Bến đỗ mới
Trong diễn biến mới nhất, Hãng Apple đang lên kế hoạch chuyển dây chuyền sản xuất MacBook sang Việt Nam ngay trong năm 2023 để tránh sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng tại Trung Quốc. Apple đã đề nghị đối tác lớn nhất là Foxconn mở dây chuyền sản xuất MacBook tại Việt Nam từ khoảng tháng 5/2023. Đồng thời, Apple cũng đang lên kế hoạch sản xuất Mac Pro tại Việt Nam.
Đến năm 2025, Việt Nam dự kiến đóng góp 20% tổng sản lượng iPad và Apple Watch, 5% lượng MacBook và 65% AirPods. Apple hiện có 25 đối tác đặt nhà máy tại Việt Nam, chiếm 13,9% trong tổng số 190 nhà cung ứng tính đến quý IV/2021.
Trong năm 2022, Foxconn, Luxshare và GoerTek là 3 đối tác lớn cho Apple tại Việt Nam đã liên tục mở rộng cơ sở sản xuất điện tử, đáp ứng nhu cầu lớn từ Apple. Foxconn sau khi đầu tư 1,5 tỷ USD xây dựng cơ sở sản xuất, tới đây sẽ đầu tư thêm 300 triệu USD vào nhà máy Fukang đang xây dựng tại Khu công nghiệp Quang Châu (Bắc Giang).
Goertek cho biết, tiếp tục đầu tư 300 triệu USD mở rộng nhà máy tại Bắc Giang. Còn Luxshare hiện có 6 nhà máy với khoảng 40.000 nhân sự tại Việt Nam. Theo thông tin mới nhất, Apple quyết định thuê Luxshare là một trong những nhà lắp ráp iPhone 15 Pro Max sắp ra mắt.
Mới đây, hãng sản xuất máy tính lớn thứ ba thế giới về doanh số là Dell đã đặt mục tiêu đến năm 2024, tất cả con chip trang bị trong sản phẩm đều được sản xuất tại các nhà máy bên ngoài Trung Quốc. Bên cạnh chip, Dell đã yêu cầu các nhà cung ứng linh kiện khác như module và bảng mạch chuẩn bị năng lực chuyển giao ở các quốc gia ngoài Trung Quốc.
Trong khi đó, Pegatron đang xây dựng một nhà máy với tổng vốn đầu tư khoảng 481 triệu USD tại Hải Phòng. Trong giai đoạn 2026 - 2027, công ty sẽ tiếp tục triển khai dự án với tổng vốn đầu tư lên đến 500 triệu USD. Đặc biệt, ngoài các dự án sản xuất linh kiện và các sản phẩm điện tử, Pegatron cũng đang có ý định chuyển Trung tâm R&D từ Trung Quốc về Việt Nam vào một thời điểm thích hợp.
Hàng loạt ông lớn khác đang khảo sát, nghiên cứu kế hoạch mở mới, di dời nhà máy sản xuất tới Việt Nam như OPPO, HP, Brose, hay mở rộng thêm quy mô sản xuất sau khi di dời như Xiaomi, Bosch, Panasonic, Amkor, Sharp, Compal…
Đặc biệt, Samsung sau khi rót 18 tỷ USD và mở Trung tâm R&D lớn nhất Đông Nam Á tại Việt Nam, sẽ tiếp tục mở rộng đầu tư vào Việt Nam. Ông Han Jong-hee, Phó chủ tịch, kiêm Tổng giám đốc Samsung Electronics chia sẻ, tập đoàn đang có kế hoạch nâng vốn đầu tư của Samsung tại Việt Nam lên 20 tỷ USD trong thời gian tới.
Hay như LG, sau khi đầu tư 5,3 tỷ USD vào Việt Nam trong nhiều lĩnh vực sản xuất điện tử cũng cho biết sẽ tiếp tục đầu tư lớn vào Việt Nam. Ông Kwon Bong-seok, Phó chủ tịch, kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn LG thông tin, tập đoàn sẽ đầu tư vào Việt Nam thêm 4 tỷ USD. Các lĩnh vực LD nhắm tới là thiết bị ô tô và thiết bị cho điện thoại di động, thúc đẩy liên kết đào tạo công nghệ thông tin, trung tâm phần mềm và trung tâm sản xuất máy ảnh cho điện thoại trong tương lai.
TS. Hồ Quốc Tuấn, giảng viên Đại học Bristol (Anh) nhận xét, Việt Nam hưởng lợi đáng kể từ quá trình đa dạng hóa trung tâm sản xuất, hay nói cách khác là tránh phụ thuộc vào Trung Quốc. Bất chấp Trung Quốc sẽ nới lỏng Zero-covid tới mức nào, thì tiến trình dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc của các nhà sản xuất nước ngoài sẽ tiếp tục. Việt Nam là một trong những đối tác được đánh giá sẽ hưởng lợi lớn.
Vì sao là Việt Nam?
Có nhiều lý do khiến các tập đoàn lớn di chuyển, mở nhà máy sản xuất điện tử tại Việt Nam, như chi phí lao động thấp hơn, việc tích hợp chuỗi cung ứng đơn giản hơn, tiếp cận thương mại tự do tốt hơn, do Việt Nam tham gia 15 hiệp định thương mại tự do (FTA) khác nhau, bao trùm tới hơn 50 quốc gia trên thế giới và đặc biệt là sự ổn định chính trị. Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia cũng chỉ ra các yếu tố hấp dẫn khác của “bến đỗ” Việt Nam.
TS. Lê Hồng Hiệp, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS - Singapore) nhận định, các công ty quốc tế bắt đầu tìm cách chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam - quốc gia tham gia nhiều FTA. Chính phủ Việt Nam là một đối tác quan trọng trong các FTA quốc tế, với hơn 10 hiệp định đã được ký kết, bao gồm cả với Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh. Vì vậy, khi các công ty chuyển sang Việt Nam, họ không chỉ được hưởng lợi từ việc tiếp tục xuất khẩu sang Mỹ, mà còn sang các thị trường khác.
Còn theo TS.Burkhard Schrage, chủ nhiệm bộ môn Quản trị và Chương trình MBA (Đại học RMIT Việt Nam), việc các hãng công nghệ và các nhà cung cấp cam kết mạnh mẽ rót vốn nhiều, thể hiện niềm tin ngày càng lớn vào khả năng nâng cao tay nghề cho lực lượng lao động, tuân thủ các tiêu chuẩn sản xuất toàn cầu và thực hiện quản trị tốt xuyên suốt chuỗi cung ứng của các đối tác Việt Nam.
“Nhiều nhà quan sát nhận xét rằng, FDI vào các dự án sản xuất phức hợp hoặc R&D là dấu hiệu cho thấy Việt Nam đang chiếm được một phần ngày càng lớn trong chuỗi sản xuất giá trị gia tăng toàn cầu”, TS. Burkhard Schrage nói.
Việt Nam đang chuẩn bị sẵn sàng các yếu tố thu hút đầu tư như các cơ chế chính sách ưu đãi vượt trội, bổ sung quỹ đất sạch, tăng năng suất nguồn điện, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển công nghiệp hỗ trợ… Với sự chuẩn bị đó, rất có thể, năm 2023, Việt Nam tiếp tục chứng kiến thêm nhiều “cánh chim đại bàng” tìm đến làm tổ.
