Ảnh: Lê Toàn
Trong khuôn khổ Diễn đàn M&A 2025 do Báo Tài chính Đầu tư tổ chức thường niên lần thứ 17, các diễn giả đã có phiên thảo luận chuyên sâu về “vận hội mới” - những động lực, cơ hội và giải pháp cụ thể để tận dụng làn sóng M&A, thúc đẩy tái cấu trúc doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo tăng trưởng bền vững.
Xác định ngành dẫn sóng M&A
Chia sẻ về nội dung này, ông Hugo Virag, Giám đốc điều hành, Đồng Giám đốc khu vực Đông Nam Á, Astris Finance cho rằng, làn sóng M&A cần tập trung 3 lĩnh vực chính gồm năng lượng, nước và cơ sở hạ tầng (CSHT), đặc biệt là cơ sở hạ tầng kỹ thuật số.
 |
Ông Hugo Virag, Giám đốc điều hành, Đồng Giám đốc khu vực Đông Nam Á: nhu cầu vốn đầu tư cho chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam là cực lớn. Hình ảnh: Lê Toàn |
Năng lượng tái tạo là lĩnh vực quan trọng của Việt Nam. Hiện nay, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Chính phủ Việt Nam hướng tới 2 con số, đòi hỏi một nguồn vốn rất lớn. Chỉ riêng ước tính theo quy hoạch điện VIII cần nguồn vốn đầu tư có thể lên tới 185 tỷ USD tới 2030, nhu cầu vốn cho chuyển đổi năng lượng sẽ nhiều, bao gồm cả nguồn vốn từ nước ngoài.
Với cơ sở hạ tầng, vượt ra ngoài cơ sở hạ tầng truyền thống là vận tải, thì cơ sở hạ tầng trong khu vực cũng là động lực mấu chốt. Trong các động lực then chốt, sự phát triển của AI (Trí tuệ Nhân tạo) và các trung tâm dữ liệu (data centers) mới, cần năng lượng (energy), đó sẽ là một lĩnh vực khác. Dự báo cho thấy, sự phát triển của các trung tâm dữ liệu AI sẽ cần năng lượng tăng thêm 25% - nhu cầu khổng lồ và là động lực tiếp theo.
Trong ngành nước, ngày càng có nhiều quốc gia, như Indonesia đang gặp hiện trạng nguồn nước cạn kiệt và giới hạn hơn nên nhu cầu về nước và xử lý nước quan trọng hơn. Việt Nam cần dành nguồn lực đảm bảo nguồn nước, ước tính cần nguồn đầu tư 35 tỷ USD.
 |
Ông Douglas Jackson, Giám đốc điều hành, Alvarez & Marsal (Việt Nam), tham chiếu theo dòng vốn FDI đang hướng đến thì bất động sản vẫn đang là lĩnh vực hấp dẫn, và nhất là khu công nghiệp. Hình ảnh: Lê Toàn |
Với góc nhìn của ông Douglas Jackson, Giám đốc điều hành, Alvarez & Marsal (Việt Nam), tham chiếu theo dòng vốn FDI đang hướng đến thì bất động sản đang là lĩnh vực hấp dẫn, nhất là khu công nghiệp.
Ông Douglas Jackson cũng đồng tình, data centers và cơ sở hạ tầng sẽ quan trọng. Một cơ sở hạ tầng then chốt là hiệu quả năng lượng, vì vậy, khi các trung tâm này được xây dựng, có những giải pháp công nghệ giảm chi phí làm mát.
Ngoài ra, lĩnh vực dịch vụ tài chính cũng sẽ trở nên hấp dẫn hơn nhờ thị trường phục hồi, phát triển; bán lẻ, chăm sóc sức khoẻ, bệnh viện… có sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Tham gia chương trình, ông Nguyễn Hoàng Long, Phó tổng giám đốc Tập đoàn GELEX - Tập đoàn đa ngành, với thế mạnh nổi trội về bất động sản, hạ tầng và năng lượng - có sự chia sẻ khá thú vị về hoạch định chiến lược thông qua M&A và cơ hội trong các lĩnh trên.
Theo ông Long, tại GELEX, chiến lược M&A không đứng độc lập mà gắn chặt chẽ với chiến lược phát triển và kinh doanh của Tập đoàn. Trong giai đoạn hiện nay, với chủ trương chuyển động mạnh mẽ gắn chặt với tính hiệu quả của Chính phủ; dành nhiều không gian ủng hộ cho khu vực tư nhân, có những ủng hộ theo chiều hướng khoa học công nghệ về chuyển đổi số, quản trị - thì thị trường đang có nhiều cơ hội.
 |
Theo ông Nguyễn Hoàng Long, Phó tổng giám đốc Tập đoàn GELEX. Hình ảnh: Lê Toàn |
Trước khi nói về M&A, ông Long chia sẻ, GELEX sẽ tập trung vào hoạt động cốt lõi ở doanh nghiệp - những hoạt động đang trong một giai đoạn tái cấu trúc, tổ chức lại về chiến lược và nâng tầm doanh nghiệp trong vận hành. Sau đó, GELEX sẽ tìm kiếm các doanh nghiệp, các cơ hội mới có thể tích hợp được vào chiến lược này.
“Tôi có góc nhìn khác biệt một chút so. Năng lượng - mảng chúng tôi có nhiều kinh nghiệm - nhưng trong giai đoạn này thì rủi ro vẫn khá cao, biên lợi nhuận thì thấp, dù thị trường tốt và lớn. Trong góc độ nhà đầu tư, chúng tôi không đặt trọng tâm vào đó”, ông Long nói thêm.
Nhưng Tập đoàn sẽ tích hợp được vào hoạt động khác, như hoạt động về đầu tư khu công nghiệp, vận dụng cơ chế DPPA (cơ chế mua bán điện trực tiếp - cho phép khách hàng sử dụng điện lớn ký hợp đồng dài hạn với nhà sản xuất năng lượng tái tạo -PV).
Với lĩnh vực sản xuất công nghiệp, ông Long đánh giá rất tốt và nhận thấy xu hướng M&A đang quay lại, với dòng tiền ưu tiên theo hướng công nghệ cao. Tập đoàn cũng đang làm và thấy cơ hội tốt để phát triển và nâng tầm, dẫn dắt các lĩnh vực này ở Việt Nam và tiến ra khu vực.
Với lĩnh vực hạ tầng - rất nhiều cơ hội, và Tập đoàn đang hướng đến áp dụng tiêu chuẩn đã có ở nước ngoài nhưng chưa thông dụng ở Việt Nam, kỳ vọng có thể góp phần kiến tạo ra các “luật chơi mới”.
Trong vai trò điều phối, bà Đặng Nguyệt Minh, Trưởng bộ phận Nghiên cứu, Dragon Capital Việt Nam nhấn mạnh, khi nói về kỷ nguyên vươn mình của đất nước và quyết tâm của Chính phủ trong việc tăng trưởng 2 con số, thì đi cùng đó phải là những sự biến đổi của “chất”, tức là đi sâu và nâng tầm chất lượng doanh nghiệp hoặc khai phá thêm những ngành nghề tạo ra giá trị gia tăng.
Bất động sản còn nhiều triển vọng
Nói riêng về lĩnh vực bất động sản - chủ đề nóng trong thời gian qua với nhiều giao dịch giá trị lớn, bà Nguyệt Minh đưa ra con số FDI về khoảng 5 năm trước, bất động sản chỉ chiếm tầm 8% thì hiện tăng lên 12-18% trong tổng dòng vốn FDI vào Việt Nam theo từng thời điểm.
Chia sẻ thêm về nội dung này, bà Nguyễn Thị Vân Khanh, Tổng giám đốc Gamuda Land Việt Nam cho biết, Gamuda Land dẫn đầu dòng vốn đầu tư vào bất động sản Việt Nam và ngày càng mở rộng quy mô hơn, chỉ 3-4 năm qua đã rót tổng cộng khoảng 1 tỷ USD cho phát triển quỹ đất. Điều này khẳng định là Gamuda Land thấy được triển vọng của thị trường bất động sản Việt Nam.
“Không thể chối cãi, trong vòng khoảng 1-2 năm vừa qua, mức độ tăng giá của thị trường đã giúp giá trị tài sản của mọi người đều gia tăng theo thời gian”, bà Khanh chia sẻ.
 |
Bà Nguyễn Thị Vân Khanh, Tổng giám đốc, Gamuda Land Việt Nam: sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác và M&A trong lĩnh vực bất động sản tại Việt Nam. Hình ảnh: Lê Toàn |
Theo bà Khanh, Gamuda Land chọn Việt Nam là thị trường trọng điểm nhờ có các đặc điểm của thị trường tăng trưởng bền vững: GDP tăng trưởng tích cực; phát triển dân số nhất là dân số trẻ - yếu tố rất quan trọng, đảm bảo cho dự báo tăng trưởng của các tập đoàn nước ngoài; cơ hội tiếp xúc khá tốt với các đối tác địa phương, qua M&A trong việc tìm kiếm quỹ đất. Gamuda Land đã thực hiện 6 thương vụ nhận chuyển nhượng từ đối tác.
"Hiện Gamuda có lời mời từ đối tác hiện hữu và đối tác mới, khi họ thấy được hành trình đầu tư của chúng tôi từ dự án KĐT, đến dự án nhỏ hơn - để có thể có được quay vòng vốn nhanh hơn. “Định hướng 3-5 năm tới thì Gamuda Land vẫn sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác và M&A”, bà Khanh nói.
Các lực cản dòng vốn M&A
Thông thường, yếu tố vốn tưởng chừng quan trọng nhưng lại không phải là rào cản dòng vốn M&A, mà theo ông Phạm Duy Khương, Luật sư điều hành, Công ty Luật TNHH ASL, lực cản mạnh các thương vụ M&A đến từ 3 yếu tố: hiểu và áp dụng pháp luật tại các địa phương không đồng đều; thời gian phê duyệt dự án cũng khó xác định được; thủ tục phê duyệt chuyển nhượng dự án gặp nhiều vấn đề.
 |
Ông Phạm Duy Khương, Luật sư điều hành, Công ty Luật TNHH ASL. Hình ảnh: Lê Toàn |
Tuy nhiên, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ không quá hiểu luật pháp Việt Nam và họ cần đơn vị tư vấn về pháp luật. Dẫu vậy, vẫn sẽ gặp các thực trạng: đầu tư tỉnh A - họ nhận thức khung pháp luật là X, sang tỉnh B thì quan điểm pháp luật lại khác X; hay khi bắt đầu một dự án cũ sẽ khác khi chuyển qua địa phương mới, họ phải thẩm định lại, làm lại nhiều khâu - phát sinh các chi phí pháp lý, thẩm định ở những dự án đã từng được làm qua các bước này rồi nhưng ở địa phương khác.
Áp dụng và hiểu pháp luật tại các địa phương đang là một lực cản, khiến cho việc bất bình đẳng thông tin giữa nhà đầu tư và doanh nghiệp tại địa phương đó - sự bất bình đẳng này tưởng đơn giản nhưng lại rất phức tạp.
Thời gian phê duyệt dự án là yếu tố lực cản cấp độ cao, phê duyệt dự án cũng kéo dài ở các địa phương khác nhau - nhiều thủ tục không rõ ràng dù địa phương có tinh thần ủng hộ, nhưng vẫn là thời gian phê duyệt kéo dài, khiến chi phí cơ hội bị bỏ qua, động lực thúc đẩy M&A giảm, giá trị thương vụ cũng bị ảnh hưởng.
Với vấn đề thủ tục chuyển nhượng dự án: đặc thù như bất động sản khu công nghiệp, năng lượng… hồ sơ pháp lý dự án nhiều khi chưa sẵn sàng, chưa xử lý dứt điểm…, khiến việc định giá khó khăn bởi băn khoăn là có nên loại tài sản này ra hay không?...
“Mặc dù làn sóng M&A rất tiềm năng nhưng, theo tôi, đây là 3 lý do mang lại chi phí gián tiếp, chi phí vô hình - đó là lực cản dòng vốn M&A. Cơ hội luôn luôn đi cùng với thách thức và các luật sư sẽ cần phải giải quyết thách thức này để có thể góp phần khơi thông dòng vốn”, ông Khương chia sẻ trong diễn đàn.
