Ông Nguyễn Hồng Sâm, Tổng Giám đốc Cổng TTĐT Chính phủ, Tổng Biên tập Báo Điện tử Chính phủ phát biểu tại Tọa đàm - Ảnh: VGP.
Ngày 13/11, Viện An ninh phi truyền thống (Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội) phối hợp với Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Tọa đàm "Bảo đảm an ninh, quốc phòng gắn với phát triển bền vững trong định hướng chiến lược Đại hội XIV của Đảng Cộng sản Việt Nam".
Khái quát và gợi mở những vấn đề về quản trị an ninh phi truyền thống trong bối cảnh mới và góp ý những nội dung Dự thảo Văn kiện, GS.TS. Hoàng Đình Phi, Hiệu trưởng Trường Quản trị và Kinh doanh nhấn mạnh về trụ cột rất quan trọng là an ninh phi truyền thống. Ngay cả khi các trụ cột khác như chính trị, kinh tế, xã hội, môi trường đều ổn định và được duy trì tốt, thì mọi nỗ lực phát triển sẽ trở nên vô nghĩa nếu an ninh phi truyền thống không được đảm bảo. An ninh phi truyền thống bao gồm ba yếu tố cốt lõi: Sự an toàn, sự ổn định và tính bền vững của bất kỳ lĩnh vực nào.
Ví dụ, an ninh kinh tế không chỉ là tăng trưởng GDP hai con số mà còn phải xem xét liệu sự tăng trưởng đó có đảm bảo an toàn, ổn định và bền vững trong dài hạn hay không, cơ cấu ngành công nghiệp có phù hợp với xu thế công nghệ hay không.
Với an ninh phi truyền thống, chúng ta cần xem xét sự ổn định và an toàn của trụ cột chính trị. Các rủi ro phi truyền thống cũng đe dọa nghiêm trọng đến sự an toàn, ổn định và bền vững của nền kinh tế, xã hội và môi trường. Các vấn đề như buôn lậu, trốn thuế, rửa tiền, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, thiên tai... có thể xóa sạch những thành quả phát triển kinh tế, chính trị, xã hội đã đạt được. Do đó, việc giữ vững các thành quả này thông qua đảm bảo an ninh phi truyền thống là cực kỳ quan trọng.
GS.TS. Hoàng Đình Phi đề xuất một số nội dung như sau:
Thứ nhất, về tự chủ chiến lược, Việt Nam cần chủ động hội nhập và xây dựng các chiến lược cụ thể dựa trên năng lực nội tại, hợp tác quốc tế và sự tham vấn từ các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân.
Thứ hai, về quản trị chiến lược, cần có những quy định rõ ràng về trách nhiệm pháp lý đối với những người tham gia quản trị chiến lược, tương tự như trong luật môi trường, để đảm bảo tính nghiêm minh và hiệu quả.
Thứ ba, về đào tạo chuyên nghiệp, cần đẩy mạnh đào tạo, nâng cao tư duy chiến lược cho đội ngũ cán bộ, lãnh đạo, trang bị cho họ kiến thức, kỹ năng và công cụ quản trị chiến lược.
Thứ tư, về tổ chức tư vấn độc lập, xây dựng các tổ chức tư vấn độc lập, có năng lực và uy tín, để hỗ trợ công tác hoạch định và thực thi chiến lược.
Thiếu tướng, PGS.TS. Nguyễn Bá Dương (Tổng cục Chính trị, Bộ Quốc phòng) kiến nghị một số nội dung đóng góp vào Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, tập trung vào lĩnh vực quốc phòng - an ninh, gắn kết hài hòa với phát triển với 6 nội dung trọng tâm, có thể bổ sung làm rõ dự thảo Văn kiện.
Thứ nhất, Văn kiện nên nhấn mạnh việc xây dựng quân đội nhân dân, công an nhân dân, nền quốc phòng toàn dân gắn với phát triển - an ninh, bảo vệ sự thịnh vượng, tức là mọi chính sách phát triển phải đảm bảo quốc phòng và mọi hoạt động quốc phòng phục vụ sự phát triển bền vững của đất nước.
Thứ hai, an ninh phi truyền thống cần đặt con người vào trung tâm của an ninh quốc gia
Thứ ba, liên kết chặt chẽ giữa đổi mới kinh tế với tăng cường năng lực quốc phòng - an ninh
Thứ tư là ứng phó chủ động với các thách thức phi truyền thống và rủi ro mới.
Thứ năm là phát triển năng lực con người trong lĩnh vực quốc phòng - an ninh.
Thứ sáu là xây dựng tư duy chiến lược mới về an ninh - quốc phòng.
"Cần bổ sung quan điểm: An ninh, quốc phòng không chỉ là phòng thủ truyền thống, mà là chiến lược tổng hợp, bao gồm kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, công nghệ, gắn với hội nhập quốc tế. Có thể khẳng định rằng bảo đảm an ninh quốc gia toàn diện trong bối cảnh mới không thể tách rời phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Mối quan hệ này là tương hỗ, hài hòa và chiến lược, là trụ cột để Việt Nam vừa giữ vững chủ quyền, độc lập, vừa nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.
Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Văn kiện Đại hội XIV cần: Nhấn mạnh an ninh con người là trung tâm của quốc phòng toàn dân; tích hợp quốc phòng - an ninh vào mọi hoạt động phát triển kinh tế - xã hội; phát triển năng lực nhân lực, hạ tầng, công nghệ quốc phòng - an ninh, đồng thời ứng phó linh hoạt với các thách thức phi truyền thống; đưa ra các quan điểm, cụm từ chiến lược, độc đáo để thể hiện tầm nhìn đổi mới, hội nhập, bền vững và hiện đại", PGS.TS. Nguyễn Bá Dương nhấn mạnh.
Còn Trung tướng, PGS.TS.NGƯT Phan Xuân Tuy, Giám đốc Học viện Chính trị CAND Bộ Công an nhấn mạnh vấn đề trọng tâm cần biên tập lại trong mục 10 của Văn kiện, phần về quốc phòng, an ninh, cần chỉnh sửa để thể hiện rõ tư tưởng "tự chủ chiến lược":
Một là, bảo vệ Tổ quốc là chiến lược quốc gia trung tâm, các chiến lược quốc phòng - an ninh là thành phần cấu thành.
Hai là, Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, toàn diện sự nghiệp quốc phòng, an ninh.
Ba là, quốc phòng, an ninh, đối ngoại là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên.
Bốn là, phải thể hiện tư duy mới về chiến tranh công nghệ cao, an ninh phi truyền thống, an ninh dữ liệu, an ninh môi trường, và công nghiệp quốc phòng lưỡng dụng, những yếu tố gắn trực tiếp với chuyển đổi số quốc gia.
Đặc biệt, cần làm rõ rằng: Xây dựng Công an nhân dân và Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, hiện đại không chỉ là nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, mà còn đóng góp trực tiếp vào phát triển đất nước, hạnh phúc nhân dân, hòa bình và an ninh quốc tế. Đó là tư duy quốc phòng, phát triển mới, phù hợp tinh thần mà Tổng Bí thư đã khẳng định: "Nhiệm vụ quốc phòng, an ninh không chỉ là bảo vệ Tổ quốc, mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển".
"Như vậy, trong biên tập Văn kiện, phải thể hiện rõ: quốc phòng, an ninh không chỉ "gắn" mà đã là một bộ phận hữu cơ của phát triển bền vững; đầu tư cho quốc phòng, an ninh chính là đầu tư cho phát triển. Nghị quyết 44 (ngày 24/11/2023) của Bộ Chính trị đã khẳng định điều đó và đó là định hướng đúng đắn, khoa học và hiệu quả", PGS.TS.NGƯT Phan Xuân Tuy khẳng định.
TS. Nguyễn Anh Dương - Trưởng phòng Nghiên cứu tổng hợp và hội nhập quốc tế, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược thuộc Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương kiến nghị, trong một số lĩnh vực cụ thể, Văn kiện nên khuyến nghị cân nhắc các ý tưởng hợp tác quốc tế vượt khuôn khổ các cam kết truyền thống để đảm bảo an ninh phi truyền thống. Tiếp đó là nguồn lực hỗ trợ từ nước ngoài, đặc biệt là hỗ trợ kỹ thuật thông qua vốn ODA, ngày càng hạn chế khi Việt Nam đã trở thành nước có thu nhập trung bình thấp.
Tiếp đến là phát triển các mô hình kinh tế mới. Coi đây là động lực góp phần xử lý các vấn đề an ninh phi truyền thống. Kinh tế tuần hoàn là một ví dụ. Ở góc độ kinh tế và môi trường, nó là mô hình khép kín, giảm thiểu chất thải. Nhưng ở góc độ chính trị, an ninh và công nghệ, đây là một nội dung quan trọng. Nhiều quốc gia áp dụng kinh tế tuần hoàn để kiểm soát công nghệ và các sản phẩm có chứa kim loại hiếm, đảm bảo sự tự chủ. Các mô hình kinh tế số, kinh tế có hàm lượng carbon thấp cũng đóng góp vào sự tự chủ, tự cường và có thể cả lưỡng dụng.
"Do đó, tôi đề xuất phát triển các mô hình kinh tế mới và coi đây là một động lực quan trọng, dù không phải là chủ chốt, trong việc giải quyết các vấn đề an ninh kinh tế", TS. Nguyễn Anh Dương đề xuất.
