Kuo-Yi Lim, đồng sáng lập và đối tác quản lý của công ty đầu tư mạo hiểm Monk's Hill ở Đông Nam Á cho biết: “Đông Nam Á có vị trí thuận lợi để hưởng lợi đáng kể từ chiến lược ‘Trung Quốc + 1’ khi cả công ty nước ngoài và Trung Quốc đa dạng hóa chuỗi cung ứng và hoạt động của họ… Căng thẳng địa chính trị đã đẩy nhanh các hoạt động này, vốn bắt đầu trong thời gian phong tỏa vì Covid”.
Chiến lược ‘Trung Quốc + 1’ tìm cách giảm thiểu rủi ro liên quan đến sự phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường hoặc chuỗi cung ứng của Trung Quốc thông qua việc đa dạng hóa hoạt động sản xuất, mở rộng sang các quốc gia khác ngay cả khi các công ty vẫn duy trì sự hiện diện ở Trung Quốc.
Điều này đã thúc đẩy đầu tư lớn hơn vào ASEAN. Các nhà kinh tế của OCBC cho biết trong báo cáo tháng 5 rằng, dòng vốn FDI vào các nền kinh tế Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan, Singapore và Việt Nam đã tăng lên 236 tỷ USD vào năm 2023, so với mức trung bình hàng năm là 190 tỷ USD trong giai đoạn 2020-2022. Dòng vốn chủ yếu đến từ Mỹ, Nhật Bản, Liên minh châu Âu cũng như Trung Quốc.
“ASEAN-6 đã được hưởng lợi từ việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu và khu vực cũng như việc áp dụng chiến lược ‘Trung Quốc+1’. Dòng vốn FDI từ Trung Quốc vào khu vực này đã tăng lên, trong đó lĩnh vực sản xuất và dịch vụ nhận được phần lớn dòng vốn”, các nhà kinh tế của OCBC cho biết.
Việt Nam
Việt Nam đã trở thành địa điểm sản xuất quan trọng của Apple khi tập đoàn công nghệ Mỹ này tìm cách đa dạng hóa hoạt động lắp ráp sản phẩm khỏi Trung Quốc.
Các biện pháp kiểm soát Covid mạnh mẽ của Trung Quốc và tình trạng bất ổn của công nhân tại nhà máy sản xuất iPhone hàng đầu của Foxconn đã làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động sản xuất.
MacBook, iPad và Apple Watch được cho là đang được sản xuất tại Việt Nam.
Yinglan Tan, đối tác quản lý sáng lập của Insignia Ventures Partners cho biết: “Vị trí gần gũi của Việt Nam với Trung Quốc từ lâu đã khiến nơi đây trở thành điểm đến ưa thích của các chuỗi cung ứng cho đến các quy trình ngoài khơi, nhờ đó có thể giảm đáng kể chi phí sản xuất”.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã là trung tâm nghiên cứu và phát triển lớn của Samsung, đồng thời là cơ sở sản xuất và xuất khẩu điện thoại thông minh của Samsung.
“Việt Nam có thêm lợi thế. Chi phí lao động cạnh tranh, khả năng tiếp cận thị trường, là nơi có rất nhiều hiệp định thương mại tự do khiến việc xuất khẩu sang các thị trường khác, chẳng hạn như EU trở nên dễ dàng hơn rất nhiều”, Kai Wei Ang, chuyên gia kinh tế ASEAN tại BofA Securities cho biết.
Malaysia
Malaysia đã chứng kiến các công ty bán dẫn bao gồm Intel, GlobalFoundries và Infineon thiết lập hoặc mở rộng hoạt động tại nước này trong vài năm qua trong bối cảnh căng thẳng Mỹ Trung.
“Malaysia đã chứng kiến sự hồi sinh trong lĩnh vực bán dẫn lâu đời, thu hút các khoản đầu tư mới từ các công ty như Intel”, ông Kuo-Yi Lim cho biết.
Các nhà quan sát trong ngành cho rằng lợi thế của Malaysia luôn là nguồn lao động lành nghề trong lĩnh vực đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm chip cũng như chi phí vận hành tương đối thấp hơn.
“Không chỉ câu chuyện bán dẫn ở Malaysia đang phát triển. Có nhiều khoản đầu tư hơn vào các trung tâm dữ liệu đã đi vào hoạt động, đặc biệt là trong vài tháng qua và có lẽ còn có các lĩnh vực khác, như năng lượng mặt trời, các thành phần liên quan đến xe điện. Vì vậy, Malaysia đang nhận được nhiều khoản đầu tư vào nước này”, chuyên gia kinh tế Kai Wei Ang cho biết.
Indonesia
Indonesia là quốc gia có nguồn tài nguyên khổng lồ về đồng, niken, coban và bauxite – là những tài nguyên rất quan trọng để sản xuất pin xe điện.
“Indonesia – đó cũng là một quốc gia thú vị khác – đang hy vọng nổi lên như một trung tâm xe điện tích hợp… Có lẽ vẫn còn ở giai đoạn đầu, nhưng họ đang tìm cách mở rộng quy mô công suất trên toàn bộ chuỗi cung ứng”, chuyên gia kinh tế Kai Wei Ang cho biết.
Chính phủ Indonesia cũng đang thu hút các công ty xe điện bằng các ưu đãi để thành lập cơ sở sản xuất tại địa phương.
“Chiến lược ‘Trung Quốc + 1’ không chỉ dành cho các công ty nước ngoài ở Trung Quốc. Địa chính trị và sự phát triển thương mại quốc tế cũng thúc đẩy các nhà sản xuất Trung Quốc đa dạng hóa sản xuất về mặt địa lý”, Anders C. Johansson, Giám đốc Viện nghiên cứu kinh tế Trung Quốc Stockholm cho biết.
Bộ Công nghiệp Indonesia cho biết hồi đầu tháng này rằng, họ đã ký thỏa thuận với 4 công ty Trung Quốc – Neta, Wuling, Chery và Sokon – để thành lập Indonesia làm trung tâm sản xuất xe điện.
Theo báo cáo địa phương, nhà sản xuất xe điện Trung Quốc BYD có kế hoạch bắt đầu sản xuất thương mại xe điện ở Indonesia vào năm 2026.
Singapore
Theo báo cáo của ASEAN Briefing, Singapore là “điểm đến ưu việt” cho các công ty muốn thành lập trụ sở khu vực cũng như mở rộng khắp khu vực.
“Ngày nay, sự đa dạng hóa này không chỉ mở rộng đến các doanh nghiệp toàn cầu như Apple và chuỗi cung ứng mà còn cả các doanh nhân và công ty khởi nghiệp đang tìm cách xây dựng doanh nghiệp toàn cầu ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương… Đặc biệt, Singapore đã trở thành điểm đến cho những doanh nhân này đặt trụ sở cho các doanh nghiệp toàn cầu, trong khi vẫn có thể huy động tiền từ Mỹ và tuyển dụng kỹ sư ở Trung Quốc”, ông Yinglan Tan cho biết.
Các công ty Trung Quốc bao gồm TikTok và Shein đã thành lập trụ sở khu vực tại Singapore, là nơi được xem là cơ sở ổn định trong bối cảnh có những trở ngại về địa chính trị.
“Với vị thế là trung tâm đáng tin cậy về cơ sở hạ tầng tài chính và pháp lý, Singapore sẽ tiếp tục thu hút các công ty đang tìm kiếm cơ sở ở châu Á trong những thời điểm không chắc chắn này”, ông Kuo-Yi Lim cho biết.
