Những nốt thăng
Sau khởi đầu khó khăn trong quý I/2024, bức tranh kinh tế trong nước đa phần đã tích cực hơn khi đà phục hồi dần vững chắc qua các tháng của năm, nhanh chóng đưa Việt Nam trở lại như một ngôi sao tăng trưởng trong khối ASEAN.
Đặc biệt, đà tăng tốc của tiến trình hồi phục kinh tế trong nửa sau của năm nay tiếp tục được dẫn dắt bởi sản xuất, với mức tăng trưởng của chỉ số sản xuất ngành công nghiệp (IIP) tính chung 11 tháng tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Kết quả này được củng cố bởi dữ liệu thương mại tích cực, với tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hoá 11 tháng tăng 15,4% so với cùng kỳ năm trước.
Về lĩnh vực vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI), Việt Nam tiếp tục thu hút dòng vốn nước ngoài khi triển vọng cơ bản vẫn tích cực. Mặc dù tăng trưởng FDI mới đăng ký chậm lại trong quý III, các lĩnh vực ngoài sản xuất như bất động sản và năng lượng đã chứng kiến sự gia tăng đầu tư. Vốn FDI thực hiện tại Việt Nam 11 tháng ước đạt 21,68 tỷ USD, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm trước. Đây cũng là năm thứ ba liên tiếp Việt Nam đạt mức giải ngân FDI trên 20 tỷ USD. Trong đó, các khoản đầu tư nội khối ASEAN đang dẫn đầu, chiếm 40% dòng vốn đổ vào cho đến nay.
Nhìn về phía trước, dòng vốn FDI vào lĩnh vực sản xuất có khả năng vẫn tiếp tục tăng trưởng, với chuyến thăm gần đây của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Hoa Kỳ đã mở ra ý định đầu tư từ nhiều công ty, điển hình như Meta. Shunsin, một công ty con của Foxconn, được cho là đã xin giấy phép đầu tư 80 triệu USD để sản xuất mạch tích hợp tại tỉnh Bắc Giang, cho thấy năng lực sản xuất tại Việt Nam đang được cải thiện.
Không chỉ riêng sản xuất điện tử mà cả những lĩnh vực giá trị công thêm cao cũng đã thu hút sự quan tâm từ các tập đoàn đa quốc gia lớn như Google dự định mở văn phòng tại Việt Nam vào tháng 4/2025 và NVIDIA mở trung tâm R&D để phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) ở Việt Nam.
Ông Ngô Đăng Khoa, Giám đốc Khối ngoại hối, thị trường vốn và Dịch vụ chứng khoán, Ngân hàng HSBC Việt Nam nhận định: “Những nỗ lực liên tục nhằm tích cực tăng cường quan hệ ngoại giao về cả chiều rộng và chiều sâu với các đối tác quốc tế cũng sẽ đóng vai trò là động lực thúc đẩy dòng vốn đầu tư tiếp theo, với việc Việt Nam gần đây đã nâng cấp quan hệ với Pháp lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, đồng thời thỏa thuận đối tác kinh tế toàn diện với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE)”.
 |
Ông Ngô Đăng Khoa, Giám đốc Khối ngoại hối, thị trường vốn và Dịch vụ chứng khoán, Ngân hàng HSBC Việt Nam |
... các nốt trầm
Theo thống kê, Việt Nam là nền kinh tế chịu ảnh hưởng nhiều nhất trong các nước ASEAN từ nhu cầu tiêu dùng của Hoa Kỳ. Với việc các chỉ số liên quan tiêu dùng của Mỹ cao hơn các dự báo phần nào giải thích tại sao xuất khẩu sản xuất của Việt Nam vẫn là ngành có khả năng phục hồi tích cực nhất trong thời gian gần đây.
Ông Vũ Bình Minh, CFA, Giám đốc Kinh doanh Trái phiếu và Sản phẩm lãi suất, Khối Thị trường vốn và Dịch vụ Chứng khoán, Ngân hàng HSBC Việt Nam nhận định, mặt trái của điều này là Việt Nam sẽ dễ bị tổn thương nhất trước sự chậm lại trong chi tiêu của hộ gia đình Mỹ, cũng như sự thay đổi trong chính sách thương mại của Hoa Kỳ nhằm ngăn chặn việc nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc được vận chuyển đến Hoa Kỳ từ các “nền kinh tế trung gian”.
“Việt Nam có mức độ xuất khẩu cao nhất vào thị trường Hoa Kỳ, dẫn đầu là hàng dệt may, giày dép, đồ nội thất bằng gỗ và máy móc. Với việc Tổng thống mới đắc cử Donald Trump lên nắm quyền, các chính sách liên quan đến thương mại và hàng rào thuế quan có thể là những thách thức cho những dự báo về tăng trưởng thương mại trong tương lai gần”, ông Minh nhận định.
Bên cạnh đó, một trong những trụ cột còn lại là tiêu dùng bán lẻ trong nước đang phục hồi chậm hơn dự kiến ban đầu, với mức tăng trưởng doanh số bán lẻ vẫn thấp hơn xu hướng trước đại dịch và sự phục hồi chưa mấy rõ rệt. Lĩnh vực dịch vụ tiếp tục hỗ trợ doanh số bán lẻ khi số lượng khách quốc tế đến Việt Nam trong tháng 11/2024 tăng cao, đạt 1,7 triệu lượt người, đưa mức chung 11 tháng năm nay đạt hơn 15,8 triệu lượt khách, tăng 41% so với cùng kỳ năm trước.
Cũng theo ông Minh, điểm đáng khích lệ là Chính phủ đã đưa ra các biện pháp hỗ trợ nhiều lĩnh vực trong nước. Việc cắt giảm thuế môi trường đối với nhiên liệu và cắt giảm thuế giá trị gia tăng đối với một số hàng hóa và dịch vụ sẽ kéo dài đến cuối năm 2024, trong khi Luật Đất đai sửa đổi có hiệu lực từ tháng 8 được kỳ vọng sẽ góp phần củng cố triển vọng cho thị trường bất động sản.
"Chính sách tài khóa và tiền tệ có khả năng sẽ vẫn mang tính thích ứng để giúp tăng tốc quá trình phục hồi kinh tế, nhằm đưa Việt Nam đạt được những mục tiêu tăng trưởng kinh tế mà Chính phủ đã đề ra cho năm nay, tạo tiền đề vững chắc cho năm sắp tới", ông Minh nói.
Diễn biến đáng chú ý trên thị trường tiền tệ
Về thị trường tiền tệ, ông Khoa cho biết, cặp tỷ giá USD/VND tiếp tục chứng kiến một năm rất nhiều biến động khó lường. Cũng như nhiều loại tiền tệ khác trong khu vực, cặp tỷ giá này đang đứng trước nhiều biến số khó lường trong thời gian gần đây do những nhiễu động trước thềm bầu cử Tổng thống Mỹ, các gói kích thích kinh tế của Trung Quốc và các căng thẳng địa chính trị khác.
Để tóm tắt diễn biến tỷ giá năm nay, ông Khoa chia làm ba giai đoạn tương ứng với ba quý gần nhất. Trong đầu quý II, USD/VNĐ đã tăng giá mạnh từ mức 24.650 lên mức cao nhất năm 25.460 chỉ trong vỏn vẹn gần 2 tháng, tương đương mức mất giá hơn 3%. Trong giai đoạn này, kỳ vọng cắt giảm lãi suất của Fed giảm, khiến khác biệt về chính sách điều hành trở nên rõ nét và đưa chênh lệch lãi suất VNĐ - USD tăng cao, dữ liệu tiếp tục vượt trội ở Mỹ và rủi ro địa chính trị đã hỗ trợ đồng bạc xanh trong suốt thời gian đó.
“Để hỗ trợ thị trường, NHNN đã phải can thiệp thông qua nghiệp vụ bán USD từ dự trữ ngoại hối cũng như phát hành tín phiếu ngắn hạn nhằm giảm đà tăng của tỷ giá”, ông Khoa nói.
Bước sang quý III, xu hướng đảo chiều khi USD/VNĐ giảm mạnh trở lại về mức 24.600, tương đương mức mất giá chỉ còn 1,3% tại thời điểm cuối tháng 9. Nhờ vào các biện pháp hỗ trợ thị trường từ cơ quan điều hành, cũng như việc NHTW Mỹ Fed hạ lãi suất lần đầu tiên, đã đưa chỉ số dollar hạ nhiệt, đồng thời góp phần giúp thu hẹp chênh lệch lãi suất VNĐ-USD.
Tuy nhiên, câu chuyện về áp lực tỷ giá tăng quay trở lại trong quý IV. Tính riêng trong tháng 10 vừa qua, các loại tiền tệ châu Á trung bình đã giảm hơn một nửa mức tăng trong quý III so với đồng USD, trong bối cảnh đồng bạc xanh nhanh chóng phục hồi lại sức mạnh. Tương tự như những giai đoạn trước, NHNN đã áp dụng chính sách điều hành tỷ giá linh hoạt thông qua việc đặt giá bán USD hỗ trợ thị trường tại mức 25.450, đồng thời tiếp tục giới thiệu lại công cụ phát hành tín phiếu nhằm điều tiết nguồn vốn trên thị trường liên ngân hàng, qua đó gián tiếp góp phần củng cố niềm tin thị trường và giảm áp lực lên tỷ giá.
 |
Ông Vũ Bình Minh, CFA, Giám đốc Kinh doanh Trái phiếu và Sản phẩm Lãi suất, Khối Thị trường vốn và Dịch vụ Chứng khoán, Ngân hàng HSBC Việt Nam |
Về lãi suất, theo ông Minh, trong bối cảnh Chính phủ quyết tâm đạt được các chỉ tiêu tăng trưởng đã đề ra trong năm nay, NHNN đứng trước nhiệm vụ tương đối nặng nề khi điều hành chính sách tiền tệ theo hướng hỗ trợ tăng trưởng thông qua phấn đấu giảm lãi suất cho vay, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng. Tuy nhiên, khi tỷ giá đứng trước áp lực tăng, chính sách tiền tệ của Mỹ và các quốc gia vẫn chưa chuyển hướng rõ rệt đặt ra rất nhiều thách thức để hoàn thành nhiệm vụ này.
Trên thực tế, ông Minh thông tin mặt bằng lãi suất trên thị trường liên ngân hàng liên tục đứng trước áp lực tăng. Cụ thể, lãi suất bình quân liên ngân hàng VND đã có phiên tăng mạnh ở các kỳ hạn từ 1 tháng trở xuống vào đầu tháng 11, trong đó lãi suất qua đêm lên mức 6,2%/năm, cao nhất kể từ đầu năm 2024 đến nay.
“Kể từ đầu tháng 10 đến nay, NHNN cùng lúc phải áp dụng linh hoạt các công cụ điều hành thanh khoản để giải quyết vấn đề ổn định tỷ giá thông qua nghiệp vụ phát hành tín phiếu và đồng thời đảm bảo thanh khoản cho hệ thống thông qua kênh hoạt động thị trường mở”, ông Minh nói.
