Đặt niềm tin đầu tư vào các TikToker
Vào giữa tháng 4/2025, một TikToker (người sáng tạo nội dung trên TikTok), đồng thời là broker của một công ty chứng khoán - sở hữu lượng theo dõi lớn, đã liên tục bày tỏ sự yêu thích một cổ phiếu thuộc ngành phân bón với những phân tích hết sức thuyết phục. Cổ phiếu này sau đó đã liên tục đi lên. Tận dụng diễn biến trên, trong mọi phiên livestream về sau, TikToker này không ngừng nhắc lại “chiến tích”, khẳng định khả năng “bắt sóng” thị trường và thu hút sự tán dương từ nhiều nhà đầu tư trẻ - những đối tượng chủ yếu theo dõi kênh.
Nhưng đằng sau những phiên livestream ấy, thường là những lời mời gọi người xem vào room cộng đồng của TikToker này. Bề ngoài, đó là một không gian sinh hoạt chung, nơi các thành viên cùng học hỏi và cập nhật cơ hội đầu tư. Nhưng khi đã vào room, người viết không khỏi thất vọng vì gần như không nhận những giá trị hay kinh nghiệm đầu tư nào như kỳ vọng.
Trong room cộng đồng hay trên livestream, khi được hỏi về đánh giá cổ phiếu, người này trả lời thẳng thắn: “Mình không phím hàng trên cộng đồng, chỉ chia sẻ cơ hội cho các khách hàng của mình thôi”. Còn trong các buổi chia sẻ, người này hay nói về những câu chuyện mà anh cho là giá trị.
Nhà đầu tư muốn nhận được các mã tiềm năng thì phải vào room VIP, nơi được hứa hẹn là “có hàng chuẩn hơn, phân tích kỹ hơn, hỗ trợ sát hơn”, nhưng tất nhiên là không miễn phí. Muốn tham gia vào các room VIP, nhà đầu tư hoặc phải chuyển tài khoản chứng khoán về ID của TikToker này, hoặc mua gói sử dụng một nền tảng đầu tư do đội ngũ của anh ta phát triển.
Trang web được quảng bá như một công cụ hỗ trợ giao dịch hiệu quả, nơi nhà đầu tư được đồng hành và được chia sẻ cổ phiếu tiềm năng, “tín hiệu” chuẩn để mua bán… Tuy vậy, theo đánh giá của một số người có chuyên môn kỹ thuật mà người viết tham khảo, nền tảng này khá đơn giản, cả về nội dung lẫn tính năng, trong đó, nhiều điểm đã được các công ty chứng khoán cung cấp từ lâu. Như vậy, nền tảng này cũng không quá “lợi hại” như lời TikToker giới thiệu.
Theo thống kê của Bộ Khoa học và Công nghệ, tính đến giữa năm 2024, số người dùng TikTok đã đạt 67 triệu người, với lượng lớn người tham gia là giới trẻ.
Có một nhà đầu tư cho biết, đã sử dụng công cụ này để ra quyết định mua một cổ phiếu khi hệ thống cho tín hiệu mua. Khi chia sẻ trong room cộng đồng, broker liền đáp lại: “Hệ thống báo mua nhưng em không mua. Nó là vũ khí hỗ trợ, chứ không phải thấy nó báo mua là mình mua hết”. Vậy nhà đầu tư đã mất tiền để sử dụng nền tảng thì có nghe theo hay không? Thật khó hiểu!
Ở trường hợp khác, một TikToker đã nhiệt tình “lăng xê” một cổ phiếu nhỏ, đánh giá triển vọng tươi sáng, được khuyến nghị đầu tư mạnh mẽ. Thế nhưng chỉ sau vài phiên, cổ phiếu liên tục đi xuống, nhiều nhà đầu tư mua theo lập tức bị lỗ.
Khi người xem trực tiếp chất vấn về sự mâu thuẫn giữa lời khuyên và thực tế thị trường, chủ phòng livestream tỏ ra không hài lòng. Thay vì giải thích thuyết phục, người này chỉ lấp lửng: “Em không theo dõi kỹ livestream nên mới hiểu sai ý của anh, em phải đợi điểm mua hợp lý chứ. Anh phải block em thôi…”.
Phản ứng này khiến nhiều người có mặt trong buổi phát sóng không khỏi bất ngờ. Thay vì hướng dẫn người xem cách nghiên cứu và nâng cao kiến thức, TikToker lại chọn cách né tránh câu hỏi khó, loại bỏ những ý kiến trái chiều, thẳng tay “block” người xem khi có những quan điểm đầu tư khác biệt.
Đây chỉ là một vài ví dụ điển hình, trong khi trên TikTok hiện nay, chỉ cần tìm kiếm cụm từ “đầu tư chứng khoán”, người dùng có thể thấy hàng ngàn video ngắn, vô vàn TikTok livestream hàng ngày. Nhiều video đạt hàng triệu lượt xem, với những nội dung được trình bày ngắn gọn, bắt tai như: siêu cổ phiếu, những cổ phiếu đáng mua, làm giàu từ chứng khoán…
Những bạn trẻ mới tham gia thị trường, thiếu kinh nghiệm đầu tư đã tìm đến các TikToker với kỳ vọng được học hỏi từ những người đi trước. Nhiều người sẵn sàng nghe theo lời khuyên từ các TikToker, bỏ tiền đầu tư và may mắn có lãi, từ đó nhanh chóng hình thành niềm tin vào những “chuyên gia” mạng, nghe theo mọi khuyến nghị, không cần kiểm chứng hay phân tích thêm. Tuy nhiên, không ít chứng sỹ phải nhận kết quả không như mong đợi, thậm chí chịu thiệt hại tài chính. Lúc này, việc thắng thua dần trở thành trò may rủi, còn tư duy đầu tư thì bị bỏ lại phía sau.
Tìm giá trị thật trong “biển” nội dung thông tin
Bà Lương Thị Mỹ Hạnh, Giám đốc Quản lý tài sản, Khối trong nước của Dragon Capital Việt Nam: Giới trẻ đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, trong đó phần lớn đến từ thiếu kiến thức, không biết nên đầu tư ở đâu cho tốt và đem lại lợi nhuận cao. Chúng tôi cho rằng, tư duy là điều quan trọng nhất khi đầu tư, bởi sẽ giúp khơi gợi động lực tìm hiểu, nắm bắt, từ đó tự tin hơn khi chọn kênh và phân bổ nguồn vốn.
Theo một báo cáo toàn cầu của Decision Lab vào năm 2024, TikTok đã đạt được mức độ phổ biến cao, được dẫn dắt bởi Gen Z với tỷ lệ 22%, vượt qua cả YouTube (15%) và chỉ xếp sau Facebook (40%). Ngược lại, với Gen Y, TikTok chỉ chiếm 9%, thấp hơn nhiều so với Facebook (38%) và Zalo (30%). Với sự chênh lệch này, TikTok đang dần trở nên quan trọng, phổ biến hơn đối với Gen Z và TikTok còn dần thay thế các công cụ tìm kiếm truyền thống như Google.
Trong khi ở Việt Nam, theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ), tính đến giữa năm 2024, số người dùng TikTok đã đạt 67 triệu người với lượng lớn người tham gia là giới trẻ.
Nếu trước đây, nhà đầu tư mới, đặc biệt là người trẻ thường tìm hiểu thị trường tài chính thông qua báo chí, diễn đàn chứng khoán truyền thống hay các hội nhóm chuyên môn trên Facebook, thì giờ đây, xu hướng này đang dần dịch chuyển rõ nét sang các nền tảng mạng xã hội dạng video ngắn như TikTok, bởi chúng xuất hiện liên tục trong hành vi sử dụng mạng xã hội hàng ngày của giới trẻ.
Mỗi ngày, TikTok tràn ngập các livestream tài chính, nơi những “chuyên gia” (phần lớn còn rất trẻ) liên tục nhận định thị trường, khuyến nghị mua bán cổ phiếu. Với mỗi mã được yêu cầu, họ bật biểu đồ, vẽ vài đường trendline, đưa ra vài nhận xét chung chung rồi nhanh chóng chuyển sang mã khác. Rất hiếm người giúp khán giả hiểu cách tư duy hay phân tích cổ phiếu một cách bài bản.
Những buổi chia sẻ như vậy được trình bày theo phong cách gần gũi, ngôn ngữ dễ hiểu, thu hút được rất nhiều bạn trẻ mới gia nhập thị trường. Tuy nhiên, chính sự hời hợt, “vô thưởng vô phạt” và thiếu chiều sâu trong tư vấn lại tiềm ẩn rủi ro, đủ để định hướng hành vi mua bán theo cảm xúc, thay vì dựa trên nền tảng phân tích tài chính rõ ràng. Và hệ quả là không ít bạn trẻ ra quyết định đầu tư chỉ sau vài phút lướt TikTok mà không tự mình tư duy.
Một bộ phận TikToker còn giữ vai trò là môi giới của các công ty chứng khoán, mục đích livestream là tận dụng sức hút của video ngắn để quảng bá dịch vụ, lôi kéo khách hàng mở tài khoản giao dịch, thay vì hướng tới các giá trị cao hơn.
Nhưng khác với những buổi livestream chỉ hô hào mua bán cổ phiếu, trong một số nhóm học tập về chứng khoán, nhiều bạn trẻ truyền tay nhau những kênh học đầu tư trên TikTok có “chất xám” hơn. Đây là những kênh chia sẻ về kiến thức cơ bản như cách đọc báo cáo tài chính, hiểu doanh nghiệp, phân tích kỹ thuật, mối liên hệ giữa các vấn đề vĩ mô và thị trường… một cách bài bản và dễ hiểu.
Những kênh học này không quá màu mè, không “giật tít” và có thể không quá phổ biến như nhiều nhà sáng tạo nội dung khác, nhưng lại mang tới kiến thức thực sự, giúp người mới vững vàng hơn trước khi quyết định đầu tư. Thậm chí, nhiều công ty chứng khoán và tổ chức đầu tư cũng đã tham gia đường đua nội dung, mang đến những kênh cung cấp kiến thức thiết thực, hỗ trợ giới trẻ nâng cao hiểu biết tài chính.
Chia sẻ trong một nhóm cộng đồng chứng khoán, Huyền Thương cho biết, cô thường theo dõi một vài kênh TikTok như Đầu Tư Tài Chính, Cú thông thái… Theo cô, làm nội dung về tài chính trên TikTok là một thách thức lớn, phải vừa có chuyên môn, vừa có sáng tạo. Nhưng nhờ theo dõi đúng những kênh giá trị cao, cô được tiếp nhận nhiều kiến thức rất hữu ích, thực tế và dễ hiểu, giúp cho người mới bắt đầu tìm hiểu tài chính như cô xây dựng được nền tảng ban đầu và đầu tư có định hướng hơn.