Chất lượng là yếu tố quyết định
Tại Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn (huyện Chương Mỹ), trên diện tích gần 18 ha, trong đó 12,8 ha đạt chuẩn VietGAP và 5 ha đạt GlobalGAP, các thành viên sản xuất luân canh, xen canh hợp lý nhiều loại rau củ ngắn ngày như cải xanh, xà lách, cà chua, đậu...
Quy trình sản xuất được giám sát nghiêm ngặt từ gieo trồng, chăm sóc đến sơ chế, chế biến và tiêu thụ. Nhờ đó, sản lượng tiêu thụ đạt khoảng 3 tấn rau/ngày, phần lớn cung cấp cho hệ thống siêu thị lớn tại Hà Nội, mang lại doanh thu 10 - 13 tỷ đồng/năm.
Ở lĩnh vực thủy sản, Hợp tác xã Đại Áng (xã Ngọc Hồi) đã đầu tư mô hình nuôi công nghệ cao “sông trong ao” với 15 bể nuôi trên diện tích 10 ha. Mỗi năm, hợp tác xã thu hoạch khoảng 300 tấn cá, cao gấp 1,8 lần so với phương thức nuôi truyền thống. Mô hình được chứng nhận VietGAP, sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Đáng chú ý, chất thải từ nuôi trồng được tận dụng để sản xuất phân bón hoặc tái sử dụng trong chăn nuôi, góp phần tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.
Những mô hình như vậy cho thấy, sản xuất nông nghiệp an toàn giúp nâng cao khả năng truy xuất nguồn gốc, bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng và tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan quản lý trong công tác giám sát.
Để giám sát chất lượng nông lâm thủy sản, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp với các địa phương triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Hiện nay, trên địa bàn thành phố đã hình thành các vùng chuyên canh nông nghiệp bảo đảm an toàn thực phẩm với diện tích hơn 5.000 ha rau an toàn.
Ngoài ra, có 52 mô hình sản xuất rau áp dụng hệ thống bảo đảm chất lượng nội bộ (PGS) với gần 2.000 ha, duy trì 1.700 ha trồng trọt đạt chuẩn VietGAP, trong đó 429 ha rau, 446 ha cây ăn quả và 3 ha chè. Thành phố cũng phát triển 66 cơ sở nuôi trồng thủy sản VietGAP, 88 cơ sở chăn nuôi VietGAP, 100 ha sản xuất hữu cơ cùng 406 mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Song song đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã hỗ trợ 95 cơ sở xây dựng và được cấp chứng nhận chương trình quản lý chất lượng tiên tiến theo HACCP; 45 cơ sở được hỗ trợ xây dựng và đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại Cục Sở hữu trí tuệ. Các chương trình quản lý chất lượng theo VietGAP, HACCP, ISO 22000 giúp nâng cao tính minh bạch, tạo điều kiện để sản phẩm nông sản Hà Nội tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Giải pháp thúc đẩy phát triển bền vững
Dù đạt nhiều kết quả, việc kiểm soát an toàn thực phẩm nông sản vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất chưa đáp ứng yêu cầu; nhiều vùng sản xuất thiếu trang thiết bị hiện đại, chưa có môi trường đất, nước, không khí đạt chuẩn. Tỷ lệ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, chế biến sâu còn hạn chế, trong khi phần lớn sản xuất vẫn theo quy mô nhỏ lẻ, chưa theo tín hiệu thị trường.
Bên cạnh đó, tỷ suất đầu tư vào lĩnh vực nông sản thực phẩm còn thấp. Nhận thức và khả năng tuân thủ pháp luật về an toàn thực phẩm của một bộ phận người sản xuất, kinh doanh và cả người tiêu dùng vẫn chưa đầy đủ. Đây là những rào cản khiến sản xuất nông sản an toàn chưa đạt quy mô và chất lượng như kỳ vọng.
Không chỉ vậy, biến động thị trường quốc tế, bất ổn chính trị, cùng những yêu cầu ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc và an toàn vệ sinh thực phẩm từ các thị trường nhập khẩu lớn cũng đang tạo áp lực lớn đối với nông sản Việt.
Theo Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường, để quản lý an toàn thực phẩm đi vào nề nếp, Thành phố tiếp tục thực hiện quy hoạch phát triển nông nghiệp, gắn sản xuất tập trung với ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái, hữu cơ. Sở hỗ trợ các cơ sở áp dụng chương trình quản lý chất lượng tiên tiến như GAP, GMP, HACCP, ISO 22000, đồng thời nhân rộng các chuỗi giá trị chế biến, cung ứng thực phẩm an toàn.
Thành phố cũng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, đổi mới công nghệ, nâng cấp dây chuyền sản xuất để tạo ra sản phẩm có chất lượng cao. Cùng với đó là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm vi phạm về an toàn thực phẩm; thường xuyên lấy mẫu giám sát chất lượng, cảnh báo nguy cơ mất an toàn, truy xuất nguồn gốc sản phẩm để yêu cầu khắc phục triệt để.
Thực tế, tại nhiều hợp tác xã và mô hình sản xuất cho thấy, khi tuân thủ đúng quy trình và tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng nông sản được nâng cao rõ rệt, thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng và hiệu quả kinh tế gia tăng. Người nông dân không chỉ có thêm thu nhập ổn định mà còn nâng cao kỹ năng sản xuất, thay đổi tư duy từ làm nông tự phát sang sản xuất theo tín hiệu thị trường.
Cùng với đó, doanh nghiệp có cơ hội khẳng định uy tín, xây dựng thương hiệu gắn với sản phẩm an toàn, qua đó mở rộng kênh phân phối vào hệ thống siêu thị, cửa hàng tiện ích và từng bước vươn ra xuất khẩu. Người tiêu dùng được tiếp cận nguồn thực phẩm sạch, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, góp phần củng cố niềm tin đối với nông sản trong nước.
Đây chính là nền tảng quan trọng để xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ, đồng thời khẳng định vai trò của nông nghiệp an toàn trong chiến lược phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn của Hà Nội và cả nước.