Xung đột lợi ích khiến nhiều hãng kiểm toán có động cơ không thực hiện đúng nhiệm vụ kiểm toán. Ảnh: Shutterstock.
Wirecard, công ty dịch vụ thanh toán của Đức - khách hàng được Ernst and Young LLP (EY) kiểm toán trong hơn một thập kỷ vừa “sụt hố” khi khoản tiền 1,9 tỷ euro (2,1 tỷ USD) tài sản hoá ra không có thật.
Markus Braun, cựu CEO Wirecard đã bị bắt tại Munich với các cáo buộc thổi phồng doanh số bán hàng cũng như bảng cân đối tài sản bằng các giao dịch giả mạo. Wirecard, hiện vẫn thuộc chỉ số DAX 30, chứng kiến giá cổ phiếu lao dốc kể từ khi bê bối kế toán bị phát hiện vào tháng 6/2020.
Tiếp theo đó, hàng loạt yếu tố mới xuất hiện khiến các ý kiến chỉ trích nhắm vào EY ngày càng mạnh mẽ. Theo đó, EY đã có ít nhất 3 năm không yêu cầu các thông tin xác nhận cần thiết từ ngân hàng tại Singapore, nơi Wirecard khai báo tài khoản sở hữu lượng tiền mặt khoảng 1 tỷ euro.
EY chỉ thông báo với Hội đồng quản trị Wirecard về việc khoản tiền mặt 1,9 tỷ euro có khả năng không tồn tại sau khi KPMG - đơn vị kiểm toán đặc biệt được Wirecard mời tới điều tra nội bộ vào năm 2019.
Ngày 30/9/2020, một thông tin mới xuất hiện khiến sự giận dữ của cổ đông/nhà đầu tư tại Wirecard được thổi bùng lên. Theo đó, năm 2016, một nhân viên của EY đã lên tiếng cảnh báo các quản lý cấp cao về việc có thể Wirecard đang gian lận và đút lót kiểm toán viên.
Theo báo cáo của KPMG, nhân viên kiểm toán của EY đã công bố một số thông tin liên quan tới hành vi thổi phồng doanh số, từ đó nâng cao giá trị của chi nhánh tại các thị trường nước ngoài của cựu CEO Wirecard, cũng như các tài khoản giả mạo được sử dụng để làm giả số liệu. EY đã tiếp nhận thông tin và mở cuộc điều tra, nhưng sau đó nhanh chóng đóng lại.
Cơ quan Kiểm toán Đức (Apas), đơn vị thuộc Bộ Tài chính Đức đã đưa ra quyết định mở rộng cuộc điều tra nhắm vào EY vốn bắt đầu từ tháng 10/2019.
Bên cạnh đó, Wolfgang Schirp, hãng luật của Đức nhận uỷ thác từ các nhà đầu tư vào Wirecard đâm đơn kiện EY vì thất bại trong việc phát hiện gian lận và không có cảnh báo đúng đắn tới cổ đông. Khoảng 1.500 nhà đầu tư tham gia vụ kiện này với yêu cầu EY phải bồi thường khoảng 1 tỷ euro.
Scandal của Wirecard chỉ là cơn đau đầu mới nhất mà EY phải đối mặt trong năm nay. Theo đó, hãng kiểm toán này đang bị giới chức kiểm toán Anh tiến hành điều tra trong vụ việc liên quan tới sự sụp đổ của 2 công ty là Thomas Cool Plc và NMC Health Plc.
Bên cạnh đó, EY là đơn vị kiểm toán của một số doanh nghiệp quốc tế dính vào bê bối gian lận mà nổi bật nhất trong năm nay là Luckin Coffee.
Kể từ vụ bê bối tài chính cách đây 2 thập kỷ xuất phát từ Enron Inc cho tới sự sụp đổ của Wirecard, thực tế cho thấy các hãng kiểm toán lớn đối diện với vấn đề hệ thống cho tới nay vẫn chưa thể cải thiện. Ngay cả giới chức quản lý cũng chưa tìm được giải pháp.
“Sau khủng hoảng tài chính 2008, hầu như không có hãng kiểm toán nào chịu phạt đủ lớn, hoặc có lãnh đạo phải đi tù vì thất bại trong công tác kiểm toán cũng như không thể đưa ra những cảnh báo cần thiết. Điều này đã trở thành một vấn đề trong hệ thống kiểm toán”, Atul Shah, giáo sư tài chính và kế toán tại Đại học London cho biết.
Mỗi doanh nghiệp trong nhóm Big 4 (EY, KPMG, Deloitte và PwC) đều xây dựng hệ thống các công ty tư vấn cạnh tranh trực tiếp với McKinsey & Co cũng như các hãng tư vấn khác nhằm giúp doanh nghiệp tăng trưởng doanh thu, xây dựng thương hiệu - những công việc nằm ngoài nghiệp vụ kế toán/kiểm toán.
Theo các nhà quản lý, chính điều này tạo nên xung đột lợi ích và khiến hãng kiểm toán có động cơ không thực hiện đúng nhiệm vụ kiểm toán để bảo vệ cơ hội tư vấn cho doanh nghiệp.
Với việc mở rộng điều tra EY, giới chức Đức trở thành thành viên mới nhất gia nhập cùng nhà quản lý tại Anh trong việc yêu cầu tiến hành cải tổ đối với hệ thống kiểm toán, nhất là nhóm Big 4.
