Công nghệ số hỗ trợ các ngân hàng tự động hóa nhiều quy trình hoạt động
“Khốc liệt”
Đó là từ mà rất nhiều nhân viên ngân hàng nhận xét về làn sóng sa thải nhân sự đang diễn ra tại các nhà băng.
“Việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy không chỉ diễn ra trong các cơ quan Nhà nước mà đã lan sang các doanh nghiệp tư nhân. Vẫn biết trong bối cảnh chung thì khó có ngoại lệ, nhưng mức độ, cường độ tinh gọn khốc liệt đã làm nhân viên sốc”, cán bộ ngân hàng X. chia sẻ.
Trong các nhóm hội trên mạng xã hội facebook như “Review Ngân hàng” hay “Bankers có gì vui” từ đầu năm đến nay xuất hiện những tâm sự nặng trĩu buồn lo, trăn trở của nhân viên ngân hàng.
Chẳng hạn, “Món quà đầu năm mới bank X dành cho nhân viên là thông báo cắt giảm nhân sự 50% trước Tết, yêu cầu chúng tôi viết đơn nghỉ việc trước 15h ngày 2/1/2025. Nếu không, sẽ không được bồi thường và có nguy cơ bị thuyên chuyển công tác đi xa. Nếu đồng ý nghỉ, mức bồi thường là: Dưới 6 tháng: 0,5 tháng lương cơ bản. Từ 6-12 tháng: 1 tháng lương cơ bản. Trên 12 tháng: 2 tháng lương cơ bản. Tôi tự hỏi: Công lao 3 năm cống hiến có đáng bị đối xử như vậy? Việc cắt giảm nhân sự là điều khó tránh, nhưng cách làm này thực sự thiếu nhân văn, nhất là khi Tết đã cận kề. Tôi nên làm gì? Nghỉ việc và chấp nhận bồi thường ít ỏi, hay kiên quyết bảo vệ quyền lợi của mình? Mọi người cho tôi xin lời khuyên”.
Hay một câu chuyện khác: “Sợ hãi thật sự. Nhân sự vừa ký hợp đồng tháng 1/2025, 100% bằng đại học thật, mà tháng 2/2025 nằm trong danh sách cắt giảm. Không có công văn mà ép nhân viên nộp đơn tự nghỉ nếu không thì sa thải. Hỏi nhân sự thì nhân sự đẩy trách nhiệm qua Giám đốc chi nhánh. Cho em hỏi trường hợp Ngân hàng Y cắt giảm nhân sự này thì công văn và tiền bồi thường hợp đồng ở đâu?”.
Và những tâm tư: “Mới ngày nào còn ngồi viết hồ sơ ứng tuyển, phải xem đi xem lại đến chục lần mới dám gửi. Đến ngày phỏng vấn còn xếp hàng chờ phỏng vấn làm bài kiểm tra các kiểu. Giờ đã cứng cáp hơn và cũng phải “nhảy” đến 4 - 5 ngân hàng rồi. Nhưng từ đầu năm đến giờ toàn nghe thông tin ngân hàng cắt giảm nhân sự mà thấy chênh vênh quá”.
Trong khi đó, nhân viên Ngân hàng Z cho biết, chưa khi nào mà kỳ thi kiểm tra nghiệp vụ (tiến hành 3 tháng một lần, đã tiến hành định kỳ trong gần 2 năm nay) lại căng thẳng như lần thi trong tháng 3 này, bởi nhân viên trong nhà băng trên đều ngầm hiểu kết quả kỳ thi sẽ là căn cứ quan trọng trong việc ra quyết định luân chuyển, điều động nhân sự.
“Bộ tài liệu bao gồm 250 câu hỏi chung tất cả các nghiệp vụ và 300 câu hỏi của riêng lĩnh vực mình làm việc được các nhân viên dồn lực, cấp tập ôn luyện trong một tháng qua”, người này chia sẻ.
Tại Sacombank, báo cáo tài chính cho thấy, đến cuối năm 2024, Ngân hàng có 10.088 nhân viên, giảm 426 người so với đầu năm. “Tiến trình cắt giảm nhân sự vẫn chưa dừng lại. Sacombank đã thông báo sẽ cho nghỉ việc những người có bằng cao đẳng, cho dù là có kinh nghiệm làm việc lâu năm”, một nhân sự của Sacombank chia sẻ.
Lãnh đạo một công ty dịch vụ cung cấp nhân sự cho biết, Sacombank chưa phải là đơn vị cắt giảm số lượng nhân viên nhiều nhất trong năm 2024, mà BIDV mạnh tay hơn khi giảm 1.107 nhân sự ở ngân hàng mẹ trong năm qua. Theo đó, đến cuối năm 2024, BIDV còn 26.069 người lao động.
Tương tự, trong công cuộc tái cơ cấu, VIB giảm 476 người, còn 11.323 nhân sự tại thời điểm 31/12/2024 (so với việc tuyển thêm 1.859 người trong năm 2023). Cũng trong xu thế tinh gọn bộ máy, ACB giảm 377 nhân viên trong năm 2024, đưa tổng số nhân viên về 12.847 người vào thời điểm cuối năm. Ngoài ra, báo cáo tài chính của các ngân hàng như Nam A Bank, TPBank, ABBank, KienlongBank… cũng cho thấy số lượng nhân sự đã giảm nhẹ.
Sức ép nâng cao năng lực của nhân viên ngân hàng
TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế-ngân hàng có nhiều năm làm việc trong hệ thống ngân hàng ở Mỹ và Việt Nam cho biết, thông thường, các ngân hàng phải có quy trình xử lý trong vấn đề nhân sự, bao gồm ba bước: thứ nhất, gặp gỡ nhân viên, trao đổi về những tồn tại, tìm phương án khắc phục; nếu những tồn tại vẫn tiếp tục xảy ra sẽ đến bước thứ hai là gặp gỡ và thông báo nếu không có chỉnh sửa sẽ bị sa thải trong khoảng thời gian nhất định; sau đó mới đến bước thứ ba là sa thải nhân viên.
Cũng theo TS. Hiếu, quy trình ba bước nhằm mục tiêu nhân viên có cơ hội nói lên tiếng nói của mình và chỉnh sửa những sai sót trước khi bị buộc phải nghỉ việc. Nếu ngân hàng sa thải nhân sự đột ngột là đi ngược lại những quy tắc về xử lý nhân sự theo thông lệ quốc tế, ngược lại đạo đức trong kinh doanh. Tuy nhiên, có ngoại lệ, ví dụ như ở Mỹ, ngân hàng có hình thức “hợp đồng mong muốn” với nguyên tắc bất kỳ lúc nào ngân hàng cũng có thể sa thải nhân viên mà không cần có lý do.
“Nếu nhân viên và ngân hàng đã ký “hợp đồng mong muốn” thì bất kỳ lúc nào ngân hàng cũng có thể sa thải nhân viên mà không vi phạm luật hay đạo đức kinh doanh”, TS. Hiếu nói
Đối với những lao động bị sa thải, theo TS. Hiếu, nếu cảm thấy đây là một quyết định sai, nhân viên cần nói chuyện với công đoàn, để công đoàn đại diện cho nhân viên sẽ trao đổi với bộ phận nhân sự và lãnh đạo, tìm hiểu vấn đề và tìm hướng giải quyết, thương lượng giữa nhà tuyển dụng và bên được tuyển dụng. Thường các ngân hàng sẽ sa thải những nhân viên thừa, dù không vi phạm quy định của ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh khó khăn về kinh tế, đây sẽ là “mục tiêu” đầu tiên phải cắt giảm để giảm thiểu chi phí.
“Quãng thời gian hiện tại đang có nhiều biến động, do đó, người lao động cần tuân thủ những quy định làm việc và hoàn thành, hoàn thành tốt chỉ tiêu được giao để bên sử dụng lao động không làm khó mình. Lo lắng, chới với khi biết tin mình buộc phải nghỉ việc hay nơm nớp, sợ hãi, cảm thấy bấp bênh dù chưa bị nghỉ việc là những cảm xúc bình thường của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, tôi cho rằng, thay vì hoang mang, chúng ta hãy tìm cách để bản thân mạnh mẽ hơn trước vấn đề này”, TS. Hiếu nói.
Công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ và thay thế con người trong rất nhiều công việc. Những năm qua, các ngân hàng đã đẩy mạnh số hóa, phát triển ngân hàng số, nhiều công việc, nhiều khâu trước kia đã được tự động hóa, từ dịch vụ thanh toán cho tới phê duyệt tín dụng… Đây là điều kiện để các nhà băng tinh gọn bộ máy, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động.
TS. Hiếu khuyến nghị, về lâu dài, nhân viên ngân hàng cần liên tục học hỏi, trau dồi kiến thức để cải thiện khả năng cạnh tranh. Bởi lẽ, có ngân hàng dừng tuyển dụng và sa thải nhưng vẫn có ngân hàng vừa sa thải vừa tuyển dụng hay không sa thải và tuyển dụng nhân sự mới.
Thực tế cho thấy, năm qua, MB gia tăng quy mô nhân sự thêm 1.674 người, VPBank tuyển thêm 1.404 nhân viên, HDBank tăng 965 người và Vietcombank bổ sung thêm 796 người… Trong group “Review Ngân hàng” trên mạng facebook cũng khá nhiều đề nghị chia sẻ thông tin về vị trí công việc tại “ngân hàng xanh lá” hay “ngân hàng cam”, giữa các ngân hàng ngoại 100% vốn tại Việt Nam để nhân sự lựa chọn đầu quân về đâu.
