Xuất khẩu vẫn là điểm sáng của nền kinh tế trong năm 2021.
Thêm gói hỗ trợ nền kinh tế
Năm 2020, Việt Nam đạt được nhiều thành tựu trong “mục tiêu kép” phòng chống dịch Covid-19 và phát triển kinh tế - xã hội. GDP tăng 2,91% đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia hiếm hoi có tăng trưởng dương trong bối cảnh nhiều nước phát triển kiệt quệ vì dịch bệnh.
Nhờ đó, Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo GDP của Việt Nam trong năm 2021 có thể đạt mức tăng trưởng 6,7%, trong khi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho rằng, mức 6,5% là khả quan. Tại Nghị quyết 124/2020/QH14 kỳ họp thứ 11 Quốc hội khóa XIV về “Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021”, ban hành ngày 11/11/2020, Quốc hội giao chỉ tiêu GDP của năm 2021 là khoảng 6%.
Tuy nhiên, đợt bùng phát dịch bệnh Covid-19 lần thứ tư ở trong nước với biến chủng Delta nguy hiểm, khó kiểm soát đã tác động tiêu cực đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Kinh tế quý III tăng trưởng âm 6,17% so với cùng kỳ năm ngoái, kéo chỉ số tăng trưởng kinh tế 9 tháng đầu năm xuống 1,42% - mức thấp nhất kể từ năm 2000 đến nay.
Phát biểu khai mạc kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa XV diễn ra sáng 20/10, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhận định, GDP “dự báo cả năm chỉ đạt khoảng 2,5 - 3%, thấp xa so với mục tiêu Quốc hội đã đề ra (khoảng 6%)”.
Cùng ngày, báo cáo trước Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, GDP cả năm 2021 ước đạt khoảng 3 - 3,5%, so với mục tiêu khoảng 6%.
Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết, nghị định nhằm tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp, hỗ trợ nền kinh tế hồi phục và phát triển trong đại dịch, thể hiện ở cả chính sách tài khóa, tiền tệ lẫn chi hỗ trợ trực tiếp.
Tính đến ngày 15/10/2021, Chính phủ đã thực hiện miễn, giảm, giãn khoảng 95.100 tỷ đồng tiền thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất; hỗ trợ gần 21.890 tỷ đồng cho 24,26 triệu lượt đối tượng; cho vay 566 tỷ đồng để trả lương cho trên 161.000 lượt người lao động.
Lũy kế từ ngày 23/1/2020 đến ngày 15/10/2021, tổng số tiền lãi các tổ chức tín dụng miễn, giảm cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi Covid-19 là gần 27.000 tỷ đồng. Mặt bằng lãi suất bình quân cho vay VND của hệ thống tổ chức tín dụng giảm tại thời điểm cuối tháng 8/2021 giảm khoảng 1,66% so với trước khi dịch bệnh xảy ra.
Mới đây nhất, ngày 19/10/2021, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ký nghị quyết ban hành một số giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, người dân chịu tác động của dịch Covid-19. Theo đó, giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2021 cho doanh nghiệp có doanh thu năm 2021 từ 200 tỷ đồng trở xuống và doanh thu này thấp hơn doanh thu 2019.
Ngoài ra, hộ kinh doanh và cá nhân có hoạt động sản xuất - kinh doanh tại địa bàn có ca nhiễm bệnh được miễn thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng và các loại thuế phát sinh khác trong quý III và IV/2021. Dịch vụ vận tải, lưu trú, xuất bản, thể thao, giải trí… cũng được giảm thuế giá trị gia tăng trong hai tháng cuối năm.
Cùng với các gói hỗ trợ bằng chính sách tài khóa, tiền tệ, việc dần mở cửa trở lại các hoạt động kinh tế, thống nhất về giao thông trên toàn quốc, không “cát cứ, chia cắt” giữa các địa phương trong phòng chống dịch khi việc tiêm vắc-xin đạt độ phủ cao trên toàn quốc dần tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp sản xuất – kinh doanh.
Theo bà Hoàng Thị Minh Huyền, Chuyên gia kinh tế vĩ mô Công ty cổ phần Chứng khoán Bảo Việt (BVSC), quan sát kinh nghiệm của các nước sau mỗi đợt phong tỏa kéo dài, mục tiêu trước mắt là thiết lập được trạng thái “bình thường mới”, cộng với việc ưu tiên chuẩn bị một gói kích thích mới nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trở lại. BVSC dự báo, GDP sẽ lấy lại được đà tăng trưởng trong quý IV, với mức tăng từ 4 - 5%.
Bên cạnh các gói hỗ trợ miễn, giảm thuế, lãi suất cho doanh nghiệp, giải ngân đầu tư công đang được Chính phủ đẩy mạnh để tạo động lực hồi phục cho nền kinh tế, với mục tiêu hoàn thành giải ngân 240.000 tỷ vốn đầu tư công còn lại theo kế hoạch đầu tư công năm 2021.
Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội cho rằng, kinh tế quý IV khó có khả năng tăng trưởng cao, nhưng “hy vọng cuối năm nhu cầu tiêu dùng tăng cao, chỉ tiêu đầu tư công đã được phân giao đi vào giai đoạn nước rút cộng với Nghị quyết 128 về thích ứng an toàn vừa ban hành, hoạt động sản xuất - kinh doanh sẽ được khôi phục và tăng tốc”.
Sức bật của doanh nghiệp là động lực chính
Quý IV là thời điểm có tính chất mùa vụ của các mặt hàng xuất khẩu và tiêu dùng. Mặt khác, việc người dân được di chuyển tự do hơn và quay trở lại làm việc khiến thu nhập tăng trở lại cũng sẽ là yếu tố thúc đẩy sự phục hồi của mảng bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng.
Ngành bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng là ngành được kỳ vọng sẽ đóng góp vào sự tăng trưởng trở lại của nền kinh tế trong quý cuối năm khi tổng mức doanh thu bán lẻ và dịch vụ hiện chiếm tới 60% GDP.
Theo bà Minh Huyền, hiện nay, nguồn vốn đầu tư công đang chiếm khoảng 24% vốn đầu tư toàn xã hội, nhưng vốn đầu tư tư nhân chiếm lớn nhất, tới 63%. Với tỷ trọng này, việc để thúc đẩy kinh tế tăng trưởng trở lại sẽ không chỉ dựa riêng vào nguồn vốn đầu tư công như nguồn vốn mồi ban đầu, thì cần có thêm những chính sách thúc đẩy nguồn vốn đầu tư tư nhân. Khơi thông được dòng vốn đầu tư tư nhân, GDP sẽ tăng trưởng trở lại mạnh mẽ và bền vững hơn.
Động lực quan trọng nhất của nền kinh tế trong khó khăn không gì khác chính là sức bật của doanh nghiệp.
Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân khẳng định, động lực quan trọng nhất của nền kinh tế trong khó khăn không gì khác chính là sức mạnh nội tại, sức bật của doanh nghiệp.
“Chính phủ đã cho chủ trương tại Nghị quyết 128, vấn đề cốt yếu của doanh nghiệp hiện nay là sắp xếp lại chu trình sản xuất sao cho thích nghi với điều kiện mới, là thu hút lao động trở lại. Muốn vậy, phải đảm bảo đời sống cho họ, những gì khiến họ phải rời bỏ nơi phồn hoa đô hội (khó khăn về nơi ở, lo ngại bệnh tật…) thì bây giờ phải xem xét, đáp ứng một cách nghiêm túc cho họ”, ông Vân nói.
PGS.TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, sau khi Chính phủ kiểm soát được dịch bệnh và đưa ra các giải pháp mang tính “bệ đỡ” thì bản thân các doanh nghiệp cần có chiến lược phù hợp để thích ứng với tình hình mới, từ đó khôi phục và phát triển.
Ông Long lưu ý, những tháng cuối năm, nhu cầu tiêu dùng trong nhân dân rất cao, Chính phủ cần nỗ lực kiểm soát tốt dịch bệnh, doanh nghiệp (đặc biệt doanh nghiệp hàng không, du lịch, bán lẻ…) nếu không thích ứng nhanh, vận hành tốt chuỗi cung ứng, để xảy ra đứt gãy quá trình này thì thiệt hại rất lớn.
Trước đó, tại Diễn đàn kịch bản kinh tế Việt Nam 2021 diễn ra hồi tháng 1/2021, ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng, Tổng cục Thống kê nêu quan điểm, hai trụ đỡ lớn nhất để hồi phục và tăng trưởng kinh tế năm 2021 là đầu tư công và nỗ lực của doanh nghiệp.
Ông Lâm nói, “yếu tố quan trọng nhất giúp năm 2020 của Việt Nam vẫn tăng trưởng dương đó là nỗ lực bền bỉ của doanh nghiệp, thể hiện qua cả tăng trưởng kinh tế và tăng trưởng xuất khẩu”
Thực tế đã chứng minh, dù suốt quý III, các tỉnh phía Nam – đầu tàu kinh tế của cả nước – nằm trong tâm dịch, song kim ngạch xuất khẩu hàng hoá 9 tháng đạt trên 240 tỷ USD, cả năm ước tăng khoảng 10,7%.
