Tiến độ của các dự án tái định cư ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ chung của toàn Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Điểm nghẽn dự toán
Với mục tiêu gấp rút triển khai xây dựng phục vụ công tác tái định cư, giải phóng mặt bằng Cảng hàng không quốc tế Long Thành, các gói thầu xây lắp thuộc hai dự án tái định cư là Lộc An - Bình Sơn và Bình Sơn được tỉnh Đồng Nai lựa chọn hình thức đấu thầu qua mạng. Tuy nhiên, kế hoạch tuyển trạch nhà thầu xây lắp 2 dự án này đã không diễn ra như dự kiến, bởi hồ sơ mời thầu chưa được Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng (đơn vị đóng vai trò chủ đầu tư) và các sở, ngành liên quan của tỉnh Đồng Nai hoàn thiện.
Cần nhấn mạnh rằng, các dự án tái định cư trên có tính chất rất quan trọng, vì ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ chung của toàn Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Đặc biệt, khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn (diện tích hơn 280 ha) rất cấp thiết, bởi được quy hoạch xây dựng phục vụ gần 300 hộ dân nằm trong diện di dời, giải tỏa (giai đoạn I). Theo đó, kế hoạch ban đầu là cuối năm 2019, Dự án sẽ được khởi công sau khi công tác lựa chọn nhà thầu được thực hiện. Tuy nhiên, vì lý do hồ sơ chưa hoàn thiện, nên kế hoạch được điều chỉnh lùi tới tháng 2/2020 và đang tiếp tục kéo dài cũng vì nguyên do này.
Sự chậm trễ trên đến từ những vướng mắc khi chính sách quản lý chi phí xây dựng thay đổi từ Nghị định số 32/2015/NĐ-CP sang Nghị định số 68/2019/NĐ-CP ngày 14/08/2019 về quản lý chi phí đầu tư xây dựng. Tiếp đó, tới cuối năm 2019, Bộ Xây dựng mới ban hành các thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định số 68/2019/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 15/2/2020.
Theo lý giải của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng, thì các dự án tái định cư sân bay Long Thành trước đó chưa được duyệt dự toán, nên phải áp dụng quy định mới để xây dựng dự toán. Theo đó, một nội dung quan trọng là tính toán cơ cấu tổng mức đầu tư, dự toán công trình. Sau khi có thông tư hướng dẫn, tỉnh Đồng Nai mới tiến hành điều chỉnh bộ đơn giá định mức trên cơ sở khảo sát tình hình thực tế địa phương.
Ông Đỗ Thành Phương, Phó giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai cho biết, phải mất ít nhất 3 tháng mới có thể hoàn thành việc xác định và áp dụng đơn giá nhân công, máy móc để tính tổng mức đầu tư dự toán các công trình. UBND tỉnh Đồng Nai phải xây dựng, ban hành các bộ đơn giá mới dựa trên định mức do Bộ Xây dựng đưa ra. Điểm khó khăn là, muốn xây dựng bộ giá nhân công, ca máy thi công, thì buộc phải điều tra, khảo sát thực tế, nên tỉnh Đồng Nai vẫn chưa ban hành được bộ đơn giá mới. Vì vậy, hiện các đơn vị tư vấn lập dự án chưa có được bộ đơn giá để xác định giá nhân công, ca máy thi công các công trình xây dựng nói chung và 2 dự án tái định cư sân bay Long Thành nói riêng.
Thêm điều khó nữa, theo lãnh đạo Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai, mỗi định mức mới có mã số riêng và có sự khác biệt so với mã số định mức cũ. Trong khi đó, phần mềm tính dự toán của các đơn vị tư vấn vẫn theo mã số các định mức cũ và cần cập nhật mã số mới theo bộ đơn giá mới, nên thời gian xây dựng tổng mức đầu tư, dự toán công trình sẽ kéo dài.
Một khi hồ sơ dự toán đầu tư xây dựng chưa được UBND tỉnh Đồng Nai phê duyệt, thì chưa có cơ sở duyệt các hồ sơ khác liên quan, không ngoại trừ cả hồ sơ đấu thầu.
Theo quy định của pháp luật về đấu thầu, dự toán là cơ sở quan trọng để lập và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, xây dựng giá gói thầu… Điểm a, Khoản 2, Điều 35 Luật Đấu thầu quy định: giá gói thầu được xác định trên cơ sở tổng mức đầu tư hoặc dự toán đối với dự án. Giá gói thầu được cập nhật trong thời hạn 28 ngày trước ngày mở thầu. Vì lẽ đó, tiến trình tuyển trạch nhà thầu cho mục tiêu sớm khởi công các dự án tái định cư kể trên cũng không thể nhanh hơn như ý chí của chủ đầu tư và các cơ quan hữu trách của tỉnh Đồng Nai.
Trên thực tế, sự thay đổi chính sách về quản lý chi phí đầu tư xây dựng là điều bình thường và việc áp dụng các chính sách mới luôn có độ trễ nhất định. Tuy nhiên, câu chuyện thay đổi chính sách quản lý chi phí xây dựng đúng vào giai đoạn cần kíp nhất để các dự án tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành khởi động đã vô tình tạo điểm nghẽn, khiến dự án bị ách lại.
Không để trễ tiến độ
Một nhà thầu (đề nghị không nêu tên) tại TP.HCM đánh giá, với tình hình trên, khó lòng triển khai kịp các dự án tái định cư Lộc An - Bình Sơn và Bình Sơn để về đích bàn giao nền tái định cư đợt đầu vào quý III/2020 như kỳ vọng.
Trong trường hợp không còn đường lui, vì tính chất tối quan trọng của các dự án, tỉnh Đồng Nai đang chạy đua với thời gian để hoàn thiện thủ tục nhằm khởi công dự án sớm nhất. Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng, đơn vị này đã đề xuất 2 phương án thực hiện và sớm nhất vào tháng 5/2020 mới có thể khởi công xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật của Khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn.
Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, ông Cao Tiến Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai cho biết, tỉnh đang chỉ đạo quyết liệt theo hướng tiếp tục thực hiện Nghị định số 32/2015/NĐ-CP về quản lý chi phí đầu tư xây dựng. Ông Dũng lý giải, những quy định cũ vẫn được phép áp dụng.
“Hồ sơ mời thầu sẽ quy định rõ về những điều kiện, điều chỉnh theo chính sách mới. Nếu chờ các bộ đơn giá mới, thì sẽ không kịp tiến độ bàn giao nền tái định cư cho người dân. Tinh thần là, UBND tỉnh, các ngành, chủ đầu tư quyết tâm không để trễ tiến độ”, ông Dũng khẳng định.
Trước đó, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã đề xuất áp dụng bộ đơn giá cũ về nhân công và ca máy thi công để rút ngắn thời gian hoàn thành hồ sơ mời thầu các gói thầu xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội các khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn và Bình Sơn trong khi chờ bộ đơn giá mới được UBND tỉnh Đồng Nai ban hành theo Nghị định số 68/2019/NĐ-CP.
Cũng theo lãnh đạo tỉnh Đồng Nai, việc sử dụng bộ đơn giá cũ để xây dựng bộ đơn giá tạm thời làm cơ sở tính toán tổng mức đầu tư dự toán các công trình tái định cư Lộc An - Bình Sơn và Bình Sơn sẽ giúp các dự án không rơi vào tình trạng ngưng trệ. Tỉnh Đồng Nai đặt quyết tâm, sẽ xử lý xong đơn giá và định mức xây dựng các dự án trên trong tháng 2/2020.
Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Đầu tư, các gói thầu thuộc 2 dự án tái định cư Lộc An - Bình Sơn và Bình Sơn được rất nhiều nhà thầu xây lắp lớn trên địa bàn tỉnh Đồng Nai và TP.HCM quan tâm. Với việc chọn hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước, qua mạng, các cuộc thầu này sẽ giàu tính cạnh tranh, tuyển lựa được nhà thầu năng lực tốt, giúp các dự án được triển khai nhanh chóng.
Khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn và phân khu 3 Khu tái định cư Bình Sơn được quy hoạch xây dựng phục vụ các hộ dân nằm trong diện di dời, giải tỏa để thực hiện Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Theo quy hoạch chi tiết 1/500 được UBND tỉnh Đồng Nai phê duyệt, Khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn có 5.002 lô đất và phân khu 3 Khu tái định cư Bình Sơn có 1.539 lô đất, diện tích đất dao động từ 80 - 300 m2.
