Giám đốc điều hành IEA, Fatih Birol cho biết: “Việc chuyển đổi sang nền kinh tế năng lượng sạch đang tăng tốc, trong đó nhu cầu dầu toàn cầu có thể đạt đỉnh trước cuối thập kỷ này khi xe điện, hiệu suất năng lượng và các công nghệ khác phát triển”.
Trong báo cáo thị trường được công bố hôm thứ Tư (14/6), IEA dự báo rằng, nhu cầu dầu toàn cầu sẽ tăng 6% từ năm 2022 lên 105,7 triệu thùng/ngày vào năm 2028 nhờ vào lĩnh vực hóa dầu và hàng không, trong các điều kiện chính sách và thị trường hiện tại.
Tuy nhiên, tăng trưởng nhu cầu dầu hàng năm sẽ giảm từ 2,4 triệu thùng/ngày trong năm nay xuống còn 400.000 thùng/ngày vào năm 2028.
“Suy thoái ở các nền kinh tế tiên tiến khiến triển vọng toàn cầu càng phụ thuộc nhiều hơn vào việc Trung Quốc mở cửa trở lại sau đại dịch Covid để có thể duy trì động lực ban đầu, điều này cuối cùng sẽ thúc đẩy thương mại và sản xuất toàn cầu”, báo cáo cho biết.
IEA cho biết “sự cải tổ chưa từng có đối với dòng chảy thương mại toàn cầu” và việc giải phóng khẩn cấp kho dự trữ dầu chiến lược của các thành viên IEA vào năm ngoái “đã cho phép xây dựng lại kho dự trữ của ngành, giảm bớt căng thẳng thị trường” trong bối cảnh nhu cầu tăng.
Về phía cung, IEA kỳ vọng các nhà sản xuất dầu bên ngoài Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và các đồng minh (OPEC+) sẽ “thống trị các kế hoạch mở rộng công suất trung hạn”, bao gồm cả Mỹ.
Theo ước tính của IEA, năng lực cung ứng toàn cầu sẽ tăng 5,9 triệu thùng/ngày lên 111 triệu thùng/ngày vào năm 2028, với tốc độ tăng trưởng chậm lại trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ suy thoái. Điều này sẽ dẫn đến công suất đệm dự phòng là 4,1 triệu thùng/ngày, tập trung vào Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).
Trong khi đó, sản lượng của Nga vẫn “mờ mịt” do các lệnh trừng phạt đối với hoạt động xuất khẩu dầu thô và sản phẩm dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga kể từ cuối năm ngoái, cùng với sự ra đi của các công ty phương Tây hỗ trợ sản xuất. IEA hiện nhận thấy nguồn cung của Nga có khả năng giảm ròng 710.000 thùng/ngày trong giai đoạn từ năm 2023 đến năm 2028.
“Khả năng tự cấp vốn cho các hoạt động trong ngành dầu mỏ của Nga và khả năng tiếp cận các thiết bị và dịch vụ của Trung Quốc có thể ngăn chặn sự suy giảm nghiêm trọng hơn nhiều. Tuy nhiên, việc phương Tây siết chặt các biện pháp tài chính đối với Nga cũng có thể dẫn đến một xu hướng giảm mạnh hơn”, IEA cho biết.
Một sự chuyển đổi thực sự đang đến gần
IEA đã tiếp tục gióng lên hồi chuông cảnh báo về hoạt động đầu tư vào dầu khí ở thượng nguồn, mà cơ quan này dự đoán sẽ đạt mức cao nhất kể từ năm 2015 là 528 tỷ USD vào năm 2023, đồng thời đáp ứng nhu cầu và vượt qua “số tiền cần thiết trong một thế giới đang trên đà phát triển phát thải ròng bằng không”.
“Các nhà sản xuất dầu cần chú ý cẩn thận đến tốc độ thay đổi ngày càng tăng và hiệu chỉnh các quyết định đầu tư để đảm bảo quá trình chuyển đổi có trật tự”, Giám đốc điều hành IEA, Fatih Birol cho biết.
Toril Bosoni, người đứng đầu bộ phận thị trường và ngành dầu mỏ tại IEA cho biết, cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu sau sự bùng phát của đại dịch Covid-19 và xung đột Nga-Ukraine đã “thực sự đẩy nhanh” quá trình chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch.
“Vì vậy, mặc dù chúng ta vẫn đang có mức tăng trưởng và nhu cầu dầu mỏ mạnh mẽ trong năm nay khi chúng ta đang chứng kiến giai đoạn cuối của quá trình phục hồi sau đại dịch Covid, nhưng trong trung hạn, chúng ta thực sự thấy rằng tất cả các biện pháp chính sách này mà các chính phủ đã đưa ra và những thay đổi mà người tiêu dùng đang thực hiện đối với giá cả và các lý do khác đang tạo ra tác động”, ông cho biết.
Trong một báo cáo mang tính bước ngoặt vào năm 2021, IEA đã thúc giục hướng tới mục tiêu không phát triển dầu, khí đốt hoặc than mới để thế giới đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Nhưng đây cũng là một động thái bị chỉ trích rộng rãi bởi một số nhà sản xuất OPEC+, những người ủng hộ đầu tư kép vào hydrocacbon và năng lượng tái tạo cho đến khi thời điểm mà năng lượng xanh có thể đơn phương đáp ứng nhu cầu tiêu dùng toàn cầu.
Trong báo cáo thị trường dầu mỏ năm 2023, IEA đã lưu ý rằng việc đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 trên toàn cầu sẽ yêu cầu thay đổi cả chính sách và hành vi trong khi quan sát tác động nhu cầu dầu của xe điện.
“Việc các cơ quan quản lý áp dụng các tiêu chuẩn hiệu quả chặt chẽ hơn, những thay đổi về cấu trúc đối với nền kinh tế và sự thâm nhập ngày càng nhanh của xe điện dự kiến sẽ làm giảm đáng kể mức tăng trưởng nhu cầu dầu hàng năm trong suốt dự báo”, IEA cho biết.
