Gấu đen là loài gấu phổ biến nhất ở Bắc Mỹ và có sự phân bố rộng nhất, bao gồm hầu hết Canada trừ những đồng cỏ, đảo Prince Edward, một phần Mỹ và phía Bắc Mexico.
Chúng thường sống ở khu vực chủ yếu là rừng, nhưng lại rời khỏi rừng để tìm kiếm thức ăn. Đôi khi chúng xâm nhập vào các cộng đồng dân cư đào bới rác để kiếm thức ăn thừa.
Mặc dù sống ở Bắc Mỹ, nhưng gấu đen Mỹ không có quan hệ gần gũi với gấu nâu và gấu trắng Bắc Cực; nghiên cứu di truyền cho thấy chúng tách ra từ một tổ tiên chung khoảng 5,05 triệu năm trước.
Các loài gấu đen Mỹ và gấu đen châu Á (gấu ngựa) được coi là các loài có quan hệ gần gũi với nhau hơn so với các loài gấu khác.
Trong quá khứ, gấu đen Bắc Mỹ chiếm phần lớn các khu vực rừng ở Bắc Mỹ. Hiện nay, chúng bị giới hạn chủ yếu tại các khu vực rừng yên tĩnh.
Trọng lượng gấu đen có xu hướng thay đổi theo độ tuổi, giới tính, sức khỏe và mùa. Trong đó, biến đổi trọng lượng theo mùa là rõ rệt nhất. Vào mùa Thu, trọng lượng trước khi ngủ đông của gấu đen có xu hướng cao hơn 30% so với mùa Xuân, thời điểm loài động vật này ra khỏi hang. Gấu đen trên bờ biển phía Đông có xu hướng trung bình nặng hơn so với những con gấu ở bờ biển phía Tây, và các con gấu ở phía Tây Bắc thường hơi nặng hơn so với những con gấu ở phía Đông Nam. Con đực trưởng thành thường nặng từ 57 - 250 kg, trong khi con cái nhẹ hơn 33% vào khoảng 41 - 170 kg.
Mặc dù gấu đen là loài gấu nhỏ nhất ở Bắc Mỹ, tuy nhiên con đực lớn nhất cũng có thể vượt quá kích thước của các loài gấu khác, ngoại trừ gấu nâu và gấu trắng Bắc cực. Con gấu đen Bắc Mỹ hoang dã lớn nhất từng được ghi nhận là một con đực ở New Brunswick, bị bắn vào tháng 10 năm 1972, nặng 409 kg.
Do tập tính sinh hoạt cũng như số lượng bị giảm sút mà việc bắt gặp một chú gấu đen đi săn mồi rất hiếm khi xảy ra. Nhưng đấy chính xác là những gì anh chàng Daniel Michael Bunter chứng kiến tận mắt khi lái xe qua Whistler, bang Bristish Columbia, Canada.
Hôm đó, vào khoảng tầm 10h sáng, Daniel đang trên đường đi làm, khi đi ngang qua một trạm xe buýt trên Quốc lộ 99, gần lối rẽ vào khu Whistler thì bắt gặp một chú gấu đen đang "đua tốc độ" với một chú thỏ.
"Ban đầu, chúng tôi đã phát hiện ra con gấu đen và quyết định tiến đến gần để tiện quan sát. Khi đến nơi, tôi mới nhận ra con gấu không phải đang đi dạo chơi mà đang dồn hết sức để truy đuổi một chú thỏ. Không một ai nghĩ rằng con gấu có thể bắt được con mồi bởi tốc độ di chuyển của thỏ là rất nhanh. Bất ngờ, chú thỏ đã bị trượt chân rồi bị con gấu tóm gọn. Sau đó kẻ săn mồi đã chạy thẳng vào rừng, có lẽ để thưởng thức bữa ăn khó khăn lắm mới kiếm được", anh Daniel kể lại.
Bà Sylvia Dolson, Giám đốc điều hành của tổ chức The Get Bear Smart Society nhận định, đoạn clip không chỉ quay lại những hoạt cảnh "bất thường" mà còn vô cùng hiếm gặp, bởi con gấu đen đã bắt được thỏ ngay từ những bước chạy đầu tiên. Mang tiếng là động vật ăn thịt, nhưng món ăn thường ngày của gấu đen lại chủ yếu là các loài thực vật. Do đó, chúng rất hiếm khi bắt được thỏ.
