50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975-30/4/2025), Việt Nam đã vươn mình từ một nền kinh tế nghèo nàn, lạc hậu trở thành một quốc gia năng động, hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Nếu 50 năm trước, biết bao thanh niên Việt Nam còn cầm súng chiến đấu bảo vệ từng tấc đất của Tổ quốc, thì hôm nay, đội ngũ doanh nhân chính là lực lượng tiên phong trên mặt trận kinh tế - nơi lòng yêu nước thể hiện qua việc giữ thị phần và thương hiệu Việt trước vòng xoáy cạnh tranh toàn cầu.
Tinh thần tự lực, tự cường nay đã trở thành động lực hành động trong kinh doanh: đó là khi doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào công nghệ lõi, thay vì phụ thuộc nhập khẩu; khi start-up Việt chọn con đường “Make by Vietnam”, thay vì gia công cho nước ngoài; khi các tập đoàn tư nhân xây dựng cả hệ sinh thái sản xuất - dịch vụ mang thương hiệu Việt vươn ra quốc tế.
| |
TS. Trần Văn Khải. |
Giai đoạn 1975 -1986: Hậu chiến gian khó và “mầm mống” Đổi mới
Sau thống nhất năm 1975, nền kinh tế rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng do cơ chế bao cấp và kế hoạch hóa tập trung, khu vực tư nhân hầu như không tồn tại trong kinh tế chính thức.
Trước bối cảnh đó, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (năm 1986) đã khởi xướng công cuộc Đổi mới, chuyển từ bao cấp sang kinh tế thị trường “định hướng XHCN” - một bước ngoặt lịch sử giải phóng sức sản xuất bị kìm hãm và khai thông tiềm năng của doanh nhân Việt. Nhờ đường lối đúng đắn, cuối thập niên 1980, những “mầm non” kinh tế tư nhân đã bắt đầu phát triển.
Luật Doanh nghiệp tư nhân 1990 lần đầu trao tư cách pháp lý đầy đủ cho doanh nghiệp tư nhân, giúp người dân mạnh dạn đăng ký mở công ty. Số doanh nghiệp tư nhân tăng nhanh, từ gần như con số 0 vươn lên hàng chục ngàn vào cuối thập niên 1990. Nhiều thương hiệu Việt đầu tiên như Kem đánh răng Dạ Lan, Giày dép Biti’s… ra đời và cạnh tranh sòng phẳng với hàng ngoại, khơi dậy niềm tin vào hàng Việt. Kinh tế tư nhân, từ chỗ bị xem nhẹ, nay đã trở thành một thành phần quan trọng của nền kinh tế Việt Nam.
Giai đoạn 2000 - 2010: Bùng nổ doanh nghiệp và hội nhập sâu rộng
Luật Doanh nghiệp 1999 như luồng gió mới, cởi trói cho kinh doanh tư nhân, giúp số doanh nghiệp mới tăng vọt (đạt trên 100.000 doanh nghiệp/năm vào cuối thập kỷ 2000). Việt Nam ký Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ năm 2000 và gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) năm 2007, mở toang cánh cửa thị trường thế giới, đồng thời đặt ra sức ép buộc doanh nghiệp trong nước phải lớn mạnh để cạnh tranh.
Trong bối cảnh đó, hàng loạt tập đoàn tư nhân lớn đã hình thành và vươn tầm: Vingroup trở thành tập đoàn đa ngành hàng đầu; FPT vươn lên vị trí công ty công nghệ thông tin số một. Nhiều thương hiệu Việt cũng ghi dấu ấn quốc tế, tiêu biểu như Viettel mở rộng dịch vụ viễn thông ra nhiều nước. Những thành công ấy chứng minh doanh nghiệp Việt có thể cạnh tranh sòng phẳng toàn cầu, đưa khu vực tư nhân thực sự trở thành một trụ cột quan trọng của nền kinh tế.
Giai đoạn 2010 - 2025: Kỷ nguyên số, đổi mới sáng tạo và vươn tầm thế giới
Bước vào kỷ nguyên 4.0, Đảng và Nhà nước ban hành nhiều chính sách đột phá nhằm hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Nhờ đó, hơn một thập niên qua, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã mạnh dạn đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), áp dụng công nghệ hiện đại và dần bắt kịp xu thế toàn cầu.
Phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nở rộ, đưa Việt Nam trở thành một trong những hệ sinh thái start-up năng động nhất Đông Nam Á. Từ năm 2015, Chính phủ phát động Đề án “Quốc gia khởi nghiệp”, hàng năm tổ chức các sự kiện TechFest, cuộc thi sáng tạo… để kết nối các ý tưởng khởi nghiệp với nhà đầu tư. Chỉ trong vài năm gần đây, hàng loạt quỹ đầu tư mạo hiểm khu vực và quốc tế đã đổ vốn vào start-up Việt.
Năm 2021, bất chấp đại dịch, các startup Việt Nam vẫn huy động được 1,3 tỷ USD vốn đầu tư - mức cao kỷ lục, gấp đôi năm trước đó. Đến năm 2023, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt đã thu hút trên 1 tỷ USD vốn đầu tư chỉ trong lĩnh vực công nghệ. Đặc biệt, Việt Nam hiện có 4 “kỳ lân” start-up (công ty khởi nghiệp định giá trên 1 tỷ USD), gồm VNG, VNPay, MoMo và Sky Mavis - những cái tên đầy tự hào, sánh ngang với các start-up hàng đầu trong khu vực. Sự trỗi dậy của thế hệ doanh nghiệp công nghệ mới đang giúp định hình một diện mạo kinh tế số Việt Nam đầy triển vọng. Từ thương mại điện tử, fintech, đến trí tuệ nhân tạo và công nghệ blockchain, dấu ấn của các doanh nghiệp tư nhân Việt đang dần hiện diện trên bản đồ công nghệ thế giới.
Không chỉ các start-up, các tập đoàn tư nhân lớn cũng tiên phong trong công nghệ cao. VinFast lần đầu đưa ô tô điện thương hiệu Việt vươn tầm thế giới; Tập đoàn Viettel tự phát triển thành công công nghệ 5G và mở rộng dịch vụ viễn thông ra hơn 10 quốc gia. Nhờ những nỗ lực đó, năm 2023, Việt Nam vươn lên hạng 44/132 quốc gia về Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) - thứ hạng cao nhất từ trước tới nay.
Trụ cột kinh tế và sứ mệnh với đất nước
Trải qua 50 năm dưới sự định hướng của Đảng và Nhà nước, khu vực doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đã trở thành một trụ cột vững chắc của nền kinh tế. Kinh tế tư nhân hiện đóng góp gần 50% GDP, tạo hơn 80% việc làm, với khoảng 1 triệu doanh nghiệp và 5 triệu hộ kinh doanh. Khu vực này là nguồn sinh kế của hàng chục triệu gia đình và là “cỗ máy cái” sản sinh của cải, dịch vụ cho xã hội.
Khu vực này cũng là đầu tàu nâng cao năng suất, thúc đẩy chuyển giao công nghệ và đổi mới sáng tạo, qua đó nâng cao sức cạnh tranh quốc gia. Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã trở thành những thương hiệu tầm cỡ quốc tế, góp phần xây dựng hình ảnh một Việt Nam năng động, tự cường.
Các doanh nhân tư nhân còn tích cực đóng góp cho xã hội, luôn sát cánh cùng Nhà nước khi đất nước gặp khó khăn - từ đóng góp hàng ngàn tỷ đồng vào Quỹ Vắc-xin phòng Covid-19, cứu trợ đồng bào vùng lũ, đến tham gia các hoạt động xã hội. Trên mặt trận kinh tế, lòng yêu nước của doanh nhân thể hiện qua nỗ lực giữ vững thị phần nội địa và vươn ra chinh phục thị trường thế giới. Đó chính là giữ nước bằng sức mạnh kinh tế trong thời bình.
Khát vọng vươn lên, tương lai tươi sáng
Nửa thế kỷ qua đã chứng kiến một kỳ tích: từ con số không, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đã vươn lên thành lực lượng hùng hậu, đóng góp to lớn vào phồn vinh chung của đất nước. Chặng đường phía trước sẽ còn nhiều thách thức, nhưng cũng mở ra vô vàn cơ hội để kinh tế tư nhân tiếp tục tỏa sáng. Với khát vọng vươn lên mãnh liệt, sự nhạy bén và sáng tạo, các thế hệ doanh nhân Việt hoàn toàn có thể tạo nên những kỳ tích mới, đưa thương hiệu Việt vươn xa hơn nữa trên bản đồ kinh tế thế giới.
Đảng và Nhà nước luôn đặt niềm tin vào đội ngũ doanh nghiệp tư nhân như một động lực chiến lược cho sự phát triển quốc gia, đồng thời cam kết sẽ tiếp tục cải cách, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát huy tối đa tiềm năng. Đáp lại niềm tin ấy, cộng đồng doanh nghiệp cần không ngừng đổi mới, táo bạo trong tư duy và hành động - dám mơ lớn, làm lớn, làm thật và không sợ thất bại, để vươn tới những đỉnh cao mới. Tinh thần khởi nghiệp phải luôn rực cháy, hun đúc nên những doanh nhân “tâm - tài”, đóng góp nhiều nhất cho Tổ quốc.
Có một hình ảnh thật ý nghĩa: nếu ví đất nước Việt Nam hùng cường vào năm 2045 như một đại thụ sum suê, thì khu vực tư nhân chính là những rễ cây khỏe mạnh ăn sâu vào lòng đất mẹ, hút những dòng nhựa sống nuôi cây lớn mạnh. Chăm lo, bồi dưỡng cho khu vực tư nhân phát triển chính là chăm lo cho tương lai dân tộc.
Một tương lai tươi sáng đang chờ phía trước. Tin rằng, với sự chung sức, đồng lòng của Đảng, Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp, kinh tế tư nhân Việt Nam sẽ tiếp tục vươn cao, vươn xa, trở thành niềm kiêu hãnh mang tầm vóc quốc gia trên trường quốc tế.
Chặng đường nửa thế kỷ vừa qua chỉ mới là khởi đầu cho những thành công còn rực rỡ hơn trong tương lai. Khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam, với bản lĩnh, trí tuệ và khát vọng, chắc chắn sẽ viết tiếp những trang vàng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu dân tộc “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong ước. Đây chính là lời hứa và cũng là quyết tâm của đội ngũ doanh nhân Việt trên con đường dựng xây Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.