Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM).
Làm rõ mục tiêu, nguyên tắc của dự trữ chiến lược
Sáng nay (26/11), Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Một trong những nội dung được các đại biểu đặc biệt quan tâm là hàng dự trữ chiến lược.
Đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Đồng Nai) cho rằng, việc bổ sung mục tiêu dự trữ chiến lược để đảm bảo tính tự chủ chiến lược quốc gia và huy động, khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế là một trong những nội dung mới và quan trọng của Dự thảo Luật lần này. Tuy nhiên, Ban soạn thảo cần làm rõ thêm các quy định và nguyên tắc về dự trữ chiến lược cũng như chính sách ưu đãi đầu tư liên quan để huy động nguồn vốn xã hội hóa vào dự trữ chiến lược.
Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cũng cho rằng, bổ sung dự trữ chiến lược vào dự trữ quốc gia là định hướng đúng đắn, song cần làm rõ ranh giới giữa dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược, bởi 2 tầng dự trữ này khác nhau về mục tiêu, thời hạn luân chuyển, mức tồn kho tối thiểu, nguồn lực tài chính, phương thức mua bán, nhập bù cũng như cách thức xã hội hóa và huy động nguồn lực ngoài ngân sách.
Cũng theo đại biểu, khái niệm về dự trữ chiến lược của Dự thảo Luật còn mang tính định tính (như tài nguyên quan trọng, khoáng sản quốc gia, sản phẩm công nghệ cao, hàng hóa chiến lược), mà chưa có tiêu chí định lượng đi kèm, dễ dẫn đến tùy nghi trong áp dụng. Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung các tiêu chí định lượng, chẳng hạn độ phụ thuộc nhập khẩu vượt một tỷ lệ nhất định, mức rủi ro gián đoạn nguồn cung hay mức độ ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh lương thực, năng lượng hoặc tài chính.
Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) đề nghị bổ sung thêm chính sách “huy động dự trữ chiến lược của doanh nghiệp trong các lĩnh vực then chốt”. Bởi trên thực tế, nhiều mặt hàng chiến lược như xăng dầu, phân bón, lương thực, vật tư y tế do doanh nghiệp nắm giữ tỷ trọng rất lớn. Nếu không có cơ chế huy động doanh nghiệp tham gia dự trữ chiến lược thì Nhà nước khó bảo đảm quy mô can thiệp kịp thời khi thị trường biến động mạnh.
Chính phủ quy định tiêu chí từng thời kỳ để đảm bảo sự linh hoạt
Giải trình làm rõ thêm ý kiến đại biểu quan tâm nói trên, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, quy định về dự trữ chiến lược là một vấn đề rất mới và khó, có tác động đến nhiều chính sách, pháp luật, chiến lược ngành, lĩnh vực đã được ban hành và có tác động đến nhiều bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp. Do vậy, Dự thảo Luật quy định những nguyên tắc cơ bản, phân định cơ chế quản lý, sử dụng hàng dự trữ chiến lược, giao cho cơ quan chuyên trách quản lý, thực hiện nhằm bảo đảm nguyên tắc xây dựng luật theo hướng chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội và giao Chính phủ quy định từng thời kỳ cho phù hợp với tình hình thực tế.
 |
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. |
Liên quan đến các chính sách điều hành và tiêu chí cụ thể, Bộ trưởng nhấn mạnh sự cần thiết của cơ chế linh hoạt, tránh quy định cứng trong Luật. Chính phủ khi được giao sẽ quy định chi tiết các chính sách dự trữ quốc gia trong từng thời kỳ, "mở đường" cho việc ban hành Nghị định hướng dẫn, cho phép bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp tham gia sâu hơn. Quy định về dự trữ ứng phó khẩn cấp cũng nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc và giảm áp lực lên ngân sách nhà nước.
Về xã hội hóa hoạt động dự trữ quốc gia. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, dự thảo lần này đã có bước tiến quan trọng trong thúc đẩy xã hội hóa hoạt động dự trữ quốc gia, góp phần đa dạng hóa nguồn lực và nâng cao tính linh hoạt, giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước.
Chính phủ đề xuất ngoài việc được đầu tư từ ngân sách nhà nước thì việc mua hàng dự trữ chiến lược có thể thực hiện từ nguồn ngoài ngân sách, theo cơ chế thỏa thuận, tự nguyện, hợp đồng do Chính phủ quy định và theo quy định của pháp luật khác có liên quan.
Hàng dự trữ chiến lược để tại các đơn vị, doanh nghiệp từ nguồn hợp pháp của đơn vị, doanh nghiệp được nhà nước hỗ trợ các khoản chi phí về quản lý, bảo quản, thuế, lãi suất và các khoản hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật. Nội dung này dự thảo giao cho Chính phủ quy định trong từng thời kỳ để phù hợp với thực tiễn, tránh phải sửa đổi bổ sung luật nhiều lần.
Ngoài ra, về thời hạn hiệu lực thi hành luật, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến của cơ quan thẩm tra, Chính phủ trình Quốc hội quy định Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026. Riêng với nội dung quy định về dự trữ chiến lược có phạm vi ảnh hưởng rất lớn, cần thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng tác động, Chính phủ cũng dự kiến sẽ ban hành 2 nghị định liên quan đến nội dung này. Do đó, Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép có hiệu lực từ ngày 1/1/2027.
