Nhanh chóng thích ứng
Nhà Trắng đã công bố sắc lệnh của Tổng thống Donald Trump về điều chỉnh thuế đối ứng, theo đó giảm thuế với hàng hóa Việt Nam từ 46% xuống 20%, có hiệu lực từ ngày 7/8. Nhưng hàng hóa đã lên tàu và thông quan trước 12h01 ngày 5/10/2025 vẫn được giữ nguyên mức thuế cũ theo Sắc lệnh 14257.
Theo các doanh nghiệp ngành dệt may, mức thuế mới tuy vẫn cao, nhưng so với mức 46% ban đầu, đây là một cải thiện đáng kể, phản ánh nỗ lực đàm phán của Chính phủ Việt Nam.
Dệt may là ngành có kim ngạch xuất khẩu 44 tỷ USD năm 2024, riêng thị trường Mỹ chiếm 16,1 tỷ USD. Do đó, khi thuế đối ứng 20% được áp dụng, giá thành sản phẩm tăng, gây áp lực lớn trong cạnh tranh. Tuy nhiên, không chỉ Việt Nam, nhiều quốc gia xuất khẩu dệt may khác cũng chịu ảnh hưởng tương tự.
Để giữ đơn hàng và tăng trưởng, nhiều doanh nghiệp đã đẩy mạnh nội địa hóa nguyên phụ liệu, củng cố mạng lưới cung ứng trong nước và tìm kiếm khách hàng ở các thị trường mới. Đây cũng là cách giảm thiểu rủi ro chuỗi cung ứng, gia tăng khả năng đáp ứng các yêu cầu về truy xuất nguồn gốc.
Lãnh đạo Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho biết, các doanh nghiệp trong Tập đoàn đang chủ động xây dựng danh mục nguyên liệu có thể tìm trong nước, tránh phụ thuộc vào một vài thị trường và minh bạch hóa toàn bộ quy trình sản xuất nhằm đáp ứng yêu cầu của đối tác quốc tế.
Dù thuế suất 20% cao hơn mức 19% áp cho các nước như Thái Lan, Campuchia, Indonesia, Malaysia, Philippines, nhưng giới chuyên gia đánh giá đây vẫn là mức “tương đối phù hợp”, bởi Việt Nam hiện là quốc gia dẫn đầu ASEAN về xuất khẩu vào Mỹ. Trong khi đó, Bangladesh chịu thuế 20%, Ấn Độ 25%, khiến cạnh tranh trong khu vực càng thêm gay gắt, không chỉ về hàng hóa, mà cả thu hút vốn đầu tư nước ngoài.
Mở rộng thị trường, giảm phụ thuộc
Bộ Công thương cho biết, thời gian tới, Việt Nam và Mỹ sẽ tiếp tục thảo luận, hướng tới hoàn tất thỏa thuận thương mại đối ứng trên nguyên tắc cởi mở, bình đẳng, tôn trọng thể chế chính trị và trình độ phát triển của nhau; đồng thời nỗ lực thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư ổn định, hài hòa lợi ích, tương xứng với quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.
Ông Vlad Savin, Giám đốc Acclime Vietnam nhận định, thay vì xem thuế quan là trở ngại, doanh nghiệp Việt nên coi đây là chất xúc tác cho cải cách, chuyển đổi. Cùng với đó là các phản ứng chính sách chiến lược để bảo vệ công nghiệp trong nước, đổi mới mô hình sản xuất và tăng năng lực cạnh tranh.
“Đầu tư vào tự động hóa và sản xuất bền vững không còn là lựa chọn, mà là nhu cầu chiến lược, đặc biệt khi cần đa dạng hóa nhà cung cấp”, ông Vlad Savin nhấn mạnh.
Báo cáo Niềm tin kinh doanh 2025 của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) chỉ ra, 51,6% doanh nghiệp xuất khẩu có kế hoạch mở rộng thị trường để ứng phó thuế quan. Ngoài ra, 34,9% doanh nghiệp trong nước cũng chủ động tìm kiếm đầu ra mới; 20,8% hướng đến nội địa hóa chuỗi sản xuất; 14,3% chuyển sang tìm nguồn nguyên liệu đầu vào từ các đối tác khác.
Dù thuế quan có thể làm gián đoạn tạm thời dòng chảy thương mại, Mỹ vẫn là thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới. Việt Nam hiện là một trong những đối tác quan trọng, cung cấp nhiều nhóm hàng chiến lược sang Mỹ.
Hiện nay, hơn một nửa kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ là các sản phẩm công nghệ cao như điện thoại thông minh, linh kiện điện tử, cùng với may mặc, giày dép, nội thất và nông sản. Điều này thể hiện bước chuyển mình của Việt Nam trong cơ cấu hàng hóa xuất khẩu, từ gia công đơn thuần sang sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao.
Lợi thế lớn của Việt Nam là 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ. Điều này không chỉ mở rộng dư địa thị trường, mà còn giúp doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược, giảm phụ thuộc vào một vài thị trường chủ lực.
Theo Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (Lefaso), doanh nghiệp nên tận dụng hiệu quả các FTA như EVFTA, CPTPP, RCEP để đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Canada, Australia và các nền kinh tế phát triển khác. Bên cạnh đó, việc củng cố quan hệ thương mại với ASEAN, Hàn Quốc, Trung Đông và châu Phi cũng mang lại lợi thế mới cho doanh nghiệp Việt.
GS. Trần Ngọc Anh (Đại học Indiana, Mỹ) nhận định, chính sách thuế quan của Mỹ đang tái định hình dòng chảy thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, Mỹ vẫn là thị trường quan trọng hàng đầu cả về quy mô lẫn tiềm năng dài hạn.
“Việt Nam cần tận dụng thời cơ để tăng mua hàng Mỹ, đẩy mạnh đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ, tăng tính tự chủ nguyên liệu và nâng cao khả năng thiết kế, phát triển sản phẩm. Chỉ khi tiến dần lên phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn trong chuỗi cung ứng thì mới có thể cạnh tranh bền vững”, ông nhấn mạnh.
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, doanh nghiệp Việt cần linh hoạt thích ứng, tái cấu trúc chuỗi cung ứng, đầu tư công nghệ và tự động hóa để giảm chi phí, nâng cao năng suất. Đồng thời, cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng Chính phủ sẽ tiếp tục nỗ lực đàm phán với Mỹ để điều chỉnh chính sách thuế theo hướng thuận lợi hơn trong thời gian tới.