Trước thông tin Philippines và Indonesia tạm ngừng nhập khẩu gạo Việt Nam từ đầu tháng 9, Bộ Nông nghiệp và Môi trường mới đây đã khẳng định thị trường gạo Việt Nam không chịu tác động lớn. Chuỗi sản xuất, tiêu thụ trong nước hiện vận hành ổn định, nguồn dự trữ quốc gia đã kịp thời vào cuộc, cùng với đó là những cơ hội xuất khẩu mới , giúp bảo đảm đầu ra cho hạt gạo Việt.
Tại cuộc họp với các hiệp hội và doanh nghiệp trong ngày 11/9, thông điệp chung được đưa ra là nông dân không cần lo lắng về tiêu thụ lúa gạo.
 |
Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng chủ trì cuộc họp ngày 11/9. |
Bà Bùi Thị Thanh Tâm, Chủ tịch Vinafood1, khẳng định: “Cứ dân có gạo là mua”. Hiện doanh nghiệp đang tạm trữ hàng trăm nghìn tấn gạo, vừa ổn định nguồn hàng, vừa giữ giá thị trường.
Ông Trần Tấn Đức, Thành viên HĐQT Tổng công ty Lương thực Miền Nam, cho biết sau cú giảm giá ngắn hạn, giá lúa đã phục hồi nhờ nhu cầu nhập khẩu từ châu Phi và hoạt động thu mua dự trữ quốc gia. Đến ngày 11/9, lúa chất lượng cao đã vượt 6.000 đồng/kg, trong khi lúa thường duy trì ở mức 5.000 đồng/kg.
Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch HĐQT kiêm Phó Tổng giám đốc Trung An, nhận định vụ hè thu đã cơ bản thu hoạch xong nên việc Philippines tạm dừng nhập khẩu không ảnh hưởng lớn đến kế hoạch xuất – nhập khẩu.
Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ sớm có giải pháp hỗ trợ đẩy mạnh xuất khẩu, giải phóng lượng tồn kho để duy trì uy tín với đối tác quốc tế.
Vững vàng trên thị trường toàn cầu
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhu cầu tiêu thụ gạo toàn cầu đạt khoảng 455 triệu tấn/năm, trong đó lượng gạo nhập khẩu khoảng 65 triệu tấn. Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, với hơn 8 triệu tấn trong năm 2024, kim ngạch gần 6 tỷ USD. Năm 2025, xuất khẩu gạo Việt Nam dự kiến đạt khoảng 9 triệu tấn nhưng kim ngạch chỉ hơn 5 tỷ USD do giá giảm.
Dù chỉ chiếm 13–14% tổng nhu cầu nhập khẩu toàn cầu, gạo Việt Nam vẫn được đánh giá cao nhờ chất lượng và giá cạnh tranh, hiện đã có mặt tại 150 quốc gia, trong đó Philippines chiếm trên 40% tổng lượng nhập khẩu.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhấn mạnh mục tiêu kép của ngành gạo là bảo đảm an ninh lương thực trong nước và duy trì giá trị xuất khẩu. Để đạt được điều này, sản xuất cần bám sát nhu cầu thị trường, tăng cường liên kết giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp nhằm giảm chi phí, nâng cao hiệu quả.
Một ví dụ điển hình là chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại Đồng bằng sông Cửu Long. Hiện chương trình đã triển khai tại 11 địa phương với hơn 320.000 ha đăng ký, giúp tăng năng suất 5-10% và giảm chi phí 10-20%, góp phần nâng sức cạnh tranh của hạt gạo Việt trên thị trường quốc tế.
Bên cạnh sản xuất, hạ tầng sau thu hoạch đóng vai trò sống còn trong ổn định thị trường. Theo Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, đến hết tháng 8/2025, cả nước đã thu hoạch 3,13 triệu ha lúa, sản lượng đạt 20,52 triệu tấn. Phần còn lại của năm chủ yếu đến từ vụ thu đông, với kế hoạch gieo hơn 708.000 ha tại Nam Bộ - nguồn cung quan trọng để điều tiết thị trường.
Cục lưu ý rằng nếu thiếu kho chứa chuyên dụng, dây chuyền xay xát đạt chuẩn và công nghệ bảo quản hiện đại, chuỗi cung ứng dễ bị ùn tắc khi vụ thu đông bước vào cao điểm. Khi có hạ tầng đầy đủ, doanh nghiệp có thể tạm trữ chiến lược, lựa chọn thời điểm bán ra phù hợp với đơn hàng và giá quốc tế, thay vì bán vội để xoay vòng vốn.
 |
Xuất khẩu gạo Việt vẫn duy trì ổn định trong ngắn hạn, sẵn sàng tăng trưởng trong dài hạn. |
Lợi thế mùa vụ và cơ hội mở rộng thị trường
Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, sản lượng lúa trong 4 tháng cuối năm dự kiến đạt thêm 13,8 triệu tấn, riêng vụ thu đông ở Đồng bằng sông Cửu Long đóng góp khoảng 6 triệu tấn – lợi thế đặc thù mà các quốc gia trong khu vực không có. Đây được xem là “đệm an toàn” cho xuất khẩu, đặc biệt khi Philippines thường tăng nhập khẩu vào dịp cuối năm.
Để tận dụng cơ hội này, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ báo cáo Thủ tướng chỉ đạo các ngân hàng ưu đãi tín dụng, cơ cấu lại nợ và tháo gỡ vướng mắc về hoàn thuế VAT.
Đồng thời, Bộ đã bổ sung 5 tham tán nông nghiệp tại các thị trường trọng điểm nhằm đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường sang châu Phi và Nam Mỹ.
“Thị trường gạo Việt Nam cần cả hai cánh tay – ứng phó nhanh trong ngắn hạn và chiến lược dài hạn”, Quyền Bộ trưởng nhấn mạnh. “Một mặt tháo gỡ tín dụng, thuế và xúc tiến thương mại; mặt khác khai thác lợi thế vụ thu đông, mở rộng thị trường mới, tái cơ cấu sản xuất để nông dân có lãi và có niềm tin”, ông Trần Đức Thắng khẳng định.
