Hiện dự thảo đề cập việc bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng và cấp phép sản xuất vàng miếng cho một số doanh nghiệp và ngân hàng đáp ứng đủ điều kiện. Tuy nhiên, VGTA cho rằng, dự thảo sửa đổi Nghị định 24 bổ sung TCTD tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng là không nên. Lý do, theo Luật Các TCTD năm 2024, ngân hàng thương mại (NHTM) không có chức năng nhiệm vụ sản xuất vàng; nhiệm vụ chính của các NHTM là kinh doanh tiền tệ (đặc biệt là hoạt động tín dụng) và cung ứng dịch vụ thanh toán.
Nếu để các NHTM tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng, các NHTM buộc phải sử dụng nguồn vốn khá lớn (đầu tư nhà xưởng, máy móc, đào tạo tay nghề nhân công) đầu tư vào lĩnh vực không thuộc chức năng, nhiệm vụ chính. Điều này ảnh hưởng đến nhiệm vụ trọng tâm của các tổ chức tín dụng giai đoạn 2025 - 2030 là cấp tín dụng, hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế.
Đồng thời, các NHTM không phải là tổ chức chuyên sâu về sản xuất, kinh doanh vàng. Theo VGTA, lịch sử chứng minh các ngân hàng sản xuất và kinh doanh vàng miếng không hiệu quả như Agribank, Scombank, ACB giai đoạn trước 2012. Việc để các ngân hàng sản xuất, kinh doanh vàng từng để lại hậu quả kéo dài khiến cơ quan quản lý phải có giải pháp ổn định trở lại.
Ngoài ra, VGTA cũng đề nghị cân nhắc quy định NHNN tổ chức sản xuất vàng miếng trong từng thời kỳ mà dự thảo đưa ra. Bởi NHNN là cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh vàng; không phải là cơ quan sản xuất, kinh doanh vàng miếng. Nếu NHNN tham gia thương trường (tổ chức sản xuất vàng miếng) thì sẽ chịu sự quản lý của cơ quan nào và dẫn tới chồng chéo nhiệm vụ vừa thực hiện kinh doanh, vừa thực hiện quản lý nhà nước.
Nếu NHNN tham gia sản xuất cung ứng vàng miếng, chắc chắn càng tác động tạo tâm lý thu hút người dân, nhà đầu tư tiếp tục đầu tư vào vàng miếng mang thương hiệu NHNN rất dễ đem lại hậu quả tương tự như trước đây khi lấy vàng SJC làm vàng chuẩn quốc gia. Như vậy, vàng miếng của doanh nghiệp sẽ không thể thu hút được. Do đó, mục tiêu đa dạng hóa nguồn cung vàng miếng với nhiều thương hiệu khác nhau nhằm kéo giá vàng xuống khó đạt được. Theo VGTA, nhu cầu thị trường sẽ tiếp tục dồn vào thương hiệu vàng miếng của NHNN dẫn tới áp lực cho NHNN về sản xuất vàng miếng, đẩy cầu tăng cao, kéo giá vàng miếng tăng theo, làm cho thị trường vàng miếng bị méo mó.
VGTA cho rằng, NHNN có thể tham khảo thực tế nhu cầu vốn ban đầu của Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) để đầu tư sản xuất vàng miếng, từ đó có quy định sát với thực tiễn. Con số này, theo VGTA, ở mức 500 tỷ là phù hợp. Đồng thời, VGTA cũng đề xuất ngoài điều kiện về vốn điều lệ, cơ quan quản lý nên tập trung yêu cầu về năng lực sản xuất (tài sản, cơ sở vật chất, kỹ thuật); hiệu quả kinh doanh; uy tín và thương hiệu.
Đồng thời, VGTA cũng đề nghị bỏ quy định "doanh nghiệp phải có giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng" và "vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng" mới được sản xuất vàng miếng. Theo lý giải của VGTA, hiện chỉ có 3 doanh nghiệp đáp ứng về yêu cầu vốn điều lệ này. Do đó, số lượng doanh nghiệp có thể tham gia sản xuất vàng miếng vẫn không đáng kể, dẫn đến việc thị trường vẫn có thể rơi vào tình trạng độc quyền sản xuất, cung ứng vàng miếng.
VGTA cũng đề nghị NHNN cấp hạn mức xuất, nhập khẩu vàng miếng; nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng theo hằng năm. Việc phân bổ cần được thực hiện ngay từ đầu năm, theo nguyên tắc công khai minh bạch và không phát sinh các giấy phép con. Từ đó, doanh nghiệp chủ động lựa chọn thời điểm và khối lượng (trong hạn mức) để nhập khẩu, và sẽ báo báo cáo định kỳ với NHNN Việc điều chỉnh bổ sung hạn mức nhập khẩu, xuất khẩu vàng miếng do NHNN quyết định.
Theo đó, Hiệp hội kiến nghị cho phép doanh nghiệp vàng trang sức được ưu tiên nhập khẩu vàng nguyên liệu, không hạn chế về khối lượng. Doanh nghiệp sẽ báo cáo với cơ quan nhà nước liên quan về kim ngạch nhập nguyên liệu và khối lượng bán vàng trang sức đáp ứng nhu cầu trong nước; kim ngạch xuất khẩu vàng trang sức. Theo dự tính của Hiệp hội, nhu cầu mua ngoại tệ để nhập vàng nguyên liệu khoảng 5 tỷ USD mỗi năm, tức bình quân khoảng 416 triệu USD một tháng, chiếm quy mô rất nhỏ so với doanh số mua bán ngoại tệ trên thị trường liên ngân hàng khoảng 18,9 - 25,2 tỷ USD mỗi tháng.
Đồng thời, theo VGTA, doanh nghiệp sản xuất, chế tác vàng Việt Nam không những đủ khả năng sản xuất, chế tác vàng trang sức đáp ứng nhu cầu trong nước, mà còn đủ năng lực cạnh tranh xuất khẩu ra thị trường thế giới, và trong giá trị xuất khẩu có tới hơn 25% là giá trị sức lao động. Đây cũng là đặc thù riêng có của mặt hàng vàng. Do đó, đại diện VGTA khẳng định, dù phải sử dụng ngoại tệ để nhập khẩu vàng nguyên liệu nhưng việc xuất khẩu sẽ tái tạo, giúp doanh nghiệp trong nước thu về ngoại tệ, góp phần ngược lại cho việc tăng dự trữ ngoại hối quốc gia. Bên cạnh đó, trong văn bản góp ý, VGTA cũng có nhiều kiến nghị khác về giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động sản xuất vàng trang sức, quy định về việc doanh nghiệp mua vàng nguyên liệu từ các tổ chức tín dụng...