Chúng tôi đã gặp nhiều trường hợp hệ thống quản trị thông tin chưa sẵn sàng khiến quá trình tổng hợp thông tin (kể cả cho việc quản trị nội bộ doanh nghiệp) mất nhiều thời gian và độ chính xác, tin cậy không cao.
Nhu cầu lập báo cáo tích hợp
Lập báo cáo tích hợp là cách làm được nhiều DN quan tâm trong mùa giải năm nay. Điều này là dễ hiểu khi các doanh nghiệp đã trải qua 8 mùa giải bình chọn BCTN, nên lối mòn là không thể tránh khỏi. Các DN mong muốn tìm ra con đường mới, làm mới chính mình. Bên cạnh đó, các nội dung của BCTN như quy định trong Thông tư 52/2012/TT-BTC (và từ năm 2016 là Thông tư 155/2015/TT-BTC) mang tính căn bản, doanh nghiệp tuân thủ thì dễ nhưng dựa trên cơ sở đó để có một BCTN đẹp đẽ, chuẩn mực và sáng tạo thì tùy thuộc vào năng lực của bộ phận làm báo cáo.
Trong vài năm trở lại đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) cùng với các tổ chức quốc tế như IFC, PwC, Hội đồng Báo cáo Tích hợp Quốc tế (IIRC) đã nỗ lực giới thiệu phương pháp báo cáo tích hợp (integrated reporting) đến các DN niêm yết, như là một phương thức để cải thiện mạnh mẽ chất lượng BCTN. Tập đoàn Bảo Việt là đơn vị tiên phong thực hiện BCTN theo hướng dẫn báo cáo tích hợp và họ đã gây ấn tượng mạnh trong cuộc bình chọn năm nay với vị trí quán quân cách biệt.
Dễ nhận thấy là hoạt động báo cáo doanh nghiệp (corporate reporting) tại Việt Nam đang nhanh chóng tiếp cận với các chuẩn mực quốc tế, từ báo cáo tài chính cho đến báo cáo các thông tin phi tài chính (non-financial), gần đây được thể hiện rõ nét qua việc thực hiện báo cáo phát triển bền vững.
Trên thế giới, một khảo sát của EY năm 2015 (http://www.ey.com/GL/en/Services/Specialty-Services/Climate-Change-and-Sustainability-Services/EY-tomorrows-investment-rules-2) cho thấy, các bên liên quan của doanh nghiệp đang ngày càng quan tâm đến các thông tin phi tài chính. Có tới 80% người được hỏi cho rằng báo cáo các thông tin phi tài chính là “quan trọng” hoặc “cần thiết” để đánh giá giá trị doanh nghiệp và ra quyết định đầu tư. Trong khi đó, theo khảo sát do CIMA, AICPA và IIRC đồng thực hiện vào năm 2014 thì có đến 92% lãnh đạo doanh nghiệm nhận thấy lợi ích của việc tích hợp các thông tin tài chính và phi tài chính để kể câu chuyện tạo ra giá trị của doanh nghiệp.(http://www.cgma.org/Resources/Reports/DownloadableDocuments/Integrated-reporting-infographic.pdf).
Báo cáo tích hợp: Những điểm khác biệt nổi trội
Một trong những lý do quan trọng thúc đẩy hoạt động thực hiện Báo cáo tích hợp (thông tin tài chính và phi tài chính) tăng cao là nhu cầu của các bên liên quan, đặc biệt là các bên cung cấp vốn, sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008. Các bên liên quan, kể cả cơ quan chính phủ, yêu cầu cao hơn đối với mức độ minh bạch và trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp. Người ta cũng nhận thấy môi trường bên ngoài (external environment) đã luôn có tác động mạnh mẽ đến hoạt động của doanh nghiệp, bên cạnh các mối quan tâm ngày càng cao về sự bền vững của môi trường và bình đẳng xã hội. Hoạt động báo cáo tích hợp có thể giúp giải quyết những vấn đề này.
Báo cáo tích hợp, theo Khung hướng dẫn của IIRC (http://integratedreporting.org/wp-content/uploads/2013/12/13-12-08-THE-INTERNATIONAL-IR-FRAMEWORK-2-1.pdf), giúp đưa ra cái nhìn toàn diện về cách thức mà các chiến lược, công tác quản trị, tình hình hoạt động và triển vọng của tổ chức, cách thức sử dụng các nguồn lực (tài chính, sản xuất, trí tuệ, con người, xã hội và mối quan hệ, và tự nhiên) đặt trong bối cảnh môi trường bên ngoài mà tổ chức chịu chi phối. Và điều quan trọng hơn là tất cả những điều này phải được trình bày theo hướng dẫn đến việc tạo ra giá trị trong ngắn, trung và dài hạn cho doanh nghiệp như thế nào.
Với cách tiếp cận như vậy, nghiệp vụ báo cáo tích hợp đòi hỏi doanh nghiệp phải có tư duy tích hợp (integrated thinking), tức là xem xét chủ động và toàn diện mối quan hệ giữa các hoạt động và bộ phận chức năng của doanh nghiệp với các nguồn lực (capitals) đang sử dụng hoặc có ảnh hưởng, trong định hướng cuối cùng là tạo ra giá trị. Vì vậy, báo cáo tích hợp tập trung nhiều hơn vào các chiến lược và định hướng tương lai, hơn là trình bày lan man về thành tích quá khứ. Rõ ràng điều này có thể giúp khắc phục điểm yếu bấy lâu nay của doanh nghiệp Việt, đó là trình bày nhiều về hoạt động quá khứ, trong khi phân tích và dự báo triển vọng tương lai mới tác động mạnh đến kỳ vọng và quyết định của nhà đầu tư.
Trở ngại mà doanh nghiệp Việt phải vượt qua
Tuy nhiên, với sự khởi đầu mới mẻ, các doanh nghiệp Việt Nam không phải là không gặp trở ngại để thực hiện thành công báo cáo tích hợp.
Trước hết, lãnh đạo doanh nghiệp cần thay đổi tư duy và thể hiện cam kết cao trong việc triển khai áp dụng tư duy tích hợp, ra quyết định tích hợp và thu thập thông tin, dữ liệu phục vụ thực hiện báo cáo tích hợp trong toàn bộ doanh nghiệp. Chúng tôi đã gặp nhiều trường hợp hệ thống quản trị thông tin chưa sẵn sàng khiến quá trình tổng hợp thông tin (kể cả cho việc quản trị nội bộ doanh nghiệp) mất nhiều thời gian và độ chính xác, tin cậy không cao.
Thứ hai, nhiều doanh nghiệp đang thực hiện báo cáo thường niên chỉ để tham dự giải thưởng hay tuân thủ. Trong khi đó, nếu xem báo cáo này như là một công cụ quản trị để đánh giá hoạt động, cải tiến quy trình… thì những lợi ích mang lại là không hề nhỏ, đặc biệt là báo cáo tích hợp hoàn toàn có thể giúp cải thiện giá trị doanh nghiệp.
Thứ ba, nhiều doanh nghiệp e ngại thực hiện báo cáo tích hợp vì mức độ công bố thông tin quá chi tiết có thể ảnh hưởng đến vị thế cạnh tranh, chẳng hạn như thông tin về mô hình kinh doanh, sáng kiến, thị trường… Trên thực tế, Khung hướng dẫn của IIRC cho phép chỉ cần công bố vắn tắt, không qua chi tiết đối với các thông tin nhạy cảm ảnh hưởng đến lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.
Thứ tư, Khung hướng dẫn của IIRC chỉ mới ra đời cách đây vài năm (quá ngắn so với các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế), các nội dung hướng dẫn chỉ mới ở mức độ cơ bản. Mặc dù điều này giúp doanh nghiệp có thể linh hoạt trong việc lập báo cáo tích hợp, câu hỏi đặt ra là liệu đâu là các “chuẩn mực” chi tiết để doanh nghiệp phải theo. Ngoài ra, các công ty kiểm toán cũng sẽ gặp không ít khó khăn khi tiến hành nghiệp vụ đảm bảo – Báo cáo tích hợp của Tập đoàn Bảo Việt cũng chỉ được đảm bảo một phần (tức là chỉ được công ty kiểm toán đảm bảo một số chỉ tiêu trong báo cáo).
Thứ năm, việc thực hiện báo cáo tích hợp sẽ khiến doanh nghiệp phát sinh thêm chi phí hành chính đáng kể. Tuy vậy, như đề cập ở trên, vấn đề là doanh nghiệp sử dụng báo cáo tích hợp như thế nào để đem lại lợi ích cao nhất trong hoạt động quản trị của mình.
