Theo quy định, CTCK phải có trách nhiệm mua cổ phiếu lẻ nếu NĐT muốn bán.
Khi mua cổ phiếu, NĐT mua đúng lô theo quy định, tối thiểu 10 cổ phiếu trên sàn HOSE và 100 cổ phiếu trên sàn HNX. Hàng năm, doanh nghiệp niêm yết thường chi trả cổ tức bằng cổ phiếu hay phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn điều lệ, điều này dẫn đến cổ phiếu của NĐT luôn bị lẻ. Ví dụ, Ngân hàng ACB chia thưởng 36,636%, tức cứ 100 cổ phiếu, NĐT sẽ nhận 36,636 cổ phiếu; nếu sở hữu tới 10.000 cổ phiếu, NĐT vẫn lẻ 63 cổ phiếu và dĩ nhiên số cổ phiếu này không thể giao dịch được. Không chỉ ACB, một số doanh nghiệp khác cũng áp dụng chia lẻ như vậy.
Theo quy định, CTCK phải có trách nhiệm mua cổ phiếu lẻ nếu NĐT muốn bán, nhưng thực tế không phải như vậy. Anh Hạnh, NĐT trên sàn VISE cho biết, anh đầu tư chứng khoán 3 năm, qua nhiều lần mua đi bán lại, hiện anh còn tồn một số chứng khoán lẻ, số tiền sơ sơ lên tới mấy triệu đồng. Bức xúc của anh Hạnh là bức xức chung của đa số NĐT nhỏ, kể cả lúc thị trường nóng hay lạnh, câu trả lời của CTCK khi được yêu cầu mua cổ phiếu lẻ thường là “công ty chưa có chủ trương”, “vấn đề này phải có đợt, anh ạ”… Một nhân viên môi giới chia sẻ, mua lại cổ phiếu lẻ của NĐT nghe có vẻ đơn giản, thực tế rất phức tạp. Ví như, CTCK có chừng 10.000 tài khoản, một tài khoản có vài loại cổ phiếu lẻ thì giá trị có thể lên tới cả triệu đồng, một nửa trong số 10.000 tài khoản này có cổ phiếu lẻ muốn bán, nhân với vài triệu đồng/tài khoản thì số tiền CTCK bỏ ra mua có thể lên tới cả chục tỷ đồng, đó là chưa kể tới CTCK có thị phần lớn, số tài khoản lên tới vài chục ngàn thì giá trị mua cổ phiếu lẻ còn cao hơn nhiều. Khi thị trường ảm đạm, giảm điểm, CTCK còn lo đối mặt thua lỗ, ai cũng sợ xuống tiếp, nên không mua; khi thị trường hồi phục, ai cũng muốn bán thì CTCK lại sợ mua ở đỉnh, chưa kể để làm việc này thì cần nhân sự, mà nhân sự đang được nhiều CTCK muốn giảm để tiết kiệm chi phí.
Giải pháp người viết bài muốn chia sẻ để xử lý cổ phiếu lẻ, đó là CTCK nên lập ra một bảng giao dịch gồm tất cả các loại cổ phiếu, có 2 cột dư bán, dư mua, NĐT nào muốn bán hay muốn mua đều có thể đăng ký tham gia với giá mua, bán giảm 10% so với giá đóng cửa loại cổ phiếu này ngày hôm đó. Ví dụ, NĐT A có 5 cổ phiếu STB, có thể đăng ký tham gia giao dịch 5 cổ phiếu; nếu có người muốn bán, NĐT A sẽ mua lại, hoặc có thể bán 5 cổ phiếu STB đó cho NĐT khác cũng nắm giữ cổ phiếu lẻ. CTCK, nơi NĐT mở tài khoản sẽ đứng làm trung gian môi giới và sẽ được hưởng phí giao dịch khi các NĐT mua bán với nhau. NĐT cảm thấy hài lòng khi bán được lượng hàng đóng băng, thị trường tăng thêm tính thanh khoản, và điều này cũng không làm khó CTCK bởi quy định hành chính phải có trách nhiệm mua lại cổ phiếu lô lẻ của NĐT.
