Là đầu mối chuẩn bị hệ thống hạ tầng phục vụ hoạt động niêm yết, giao dịch cho TTCK phái sinh, HNX đang triển khai các công việc cụ thể nào, thưa ông?
Một số công việc đã được HNX khởi động từ năm 2014. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu vận hành TTCK phái sinh từ năm 2016, khối lượng công việc mà HNX phải hoàn tất trong năm nay rất lớn và phức tạp, vì TTCK phái sinh hoàn toàn mới đối với Việt Nam. HNX đang tích cực chuẩn bị cho sự ra đời của TTCK trên 3 khía cạnh.
Đầu tiên là phối hợp cùng Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho sự vận hành của TTCK phái sinh. Tới đây, trên cơ sở Nghị định về TTCK phái sinh được Chính phủ ban hành, cũng như căn cứ thông tư của Bộ Tài chính hướng dẫn nghị định này, HNX sẽ xây dựng hệ thống quy trình, quy chế niêm yết, giao dịch chứng khoán phái sinh trên HNX.
Thứ hai, HNX gấp rút chuẩn bị hệ thống cơ sở hạ tầng. Đây là công việc phức tạp và dự kiến phải mất cả năm mới có thể hoàn tất, nên HNX phải khởi động sớm ngay từ đầu năm thì mới có thể đáp ứng được yêu cầu về tiến độ.
Thứ ba, HNX đang tính toán phương án xây dựng sản phẩm, trước mắt là hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ (TPCP). Để triển khai việc này hiệu quả, HNX sẽ phối hợp chặt chẽ với các thành viên của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), chủ yếu là với các thành viên chủ chốt gồm các ngân hàng thương mại lớn, để thiết kế sản phẩm phù hợp, đáp ứng tốt nhất nhu cầu của thị trường.
Việc HNX vừa công bố chỉ số trái phiếu chính phủ (Bond Index) là bước chuẩn bị cho sự ra đời của sản phẩm phái sinh đầu tiên là hợp đồng tương lai TPCP, thưa ông?
Đúng vậy. Bond Index mà HNX vừa đưa vào vận hành từ ngày 5/1 vừa qua được xây dựng dựa trên TPCP do Kho bạc Nhà nước phát hành, với 3 kỳ hạn gồm: 2 năm, 3 năm và 5 năm. HNX đang tính toán xây dựng hợp đồng tương lai chỉ số TPCP theo hai phương án dựa trên trái phiếu có kỳ hạn 2 năm và 5 năm hoặc 3 năm và 5 năm. Đây là 2 kỳ hạn chuẩn, HNX cho rằng cần cho phép giao dịch sớm nhất để chuẩn hóa thị trường trái phiếu.
Khi hợp đồng tương lai TPCP ra mắt sẽ thu hút nhiều quỹ đầu tư, các NĐT có tổ chức tham gia thị trường, bởi đây là công cụ phòng ngừa rủi ro hữu hiệu mà NĐT đã chờ đợi từ nhiều năm nay. Tuy nhiên, hợp đồng tương lai TPCP cũng là công cụ đầu tư rủi ro. Vì vậy, với sản phẩm TPCP, có thể NĐT cá nhân ít quan tâm, nhưng với hợp đồng tương lai TPCP, tôi kỳ vọng NĐT cá nhân, nhất là các NĐT lớn sẽ quan tâm nhiều hơn, giúp cải thiện thanh khoản của thị trường.
Các CTCK đề nghị sớm công bố dự thảo hệ thống quy trình, quy chế về giao dịch, niêm yết, thanh toán bù trừ chứng khoán phái sinh để công ty chuẩn bị hệ thống công nghệ, đào tạo nhân sự, xây dựng hệ thống quản trị rủi ro. Đề xuất này có được đáp ứng, thưa ông?
Hiện HNX đã bắt tay vào xây dựng quy chế, quy trình niêm yết và giao dịch chứng khoán phái sinh.
Ngay sau khi Nghị định và Thông tư về TTCK phái sinh được ban hành, HNX sẽ hoàn thiện dự thảo hệ thống quy chế, quy trình và công bố rộng rãi để lấy ý kiến các chuyên gia, thành viên thị trường. Đồng thời, HNX sẽ tổ chức các hội thảo để tiếp thu ý kiến các chuyên gia, thành viên thị trường.
Trên cơ sở đó, các thành viên thị trường, trong đó có các CTCK, sẽ có định hướng ban đầu trong việc chuẩn bị hệ thống công nghệ, dịch vụ… để sẵn sàng tham gia TTCK phái sinh.
Vì tính chất quá mới của TTCK phái sinh, nên để triển khai thành công thị trường này, việc tuyên truyền, đào tạo công chúng đầu tư có vai trò quan trọng. HNX có ưu tiên triển khai việc này, thưa ông?
Để triển khai TTCK phái sinh thành công, HNX xác định khâu tuyên truyền, đào tạo công chúng đầu tư có vị trí rất quan trọng. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, bất kỳ nước nào khi triển khai, vận hành TTCK phái sinh đều đầu tư rất lớn cho công tác này.
Hiện nay, những thị trường phái sinh lâu đời như Mỹ vẫn coi đào tạo công chúng đầu tư là một công việc thường xuyên và hàng năm chi rất nhiều tiền để thực hiện các hoạt động đào tạo này. Để triển khai tuyên truyền, đạo tạo công chúng đầu tư đạt hiệu quả cao về dài hạn, ngoài sự vào cuộc của UBCK, HNX, thì rất cần sự tham gia tích cực của các thành viên thị trường, bởi hơn ai hết, họ chính là những chủ thể có nhu cầu trong tìm kiếm, phát triển NĐT, khách hàng.
