Nếu ai từng đọc cuốn Market Wizards của Jack Schwager, cuốn sách tập hợp các bài phỏng vấn những nhà giao dịch chứng khoán ngắn hạn (trader) thành công, thì sẽ đồng ý rằng, 60% thành công nằm ở tâm lý, 30% kia nằm ở quản lý tiền, 10% còn lại là việc chọn lựa cổ phiếu và thời điểm vào ra. Nhiều NĐT quá chú tâm đến việc lựa chọn cổ phiếu, tức là chỉ chú tâm đến 10% ít ỏi của thành công, vì vậy đa phần họ thất bại. Thay vì hoạch định cho mình một chiến lược giao dịch (trading) rõ ràng về những tín hiệu chốt lời, cắt lỗ, quản lý rủi ro… và rèn luyện cho mình thói quen thực hiện một cách có kỷ luật những chiến lược đã lập ra, thì họ lại chạy theo những thông tin làm giá, đội lái, những thông tin nội gián, lời khuyên của những nhà tư vấn… những cái chỉ mang đến cho họ 10% khả năng thành công.
Muốn thành công thì trước hết phải có chiến lược trading và thực hiện chiến lược đó một cách có kỷ luật. Một chiến lược trading bao gồm những phần như: tín hiệu mua, bán, chốt lời, cắt lỗ; cách lựa chọn cổ phiếu; chiến lược quản lý tiền… Những giao dịch tốt (good trade) là những giao dịch được thực hiện theo đúng chiến lược đề ra. Vì vậy, không nhất thiết đó phải là những giao dịch có lời, nếu biết cắt lỗ đúng theo chiến lược, thì một giao dịch lỗ cũng là một good trade. Tuy nhiên, để có được good trade, người giao dịch phải vượt qua những trở ngại xuất phát từ tâm lý. Sau đây là một số cách giúp người giao dịch hạn chế được những ảnh hưởng của tâm lý để có được good trade.
- Đừng hy vọng. Điều này có thể trái ngược với đời thường. Một người mắc bệnh hiểm nghèo sẽ không sống được nếu không có hy vọng. Tuy nhiên, trong giao dịch thì khác, đừng hy vọng lỗ sẽ thành lời, mà phải biết cắt lỗ. Đừng hy vọng lợi nhuận sẽ còn cao hơn, mà phải biết mức giá nào sẽ chốt lời, mức lợi nhuận bao nhiêu là đủ, nghĩa là phải có định lượng rõ ràng, chiến lược rõ ràng.
- Hãy suy nghĩ như người đứng ngoài. Người trong cuộc thường bị tình cảm chi phối nên không thể có những quyết định sáng suốt. Nếu bạn đang nắm giữ cổ phiếu AAA, hãy suy nghĩ như một người đứng ngoài, không nắm giữ cổ phiếu đó để đánh giá tình hình của nó khách quan hơn, từ đó sẽ có những quyết định đúng với chiến lược đã đặt ra.
- Không được cay cú. Vấn đề của bạn không phải là thua lỗ, mà là thua lỗ như thế nào, nếu biết cắt lỗ đúng thì thua lỗ cũng là đáng khen. Vì vậy, phải tập tâm lý, đừng cay cú khi thua lỗ. Hãy liên tưởng đến việc đánh bài, những người cay cú ăn thua luôn là những người ra về tay trắng.
Biết mình biết người, trăm trận trăm thắng. Hãy tìm ra những điểm yếu tâm lý của mình và học cách khắc phục nó, bạn sẽ trở thành một trader thành công.