Báo cáo cho biết, bản thân sự bất ổn xung quanh các quy định thương mại có thể gây ra tác động bất lợi đáng kể đến thương mại, đầu tư và sản xuất. Yếu tố cũng sẽ quyết định mô hình thương mại toàn cầu là việc thuế quan được áp dụng trên toàn cầu hay chỉ áp dụng một cách chọn lọc.
Tuy nhiên, đối với các khu vực mà EBRD hoạt động, tác động trực tiếp của thuế quan Mỹ dự kiến sẽ bị hạn chế. Theo bà Beata Javorcik, chuyên gia kinh tế trưởng của EBRD: “Tác động trực tiếp của việc Mỹ có thể áp thuế quan sẽ bị hạn chế đơn giản vì tương đối ít quốc gia ở Đông Âu hoặc Trung Á xuất khẩu số lượng lớn sang Mỹ. Điều quan trọng hơn là tác động gián tiếp”.
Bà Javorcik giải thích rằng tăng trưởng kinh tế suy giảm ở các nước phát triển tại châu Âu sẽ có tác động lan tỏa đến các đối tác thương mại. Ngoài ra, các chính sách của Mỹ có thể ảnh hưởng đến các thị trường mới nổi thông qua hai kênh quan trọng là cắt giảm hỗ trợ tài chính và điều chỉnh lãi suất của Mỹ.
Việc cắt giảm hỗ trợ tài chính sẽ được cảm nhận ở Ukraine, Lebanon, Moldova và Mông Cổ. Đồng thời, hầu hết các nhà quan sát dự đoán lãi suất của Mỹ sẽ duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn và điều đó sẽ đồng nghĩa với chi phí vay vốn trên thị trường quốc tế cao hơn đối với hầu hết các quốc gia. Và điều này đặc biệt quan trọng đối với các quốc gia có tỷ lệ nợ nước ngoài bằng ngoại tệ cao.
Căng thẳng thương mại do Mỹ gây ra kết hợp với xung đột Nga-Ukraine đang định hình lại mô hình đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Đầu tư giữa phương Tây - cụ thể là châu Âu và các quốc gia đã áp dụng lệnh trừng phạt đối với Nga - và phương Đông bao gồm Nga, Trung Quốc và các nước khác đã giảm đáng kể. Do đó, phần lớn khoản đầu tư đó đã được chuyển hướng sang các "nền kinh tế kết nối" - những quốc gia duy trì mối quan hệ chặt chẽ với cả phương Đông và phương Tây.
“Chúng ta đang chứng kiến sự tái cấu trúc của dòng vốn FDI toàn cầu… Những gì chúng ta thấy là sự sụt giảm dòng vốn vào Trung Quốc và Đức, trong khi dòng vốn vào Ấn Độ lại tăng lên. Nhưng điều đặc biệt thú vị là dòng vốn vào Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Ai Cập, Ả Rập Xê Út, Uzbekistan và Kazakhstan - những quốc gia theo đuổi chính sách địa chính trị đa chiều. Những quốc gia này đang nhận được FDI từ khắp nơi trên thế giới”, báo báo cho biết.
Trung Á và khu vực Kavkaz được hưởng lợi nhiều nhất từ sự thay đổi này. So với năm 2021, các quốc gia như Kazakhstan, Cộng hòa Kyrgyzstan, Georgia và Armenia đã ghi nhận mức tăng trưởng xuất khẩu sang EU lên đến 90% trong năm 2024, nhờ vào hoạt động thương mại trung gian. Tuy nhiên, số liệu xuất khẩu từ năm 2024 vẫn thấp hơn 5% so với năm 2023.
Trung Á đang ghi nhận mức tăng trưởng nhanh nhất, gấp đôi tốc độ so với các nước khác mà EBRD thực hiện dự án hoặc đầu tư. Yếu tố thúc đẩy tăng trưởng tại khu vực này là lạm phát giảm và mức lương thực tế tăng lên. Tại Trung Á và vùng Caucasus, mức lương hiện đã cao hơn đáng kể so với thời kỳ tiền Covid, thúc đẩy sức mua và chi tiêu tiêu dùng. Ngược lại, mức lương thực tế ở các nền kinh tế EU-EBRD vẫn thấp hơn 9% so với thời kỳ tiền Covid.
Sự quan tâm đầu tư tăng lên và sức mua ngày càng tăng đã dẫn đến các cam kết kỷ lục của EBRD tại Trung Á. Năm 2024, EBRD đã “đầu tư 2,26 tỷ euro thông qua 121 dự án tại sáu nền kinh tế khu vực”, phản ánh trọng tâm chiến lược của ngân hàng vào các thị trường mới nổi.
Khi bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục thay đổi, khả năng phục hồi của các nền kinh tế trong khối EBRD sẽ phụ thuộc vào khả năng ứng phó với những gián đoạn thương mại và thu hút đầu tư đa dạng. Những tác động dài hạn của chính sách Mỹ, căng thẳng địa chính trị và các mối quan hệ thương mại đang phát triển sẽ ảnh hưởng đến quỹ đạo kinh tế của khu vực trong những năm tới.