Trong khi các doanh nghiệp đang khó khăn về vốn, gói tín dụng ưu đãi 2% lãi suất trị giá 40.000 tỷ đồng lại bị "ế" do quy định thiếu rõ ràng (Ảnh minh họa).
Ngày 13/4, tại cuộc họp bàn về giải ngân vốn đầu tư công do Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Tổ trưởng Tổ công tác số 1 của Thủ tướng Chính phủ về đốc thúc giải ngân đầu tư công chủ trì; cùng với 17 bộ, ngành, cơ quan trung ương thuộc Tổ 1, Ngân hàng Nhà nước đã có báo cáo về gói hỗ trợ lãi suất 2%.
Theo đó, Phó Thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho biết, trong kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao năm 2023, Ngân hàng Nhà nước được giao 24.283 tỷ đồng (chiếm đa số trong tổng số vốn giao cho 17 bộ, ngành cơ quan Trung ương thuộc Tổ công tác số 1).
Trong số này, chỉ có 318,9 tỷ đồng là bố trí cho thực hiện công trình xây dựng cơ bản của ngành ngân hàng (xây dựng Nhà máy In tiền quốc gia và 2 công trình nhà ở của 2 trường Đại học ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh). Đối với số vốn này, Ngân hàng Nhà nước đã giải ngân được hơn 9%, vượt kế hoạch quý I/2023.
Số vốn còn lại 23.965 nghìn tỷ đồng là nguồn vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, nằm trong gói hỗ trợ lãi suất 2%/năm thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại, dành cho một số ngành, lĩnh vực quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã có khả năng phục hồi sau dịch Covid-19.
Theo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, quá trình giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% không được như mong muốn, bởi nhiều nguyên nhân: do quy định chưa sát, điều kiện thực tiễn đã thay đổi…
Cụ thể, theo Phó Thống đốc, Nghị quyết 43/2022/QH15 quy định tiêu chí cứng "có khả năng phục hồi" là điều kiện để được hưởng chính sách ưu đãi này. Tuy nhiên, cả ngân hàng thương mại và doanh nghiệp đều rất khó xác định thế nào là "có khả năng phục hồi" cho nên rất khó thực hiện.
"Sau hai năm thực hiện, tổng giải ngân mới được 330/40.000 tỷ đồng", Phó Thống đốc cho biết và nhấn mạnh, Ngân hàng Nhà nước đã nhiều lần báo cáo nên chuyển nguồn này sang các chính sách khác, những lĩnh vực đang thiếu vốn để tận dụng nguồn lực đang dôi dư.
 |
Phó Thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú (Ảnh: VGP) |
Trao đổi nội dung này, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho rằng, gói 40.000 tỷ đồng hỗ trợ thông qua ngân hàng thương mại là giải pháp thông minh, sáng tạo. Nếu thực hiện thành công, nguồn tiền sẽ nhanh tới doanh nghiệp, người dân.
Tuy nhiên, đây là tiền ngân sách, đòi hỏi thủ tục phải chặt chẽ. Tiêu chí điều kiện "doanh nghiệp có khả năng phục hồi" rất trừu tượng, khó đánh giá, nên quá trình triển khai đã nảy sinh vướng mắc.
Phó Thủ tướng đề nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng thương mại để "giải ngân tối đa có thể" nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân. Nếu chuyển sang sử dụng cho chính sách khác thì phải làm rõ chính sách gì để đề xuất phương án cụ thể.
Gói hỗ trợ lãi suất 2% với nguồn kinh phí từ ngân sách 40.000 tỷ đồng ban hành năm 2022 (theo Nghị quyết số 43/2022/QH15) được doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh hết sức trông chờ. Tuy nhiên, sau khi được triển khai, kết quả giải ngân rất thấp.
Các doanh nghiệp cho rằng, việc gói hỗ trợ lãi suất 2% bị “ế” trong khi doanh nghiệp đói vốn cho thấy, thiết kế chính sách của gói hỗ trợ này chưa hợp lý, gây ra cảnh “cá treo, mèo nhịn đói”.
 |
| Phó Thủ tướng Lê Minh Khái họp với 17 bộ, ngành, cơ quan trung ương về giải ngân vốn đầu tư công sáng 13/4 (Ảnh: VGP) |
Trước đó, Ngân hàng Nhà nước đã trình Chính phủ về việc sửa đổi Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 để tạo điều kiện triển khai gói này thuận lợi hơn. Thời điểm đó, Ngân hàng Nhà nước dự kiến sau khi sửa đổi Nghị định 31 con số giải ngân chỉ khiêm tốn là 2.345 tỷ đồng trong năm 2023. Nhưng đến nay, con số thực tế chỉ đạt 330 tỷ đồng.
Bộ Tài chính cũng đánh giá rằng, điều kiện tiên quyết của Nghị định 31/2022/NĐ-CP là để được tiếp cận gói hỗ trợ lãi suất 2%, khách hàng phải có phương án về khả năng phục hồi. Tuy vậy, tiêu chí xác định “khả năng phục hồi” lại chưa được quy định, nên cả ngân hàng và doanh nghiệp đều lúng túng khi triển khai. Thêm vào đó, khách hàng còn có tâm lý e ngại công tác thanh tra, kiểm toán sau khi tiếp cận gói hỗ trợ lãi suất 2%, nên cũng không mấy hào hứng.
Tại Lễ công bố Chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2022 sáng 11/4/2023, ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Giám đốc dự án PCI cũng nhấn mạnh, qua khảo sát 12.000 doanh nghiệp tham gia PCI 2022, kết quả cho thấy có tới 74,8% doanh nghiệp cho biết điều kiện cho vay khó khăn là trở ngại lớn nhất đối với các doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục tiếp cận khoản vay theo gói hỗ trợ lãi suất 2%.
Tổ công tác số 1 bao gồm 17 cơ quan: Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Kiểm toán Nhà nước, Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Trung ương Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam và 14 địa phương: Thành phố Hồ Chí Minh, Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long, Thành phố Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau.
(Theo Quyết định 235/QĐ-TTg ngày 14/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ về thành lập các Tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2023)
