Nắm bắt công nghệ chiến lược để tăng tốc hội nhập
Nghị quyết 57-NQ/TW đặt mục tiêu từng bước làm chủ một số công nghệ chiến lược và công nghệ số, gồm trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn, điện toán đám mây, chuỗi khối, bán dẫn, công nghệ lượng tử, nano, thông tin di động 5G - 6G, vệ tinh và một số công nghệ mới nổi.
Tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Quyết định 1131/QĐ-TTg ban hành Danh mục công nghệ và sản phẩm công nghệ chiến lược, gồm 11 nhóm công nghệ và 35 nhóm sản phẩm, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, nghiên cứu.
Tại Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia (1/10), Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, phải nâng cao tự chủ công nghệ quốc gia, trước hết ở công nghệ lõi, công nghệ nguồn. Ông yêu cầu khẩn trương triển khai Chương trình phát triển 11 công nghệ chiến lược theo tinh thần Nghị quyết 57, xác định lộ trình làm chủ các lĩnh vực then chốt: bán dẫn, AI, dữ liệu lớn, an ninh mạng, công nghệ sinh học - y sinh, vật liệu và năng lượng mới, điện tử, robot cảm biến.
Đồng thời, cần phát triển hạ tầng số nền tảng như điện toán đám mây, điện toán hiệu năng cao, trung tâm dữ liệu, mạng 5G - 6G; nâng tỷ lệ nội địa trong các hệ thống công nghệ trọng yếu, bảo đảm hội nhập mà không phụ thuộc, mở rộng hợp tác nhưng vẫn giữ được năng lực cốt lõi quốc gia.
Triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã xây dựng danh mục công nghệ, sản phẩm chiến lược trình Chính phủ. Theo ông Vũ Hải Quân, Thứ trưởng Bộ KH&CN, Bộ chuẩn hóa từng công nghệ thành 3 trụ cột: công nghệ lõi, hạ tầng, nhân lực. Mỗi trụ cột được cụ thể hóa thành nhiệm vụ với mục tiêu, phạm vi, sản phẩm, tiến độ, ngân sách và tiêu chí đánh giá. Từ đó sẽ hình thành các dự án, mời gọi doanh nghiệp, viện, trường và địa phương tham gia, từng bước xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Cuối tháng 9/2025, Bộ KH&CN đã đề xuất 3 sản phẩm công nghệ ưu tiên triển khai ngay, gồm: mô hình ngôn ngữ lớn và trợ lý ảo tiếng Việt, AI Camera xử lý biên, robot di động tự hành; hệ thống và thiết bị mạng di động 5G; hạ tầng blockchain và ứng dụng truy xuất nguồn gốc, tài sản mã hóa.
Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cơ bản đồng ý nguyên tắc và tiêu chí lựa chọn, giao Bộ KH&CN phối hợp các bộ, ngành nghiên cứu, triển khai sản phẩm công nghệ chiến lược để giải quyết bài toán của ngành công thương, nông nghiệp, tiếp đến là giáo dục và y tế. Các bộ phải chủ động phân tích nhu cầu, “đặt hàng” giải pháp công nghệ phù hợp với định hướng phát triển.
Sẵn sàng tham gia cuộc đua công nghệ toàn cầu
Bộ Khoa học và Công nghệ đặt mục tiêu đến năm 2027 làm chủ ít nhất 20 sản phẩm công nghệ chiến lược; đến năm 2035 hơn 25 sản phẩm, đồng thời hình thành các ngành công nghiệp chiến lược, đóng góp 15-20% GDP.
Trong cộng đồng doanh nghiệp, Viettel là đơn vị tiên phong, chủ động nghiên cứu 9/11 công nghệ chiến lược quốc gia gồm: AI, bản sao số, thực tế ảo/tăng cường; điện toán đám mây - lượng tử, dữ liệu lớn; blockchain; 5G/6G; robot - tự động hóa; chip bán dẫn; năng lượng - vật liệu mới; an ninh mạng; hàng không vũ trụ.
Viettel đã thành lập Trung tâm Nghiên cứu công nghệ chiến lược, quy tụ hơn 3.000 nhân sự, đồng thời triển khai chương trình thu hút chuyên gia quốc tế.
Phó tổng giám đốc Viettel, ông Nguyễn Đạt kiến nghị, Nhà nước mở rộng phạm vi chi của quỹ đầu tư công nghệ, hỗ trợ đầu ra sản phẩm; xây dựng khu công nghiệp chuyên biệt cho bán dẫn, hàng không; ban hành bộ tiêu chí nội địa hóa mới, coi trọng năng lực nghiên cứu - thiết kế, thay vì chỉ tính linh kiện; thành lập viện nghiên cứu công nghệ chiến lược tầm khu vực, gắn kết viện - trường - doanh nghiệp.
“Nếu có chính sách hỗ trợ phù hợp, Việt Nam hoàn toàn có thể hình thành ngành công nghiệp công nghệ chiến lược, vươn lên cạnh tranh với các tập đoàn lớn thế giới”, ông Đạt khẳng định.
Một doanh nghiệp nhà nước khác là VNPT cũng đề xuất tham gia 3 dự án AI tầm quốc gia, gồm: vận hành hệ thống GPU quốc gia; phát triển mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt; xây dựng nền tảng AI hỗ trợ cán bộ, công chức.
Tổng giám đốc VNPT Huỳnh Quang Liêm chia sẻ, VNPT mong muốn đóng vai trò chủ lực trong hệ thống GPU quốc gia theo mô hình nhà nước đầu tư, doanh nghiệp vận hành. Cùng với đó, VNPT đề xuất Chính phủ giao nhiệm vụ phát triển mô hình ngôn ngữ tiếng Việt, làm nền tảng cho ứng dụng AI do người Việt xây dựng. Ngoài ra, VNPT muốn triển khai ứng dụng AI trong quản trị hành chính, tạo cơ sở mở rộng ra nhiều lĩnh vực, phục vụ Chính phủ, doanh nghiệp, người dân và hướng tới quốc tế.
Bên cạnh khối nhà nước, nhiều doanh nghiệp tư nhân như CMC, VNG, Phenikaa, CT Group, FPT… cũng đang đầu tư vào AI, bán dẫn, UAV, mô hình ngôn ngữ lớn. Những động thái này cho thấy cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đã sẵn sàng tham gia cuộc đua công nghệ toàn cầu, đồng hành với Nhà nước trong hành trình làm chủ công nghệ.
Ông Trần Kim Chung, Chủ tịch CT Group nhấn mạnh: “Không có quốc gia nào thực sự độc lập nếu còn phụ thuộc công nghệ. Việt Nam phải làm chủ từ thiết kế, sản xuất đến thương mại hóa, tạo ra sản phẩm Made by Vietnam phục vụ dân sinh, quốc phòng, an ninh và tham gia cạnh tranh bình đẳng trên thị trường thế giới”.
CT Group đề xuất hình thành ngành công nghiệp bán dẫn độc lập, tập trung vào các loại chip thiết yếu như chip vi xử lý MCU, chip AI, chip IoT, chip tần số viễn thông - vệ tinh… Việc phát triển chip nội địa sẽ góp phần đưa Việt Nam trở thành trung tâm bán dẫn Đông Nam Á, gia tăng sức cạnh tranh quốc tế.