Bộ Tài chính đề xuất, tại thời điểm chuẩn bị dự án, giá trị quỹ đất dự kiến thanh toán phải tương đương hoặc chênh lệch cao hơn hoặc thấp hơn so với tổng mức đầu tư công trình dự án BT tối đa 10%. Ảnh: Lê Tiên
Để không lặp lại vướng mắc cũ đồng thời quản lý chặt chẽ tài sản công, Dự thảo Nghị định quy định chi tiết về dự án áp dụng loại hợp đồng BT (Dự thảo Nghị định BT) đã có những thay đổi trong quy định đối với dự án BT thanh toán bằng quỹ đất ngay từ bước chuẩn bị dự án.
Một trong 3 vướng mắc lớn nhất của hơn 160 dự án BT chuyển tiếp đến nay vẫn chưa xử lý được dứt điểm là khó khăn trong xử lý việc thanh toán cho nhà đầu tư trong trường hợp giá trị quỹ đất dự kiến thanh toán vượt quá giá trị công trình BT. Không ít dự án, giá trị quỹ đất tại thời điểm thanh toán gấp 2 đến 3 lần giá trị công trình, khiến địa phương lúng túng, ách tắc thanh toán rất nhiều năm. Đơn cử tại TP.HCM, một cán bộ của Sở Tài chính cho biết, nhiều dự án thực hiện trước đây khi ký hợp đồng BT không xác định rõ trả bằng quỹ đất nào, dẫn đến hiện vẫn còn những dự án BT vướng mắc thanh toán.
Bản Dự thảo Nghị định BT đang được Bộ Tư pháp thẩm định có quy định, tại giai đoạn chuẩn bị dự án, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi/báo cáo nghiên cứu khả thi cần làm rõ phương thức thanh toán dự án BT. Trong đó, đối với dự án BT thanh toán bằng quỹ đất, cần xác định cụ thể vị trí, diện tích, giá trị quỹ đất dự kiến, hình thức thanh toán (một lần hay nhiều lần).
Về giá trị quỹ đất để thanh toán, Dự thảo Nghị định quy định theo phương án, tại thời điểm chuẩn bị dự án, giá trị quỹ đất dự kiến thanh toán phải tương đương so với tổng mức đầu tư công trình dự án BT hoặc chênh lệch cao hơn hoặc thấp hơn so với tổng mức đầu tư công trình dự án BT tối đa 10%. Đồng thời, để tạo sự linh hoạt cho các cơ quan trong quá trình chuẩn bị dự án, Dự thảo Nghị định quy định trường hợp giá trị quỹ đất dự kiến thanh toán cho nhà đầu tư thấp hơn 90% tổng mức đầu tư công trình dự án BT, UBND cấp tỉnh xem xét áp dụng thanh toán bằng quỹ đất kết hợp với ngân sách nhà nước, bảo đảm tổng giá trị quỹ đất và vốn đầu tư công dự kiến thanh toán tương đương với tổng mức đầu tư công trình dự án BT. Đối với dự án BT cần đẩy nhanh tiến độ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, UBND cấp tỉnh xem xét xác định quỹ đất dự kiến thanh toán cho nhà đầu tư có giá trị cao hơn 110% tổng mức đầu tư công trình dự án BT.
Việc có quy định hay không tỷ lệ chênh lệch giữa giá trị quỹ đất và tổng mức đầu tư công trình BT và nếu có thì tỷ lệ này là bao nhiêu nhận được nhiều ý kiến góp ý. Một số ý kiến lo ngại việc quy định tỷ lệ này dẫn đến khó khăn, chậm trễ trong thực hiện chuẩn bị dự án nên đề xuất phương án không quy định tỷ lệ chênh lệch tối đa, cơ quan thẩm quyền tự xác định quỹ đất thanh toán. Một số Sở Tài chính địa phương đề nghị có quy định tỷ lệ chênh lệch tối đa nhưng tăng lên 20%, 50%. Nhiều Sở Tài chính như Trà Vinh, Kon Tum, Khánh Hòa, Lạng Sơn, Ninh Bình, Thanh Hóa, Yên Bái, Quảng Trị, Bắc Ninh… đồng tình phương án quy định tỷ lệ chênh lệch tối đa 10%.
Theo Sở Tài chính tỉnh Yên Bái, quy định tỷ lệ 10% là rõ ràng, dễ kiểm soát, hạn chế thất thoát tài sản công, giúp tránh bị lạm dụng quỹ đất giá trị cao để đổi lấy công trình giá trị thấp, tăng hiệu quả quản lý nhà nước. Sở Tài chính Quảng Trị cũng chọn phương án quy định tỷ lệ chênh lệch 10% nhằm kiểm soát chặt chẽ giá trị tài sản công sử dụng để thanh toán cho nhà đầu tư dự án BT, tránh rủi ro thất thoát ngân sách nhà nước trong quá trình triển khai; đồng thời, đề nghị quy định cụ thể cơ quan chuyên môn quản lý về đất đai có trách nhiệm xác định giá trị quỹ đất, gửi đơn vị chủ trì thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi dự án để tổng hợp, làm cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án theo quy định.
 |
Việc đổi mới quy định về thanh toán cho dự án BT nhằm kiểm soát giá trị tài sản công sử dụng để thanh toán cho nhà đầu tư, tránh rủi ro thất thoát ngân sách nhà nước. Ảnh: Tiên Giang |
Cũng theo Dự thảo Nghị định, giá trị quỹ đất thanh toán được xác định tại báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, báo cáo nghiên cứu khả thi và cập nhật tại hồ sơ mời thầu. Khi thanh toán, nhà đầu tư trúng thầu được thanh toán toàn bộ quỹ đất để thực hiện dự án đối ứng theo quyết định phê duyệt dự án BT. Khi quyết toán giá trị công trình BT, trường hợp giá trị công trình BT quyết toán hoặc giá trị hạng mục công trình được nghiệm thu nhỏ hơn giá trị quỹ đất thanh toán thực tế thì nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án (nếu có) nộp bổ sung vào ngân sách nhà nước giá trị chênh lệch thực tế. Trường hợp giá trị công trình BT quyết toán hoặc giá trị hạng mục công trình được nghiệm thu lớn hơn giá trị quỹ đất thanh toán thực tế thì cơ quan có thẩm quyền thanh toán bổ sung cho nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án khoản chênh lệch này hoặc cho khấu trừ với nghĩa vụ tài chính về đất đai phải nộp ngân sách nhà nước của các dự án đầu tư có sử dụng đất khác mà nhà đầu tư thực hiện trên cùng địa bàn thực hiện dự án BT.
Tại Hội thảo lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định mới đây, đại diện Cục Quản lý đấu thầu thuộc Bộ Tài chính cho biết, quy định tại Dự thảo Nghị định sẽ khắc phục câu chuyện quá khứ. Ngay từ bước lập dự án phải tìm được quỹ đất tương đương, quy định rõ tỷ lệ chênh lệch giới hạn. Nếu không có tỷ lệ thì địa phương rất khó xác định thế nào là quỹ đất tương đương. Nếu quỹ đất rộng quá thì không chọn quỹ đất đó nữa, hay là quỹ đất không đủ thì lựa chọn phương thức thanh toán đồng thời quỹ đất và thanh toán bằng tiền, tránh bị động về sau. Ngoài ra, khi thanh toán, giá trị quỹ đất nếu có tăng hay giảm so với giá trị công trình BT, Dự thảo Nghị định đã quy định cơ chế bù trừ chênh lệch.
Bộ Tài chính đánh giá quy định này có thể làm phát sinh thêm thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, nếu có thay đổi về ranh giới, vị trí, diện tích qũy đất thanh toán. Đồng thời, tăng yêu cầu về tính chính xác trong định giá và cập nhật giá trị, dẫn đến khối lượng công việc lớn hơn cho các cơ quan lập, thẩm định dự án. Tuy nhiên, các thủ tục này là cần thiết để bảo đảm quản lý chặt chẽ tài sản công và giảm rủi ro pháp lý.
