhất.
Không dừng lại ở nội lực, đầu năm 2024, Imexpharm tiếp tục mở rộng năng lực công nghệ bằng việc hợp tác với Genuone Sciences Inc. - một trong những tập đoàn dược phẩm hàng đầu Hàn Quốc. Sự hợp tác này cho phép Imexpharm tiếp nhận và làm chủ các công nghệ sản xuất tiên tiến, đặc biệt trong nhóm thuốc biệt dược và thuốc công nghệ cao. Nhờ đó, doanh nghiệp không chỉ nâng mức tự chủ trong sản xuất những dòng thuốc có yêu cầu kỹ thuật phức tạp, mà còn góp phần giảm chi phí điều trị, giúp người bệnh tiếp cận thuốc chất lượng cao với mức giá hợp lý hơn.
Như vậy, khi ngành dược Việt Nam chuyển hướng mạnh mẽ sang phân khúc thuốc chất lượng cao, đặc biệt là thuốc tiêm, thuốc công nghệ cao và thuốc đặc trị, nền tảng EU-GMP của Imexpharm không chỉ là lợi thế, mà còn là nền tảng vững chắc để doanh nghiệp bứt phá trong bối cảnh cạnh tranh lớn từ thuốc ngoại nhập.
Thầy thuốc Nhân dân, Dược sĩ Trần Thị Đào, Tổng giám đốc Imexpharm chia sẻ: “Với sứ mệnh mang đến các giải pháp hiệu quả cao cho sức khỏe cộng đồng, mỗi viên thuốc Imexpharm tạo ra không chỉ là thành quả của công nghệ, mà còn là trách nhiệm với người bệnh và khát khao đem đến niềm hy vọng mới. Suốt gần nửa thế kỷ phát triển, chúng tôi kiên định theo đuổi chuẩn mực quốc tế để người Việt có thể tiếp cận thuốc chất lượng cao với chi phí hợp lý. Bởi chúng tôi tin rằng, sản phẩm tốt hơn, sức khỏe cộng đồng tốt hơn và tương lai người Việt tốt hơn”.