Ông Sumit Dutta
Ổn định giá trị đồng tiền - thắng lợi lớn nhất
Trong thời gian gần đây, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã điều hành chính sách tiền tệ hết sức linh hoạt và cẩn trọng với việc điều chỉnh trần lãi suất huy động và các mức lãi suất cơ bản. Nỗ lực hạ lãi suất điều hành của NHNN và việc tiên phong của các ngân hàng quốc doanh/vốn nhà nước lớn trong việc hạ các mức lãi suất huy động và cho vay đã được thị trường đánh giá cao, nhất là ở góc độ tâm lý. Các DN hào hứng hơn khi động thái này nhằm mục tiêu giảm bớt gánh nặng chi phí vốn cho DN nhưng vẫn theo sát tín hiệu lạm phát của thị trường. Chúng ta có thể thấy những mặt tích cực của việc điều hành chính sách tiền tệ như sau:
Thứ nhất, NHNN đã điều hành linh hoạt các chính sách tiền tệ, góp phần kiềm chế lạm phát thành công, ổn định giá trị tiền đồng. Đây được đánh giá là thắng lợi lớn nhất của chính sách tiền tệ bốn tháng đầu năm.
Thứ hai, lãi suất cho vay đã giảm mạnh từ mức trên 20% vào đầu năm 2012 xuống chỉ còn khoảng 10 - 12% trong thời điểm hiện tại. Các ngân hàng “đầu tàu” cũng đã chủ động giảm mạnh lãi suất cho vay cho các khách hàng có chất lượng tín dụng tốt nhằm chia sẻ và tháo gỡ khó khăn với DN. Giảm lãi suất vừa là yếu tố kích cầu tiêu dùng, vừa là yếu tố kích thích đầu tư, cùng với việc giảm thuế sẽ khuyến khích DN mở rộng kinh doanh, thu hút việc làm, tăng tổng cầu nền kinh tế.
Thứ ba, NHNN điều hành linh hoạt các kênh cung ứng tiền để kiểm soát tiền tệ hợp lý theo mục tiêu kiểm soát lạm phát trong điều kiện mua một lượng lớn ngoại tệ để tăng dự trữ ngoại hối, qua đó hỗ trợ ổn định thị trường hối đoái và tỷ giá, điều hành linh hoạt thị trường mở thông qua việc duy trì và thường xuyên chào mua giấy tờ có giá để hỗ trợ thanh khoản kịp thời cho các tổ chức tín dụng.
Thứ tư, nhờ vào cách điều hành linh hoạt của NHNN, tỷ giá và thị trường ngoại hối ổn định, dự trữ ngoại hối hiện là 30 tỷ USD, tương đương trên 12 tuần nhập khẩu. Rất nhiều DN và nhà đầu tư nước ngoài đánh giá cao nỗ lực của NHNN trong việc duy trì tỷ giá ổn định trong năm 2012 và 5 tháng đầu năm 2013. Niềm tin của người dân vào tiền đồng tăng cao, được thể hiện qua sự chuyển dịch tiền gửi tiết kiệm từ vàng và ngoại tệ sang tiền đồng.
Thứ năm, NHNN đã theo sát thị trường ngoại hối và can thiệp ngay khi thị trường có các biến động nhỏ như việc sử dụng dữ trữ ngoại hối để nhập khẩu vàng nguyên liệu, sản xuất vàng miếng tăng cung, can thiệp bình ổn thị trường vàng. Chính cách thức này đã hạn chế sự biến động mạnh của thị trường mà lại không tốn dự trữ quốc gia cho việc can thiệp.
Tuy nhiên, trong thời gian tới, Chính phủ và NHNN nên tập trung tái cấu trúc nền kinh tế để cải thiện chất lượng tăng trưởng, cẩn trọng với việc điều hành chính sách để kích cầu. Tránh để lãi suất giảm quá nhanh, dẫn đến bùng nổ lạm phát và đưa nền kinh tế rơi vào vòng xoáy lạm phát của các năm trước: kinh tế tăng trưởng chậm => kích cầu + giảm mạnh lãi suất => kinh tế tăng trưởng trở lại kèm lạm phát cao => siết chặt chính sách tiền tệ…
Cần tránh để lãi suất giảm quá nhanh, gây bùng nổ lạm phát và đưa nền kinh tế rơi vào vòng xoáy lạm phát của những năm trước, nhưng phải quyết liệt hơn trong chính sách tài khóa, bởi nếu để nền kinh tế “nguội” quá lâu thì chi phí kích thích sẽ rất cao
Giữ nhịp tiền tệ, tăng cường tài khóa
Một vấn đề tôi muốn nhắc tới đó là việc các ngân hàng sau 4 tháng đầu năm 2013 đều báo cáo mức tăng trưởng tín dụng thấp, đồng thời các ngân hàng lại phải trích lập dự phòng nhiều hơn cùng kỳ năm ngoái do tỷ trọng nợ xấu ngày một tăng cao trên bảng cân đối kế toán. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là nhu cầu sử dụng vốn phục vụ sản xuất kinh doanh chưa được cải thiện bởi lượng tồn kho của DN rất lớn. Vì thế, các DN chủ yếu tập trung vào việc bán tháo hàng tồn trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng giảm rất mạnh, người dân tăng cường thắt chặt chi tiêu. Các DN không còn tài sản thế chấp để vay thêm và các ngân hàng cũng không dám tăng nhanh tín dụng. Mặc dù lãi suất vay đã xuống rất thấp, có thể nói là thấp nhất trong lịch sử, nhưng các DN vẫn không mặn mà đi vay.
Để giải quyết tình hình này, bên cạnh các giải pháp hỗ trợ của Nhà nước cùng với hỗ trợ của hệ thống ngân hàng, Nhà nước cần có các giải pháp làm lành mạnh hoá thị trường, tạo cơ hội để phục hồi và kích thích nhu cầu tiêu dùng và đầu tư sản xuất, chứ không nên chỉ chú trọng tăng trưởng tín dụng. Các DN nên đánh giá lại tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, mạnh dạn rút khỏi thị trường nếu khó có cơ hội phục hồi sản xuất hoặc chủ động cơ cấu lại. DN nên kêu gọi thêm chủ sở hữu từ bên trong bên ngoài, nhằm giảm bớt sự lệ thuộc vào vốn vay ngân hàng.
Việc Chính phủ cho ra đời Công ty Quản lý tài sản Việt Nam (VAMC) được kỳ vọng sẽ là công cụ đắc lực để xử lý khối nợ xấu khổng lồ đang đè lên hệ thống ngân hàng và nền kinh tế. Tuy nhiên, cùng với đó, Nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý cho vấn đề xử lý nợ xấu như xác định rõ cơ chế hoạt động, định giá các khoản nợ xấu… Bên cạnh đó, cần phải quyết liệt hơn trong chính sách tài khóa, nhằm kích thích tăng trưởng kinh tế. Nếu để nền kinh tế “nguội” quá lâu, chi phí kích thích sẽ rất cao và xác suất thành công thấp. Đồng thời, cải cách khu vực DN quốc doanh vẫn cần tiếp tục đẩy mạnh để tăng tính hiệu quả của khu vực kinh tế này và tạo cơ hội phát triển cho khu vực kinh tế tư nhân, vốn là khu vực có hiệu quả hoạt động cao hơn.
Tôi tin tưởng tín dụng những tháng cuối năm có khả năng sẽ tăng trưởng tốt hơn so với 6 tháng đầu năm. Lạm phát đã suy giảm, tình hình sản xuất đang trên đà hồi phục, xuất khẩu cũng ở đà tăng hai con số, dòng vốn FDI tập trung vào khu vực sản xuất, nhờ đó sẽ thúc đẩy công ăn việc làm. Đồng thời, sau khi mặt bằng lãi suất đã hạ xuống thấp, VAMC ra đời sẽ giúp giải quyết bớt một phần nợ xấu và kinh tế vĩ mô có khả năng khởi sắc hơn trong 6 tháng cuối năm. Với những phân tích nói trên, chính sách tiền tệ nên được duy trì ổn định ở nhịp điệu hiện nay.
