>> Ara 2011
Cần phải có tư duy về IR
Ở các nước có TTCK phát triển, BCTN là một trong những công cụ để các chuyên viên quan hệ đầu tư thực hiện chức năng quản lý thông tin và từ đó hướng tới mục tiêu tối đa hóa giá trị thị trường của DN. Chính vì vậy, việc xây dựng và công bố BCTN phải do một bộ phân chuyên trách đảm nhận, gọi là Bộ phận quan hệ NĐT (IR - Investor Relation).
Việc xây dựng và công bố BCTN không chỉ đơn thuần là việc tổng hợp lại các hạng mục do nhiều bộ phận và thành viên có liên quan tạo nên, mà nó yêu cầu có một "nhạc trưởng" đứng ra để chỉ huy. Chuyên viên IR sẽ có các nghiệp vụ chuyên môn để tạo nên một BCTN và không những vậy, BCTN sẽ được sử dụng cùng nhiều công cụ khác (như thông cáo báo chí, quảng cáo…) để nhằm mục đích chuyển tải thông tin một cách tốt nhất, nhanh nhất và thống nhất đến NĐT. Từ đó, hạn chế những biến động lớn với giá chứng khoán và làm tối đa hóa giá trị thị trường cho DN.
Tuy nhiên, phần lớn DN niêm yết của Việt Nam chưa ý thức rõ ý nghĩa và vai trò của IR. Điều này được phản ánh trong chất lượng và cách thức trình bày BCTN. Mặc dù hiện nay, có thể nói rằng, nếu so sánh với BCTN của các thị trường phát triển trên thế giới (như Mỹ), thì BCTN của các DN Việt Nam đã có đầy đủ những hạng mục chính, đáp ứng những nhu cầu thông tin thiết yếu cho NĐT, nhưng vẫn chưa thể truyền đạt được đầy đủ các nội dung, thông điệp mà DN muốn truyền tải. Thậm chí, có những DN còn chưa biết cách để quản lý việc công bố thông tin nhằm tránh gây ra những biến động lớn trong giá cổ phiếu.
Sự khác biệt của một BCTN khi có IR
Điểm khác biệt của một BCTN do chuyên viên IR chuyên nghiệp tham gia là cách trình bày dễ tiếp thu. Một BCTN tốt không đơn giản chỉ là đầy đủ các nội dung, mà còn phải trình bày ra sao để cho NĐT dễ đọc, dễ nắm bắt nội dung. Cần phải hiểu rằng, các NĐT thường có tâm lý không muốn đọc những báo cáo dài lê thê và sự cẩu thả khi "scan" lại các báo cáo tài chính. Nhiều NĐT rất bận rộn và cảm thấy ngán ngẩm để đọc những báo cáo "đồ sộ". Nếu như DN có những vấn đề rắc rối và có quá nhiều chi tiết giải thích, điều đó sẽ khiến NĐT khó chịu khi đọc. Nếu như DN đang muốn thu hút sự chú ý các NĐT mới đối với cổ phiếu của công ty mình, thì những báo cáo như vậy sẽ không đạt được mục đích.
Tại sao NĐT lại không tiếp tục đọc những báo cáo trông có vẻ rắc rối và có nhiều lời giải thích? Họ có thể chuyển sang BCTN của một DN khác đơn giản hơn để đọc và hiểu nó. Chú ý, tâm lý NĐT thường chuộng những DN có thông tin minh bạch, rõ ràng hơn là những DN có vấn đề. Các NĐT không chỉ đầu tư vào một cổ phiếu, mà họ đầu tư vào rất nhiều cổ phiếu khác nhau. Họ tất nhiên sẽ muốn tìm hiểu những DN dễ tiếp cận và dễ hiểu hơn là những DN có quá nhiều vấn đề.
Hãy nghĩ BCTN như một bài hát. Nếu đó là bài hát hay, NĐT sẽ tiếp tục lắng nghe, còn không thì họ sẽ phản ứng ngay khi mới nghe vài ba câu. Trong đó, chuyên viên IR sẽ là các ca sĩ và họ có thủ thuật để bài hát đi vào lòng người. Thủ thuật đó có thể là tạo ra một câu chuyện công ty, câu chuyện này ngắn gọn, súc tích…, chuyển tải kết quả hoạt động kinh doanh đạt được và chiến lược công ty đang theo đuổi. Chẳng hạn, "công ty xây dựng những ngôi nhà thân thiện với môi trường", "công ty sản xuất sản phẩm A và dành 10% doanh thu để thực hiện quảng bá, dự kiến duy trì nỗ lực này trong tương lai"… Hay xây dựng một bản BCTN bằng video như là một cách thức khác nhằm thu hút sự chú ý của NĐT. Còn có nhiều thủ thuật chuyên môn khác.
Cần nhắc lại rằng, một BCTN tốt không đơn giản chỉ là đầy đủ nội dung, mà còn ở cách trình bày để thông tin đến được với NĐT. Phải có những câu hoặc những đoạn, thậm chí một vài trang nhỏ tóm tắt những ý chính mà DN đang muốn truyền tải để NĐT nhanh chóng nắm bắt nội dung. Đây chính là điểm thiếu sót trong rất nhiều BCTN.
Một BCTN có đối tượng sử dụng chính là các cổ đông hiện hữu, trong khi các chuyên gia phân tích hoặc các NĐT mới chiếm tỷ lệ khá nhỏ. Do đó, BCTN cần phải đăng tải những thông tin mà phía cổ đông hiện hữu muốn, chứ không phải các chuyên viên phân tích muốn. Đối với các chuyên viên phân tích, hãy tạo nên một tài liệu riêng cho họ. Do đó, DN không nên đưa tất cả các thông tin vào trong một báo cáo.
Chuyên viên IR là người thường xuyên làm việc với các NĐT, các tổ chức, vì vậy họ nắm được những nhu cầu thông tin mà các NĐT muốn tìm hiểu. Đó có thể là sự thay đổi trong chiến lược hoạt động của DN, những rủi ro đối với sản phẩm mới, những tác động của thị trường vốn đến hoạt động DN… Nói cách khác, luôn có những trọng tâm chính mà các NĐT muốn biết. Chính vì vậy, trong quá trình biên soạn BCTN, chuyên viên IR tham gia và đưa ra các hướng dẫn cho các bộ phận và người tham gia thực hiện các hạng mục của BCTN. Những bộ phận hoặc người tham gia này có thể chỉ trình bày những nội dung mà họ muốn truyền tải, chứ không phải là điều các cổ đông muốn biết. Do đó, chuyên viên IR, với vai trò là cầu nối, cần có những định hướng trong các hạng mục của BCTN để đưa ra thông tin mà cổ đông cần. Ví dụ, một DN đang gặp vấn đề rủi ro tỷ giá, chuyên viên IR phải đưa ra cách thức trình bày để làm nổi bật vấn đề này trong báo cáo.
Trong BCTN, hai hạng mục: "Thư của tổng giám đốc" và "Phần thảo luận và phân tích của ban quản trị" được các NĐT quan tâm, vì nó đề cập đến chiến lược phát triển của công ty hay các vấn đề trọng yếu. Tuy nhiên, đôi khi chính các vị tổng giám đốc và HĐQT lại trình bày một cách lan man và không đúng trọng tâm vấn đề. Thậm chí, họ lại có khuynh hướng giảm thiểu phần nội dung quan trọng này.
Ở Mỹ, Ủy ban Chứng khoán (SEC) đã phải ban hành những tài liệu hướng dẫn chi tiết cho phần nội dung này trong BCTN vào năm 2003, đủ để thấy được tầm quan trọng của hạng mục này. Do đó, một chuyên viên IR có thể là người tham gia tư vấn cho HĐQT hoặc tổng giám đốc những vấn đề nên trình bày và cần phải nhấn mạnh. Thậm chí, nếu được sự đồng ý của ban quản trị và tổng giám đốc, chuyên viên IR nên là người đảm trách viết thay phần này, chứ không nên để cho bộ phận khác thực hiện.
Cần tiếp tục nâng cao nhận thức về IR
Nhược điểm hiện nay của BCTN là tuy đã đầy đủ về các hạng mục, nhưng chưa biết cách trình bày sao cho cổ đông dễ tiếp nhận hoặc có đầy đủ nhưng lại trình bày chưa sâu, chưa thiết thực, chưa nổi bật. Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này chính là DN chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động IR. Tiếp đến, chính vì DN chưa nhận thấy lợi ích mang lại trong hoạt động quản lý thông tin nên họ chưa mặn mà với hoạt động IR. Do đó, chỉ khi nào các DN nhận thức một cách đầy đủ về hoạt động IR, chất lượng BCTN mới có sự thay đổi mạnh mẽ.