Với Nghị quyết 33/2008/NQ-CP về thực hiện thí điểm một số thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng đối với dự án khu đô thị mới, dự án khu nhà ở, dự án hạ tầng khu công nghiệp, hàng loạt thủ tục đang ngáng trở sự thông suốt của quy trình đầu tư các dự án trong lĩnh vực này được rỡ bỏ. Kèm theo đó, những khoản chi phí lớn cũng được trừ lùi.
Cụ thể, báo cáo tác động môi trường được Chính phủ quyết định cho lồng ghép thành một nội dung trong dự án đầu tư. Như vậy, câu hỏi "treo" trong suốt 2 năm qua về việc báo cáo này được thực hiện trước hay sau các thủ tục cấp giấy chứng nhận đầu tư đã được trả lời. Việc đánh giá tác động môi trường như vậy sẽ được thực hiện khi thẩm định đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 của dự án và thực hiện hậu kiểm. Trong nội dung này, chủ đầu tư dự án phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về việc đảm bảo các tiêu chuẩn môi trường của Nhà nước.
Về thủ tục giao đất, cho thuê đất và thu tiền sử dụng đất, để giảm bớt thủ tục và khắc phục những bất hợp lý, Chính phủ yêu cầu các địa phương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho chủ sở hữu nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất, nhất thiết phải cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của toàn bộ dự án cho chủ đầu tư cấp I.
Một quy định rất thuận lợi là chủ đầu tư cấp I được nộp tiền sử dụng đất theo tiến độ thực hiện dự án. Thời điểm bắt đầu phải nộp tiền sử dụng đất tính từ khi chủ đầu tư được phép huy động vốn của khách hàng theo quy định của Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và các quy định khác có liên quan. Trường hợp địa phương bàn giao đất đã giải phóng mặt bằng (đất sạch) cho chủ đầu tư thì trong thời hạn 3 tháng, chủ đầu tư phải nộp tiền sử dụng đất.
Đặc biệt, về chiều cao công trình, chủ đầu tư không phải làm thủ tục xin thoả thuận chiều cao cho từng công trình, mà sẽ có những quy định về chiều cao trong quy hoạch xây dựng…
Tuy nhiên, cần phải nói rõ rằng, đây là những quy định mang tính thí điểm. Trên thực tế, dự án không thuộc diện thí điểm vẫn đang phải gánh chịu cả những rắc rối và chi phí mà các thủ tục đang được áp dụng theo các văn bản pháp luật hiện hành. Trong tổng kết 2 năm thi hành Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư, các chuyên gia thuộc Tổ công tác thi hành hai luật này cho biết, những rắc rối này đã tồn tại suốt hơn 2 năm qua. Giải pháp triệt để nhất, theo các chuyên gia, là tiến hành sửa đổi hệ thống văn bản có liên quan.
Đơn cử như với báo cáo tác động môi trường, các chuyên gia cho rằng, nghiên cứu tác động môi trường chỉ nên tập trung vào những tác động môi trường của dự án, không nhất thiết phải có báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án. Việc đánh giá hoặc đăng ký bảo vệ môi trường được cho là chỉ cần làm sau khi có chủ trương đầu tư và phải hoàn tất trước khi xem xét, chấp thuận cụ thể về giao đất hoặc cho thuê đất.
Như vậy, với các dự án xây dựng công trình, đánh giá tác động môi trường đối với dự án cần được thực hiện sau khi xin chủ trương đầu tư hoặc chủ trương về địa điểm đầu tư.
Với các dự án trong khu công nghiệp, việc đánh giá tác động môi trường đã được thực hiện đối với dự án xây dựng khu công nghiệp. Như vậy, từng dự án cụ thể cần có đăng ký bảo vệ môi trường. Các chuyên gia cho rằng, một trong những tiêu chí chấp thuận cho thuê đất và giao đất với các dự án cụ thể này là phải có phương án và cam kết bảo vệ môi trường phù hợp với chính sách và giải pháp bảo vệ môi trường chung của cả khu công nghiệp.
Hiện tại, đây cũng chính là những đề xuất được gửi tới Ban soạn thảo Dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản đang được gấp rút thực hiện. Theo kế hoạch, việc xem xét thông qua dự án luật này sẽ được Quốc hội thực hiện ngay trong kỳ họp vào tháng 5/2009. Tuy thời gian không còn nhiều, song những bước thí điểm vào thời điểm này khiến các đối tượng điều chỉnh có thể xác định được hiệu quả của những bước cải cách này hoặc kiến nghị những điều chỉnh tiếp theo. Trách nhiệm để hoàn thiện thủ tục về đầu tư xây dựng đang nghiêng về các nhà đầu tư, doanh nghiệp trong nỗ lực cải thiện chung…
