Giật mình với 2,5 tỷ USD nhập khẩu than
Năm 2018 chứng kiến mức chi nhập khẩu tăng vượt bậc của ngành than, với 14,480 triệu tấn, trị giá 2,507 tỷ USD, tăng thêm gần 1 tỷ USD so với mức 1,534 tỷ USD của năm 2017. Điều đáng nói là, lượng than nhập khẩu đạt 14,480 triệu tấn, giảm so với con số 14,677 triệu tấn của năm 2017, nhưng lượng ngoại tệ bỏ ra tăng thêm gần 1 tỷ USD, do giá than nhập khẩu tăng quá cao.
Được biết, lượng than nhập khẩu về thị trường trong nước chủ yếu cung cấp cho các nhà máy nhiệt điện, luyện gang thép, xi măng... Năm 2018, nhiều ngành sản xuất lớn đã đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung than trầm trọng. Lo than không xuể, một số nhà máy nhiệt điện đã giảm công suất hoặc ngừng hẳn các tổ máy vì thiếu than.
Cụ thể, Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn phải giảm công suất 2 tổ máy về mức tối thiểu từ 0h ngày 22/11. Nhà máy Nhiệt điện Quảng Ninh phải giảm công suất 4 tổ máy từ ngày 31/10 và ngừng hẳn 2 tổ máy từ ngày 17/11. Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng phải giảm công suất 4 tổ máy từ ngày 19/11 và ngừng hẳn 1 tổ máy từ ngày 22/11…
Giá than tăng đã tác động mạnh đến chi phí đầu vào của các hộ tiêu thụ than lớn. Năm 2018, giá than nhập khẩu, dầu, biến động tỷ giá đã làm chi phí mua điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tăng thêm 7.011 tỷ đồng và chênh lệch tỷ giá đánh giá lại cuối kỳ tăng trên 4.000 tỷ đồng. EVN tính toán, năm 2019, nếu giá than tăng, Tập đoàn sẽ phải chi thêm khoảng 5.000 tỷ đồng.
Điện thiếu than là thế, nhưng hộ tiêu thụ than lớn là xi măng cũng không khá hơn. Ông Bùi Hồng Minh, Tổng giám đốc Tổng công ty Công nghiệp xi măng Việt Nam (Vicem) cho hay, có thời điểm, giám đốc doanh nghiệp thành viên Vicem phải chạy lo than từng ngày sản xuất. “Trước áp lực thiếu than, ngàng xi măng đã phải nhập khẩu. Nhưng năm 2019, dự báo giá than còn tăng do tác động bởi trượt giá, lãi suất..., nên chúng tôi rất lo”, ông Minh nói.
Chưa hết lo than
Áp lực thiếu than đã hiện rõ hơn trong năm 2019. Nhà sản xuất than lớn là Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản (TKV) cho biết, năm nay sẽ là năm đầu tiên Tập đoàn phải nhập khẩu, pha trộn than với quy mô lớn. TKV dự kiến sẽ nhập khẩu gần 5 triệu tấn than trong năm 2019 để pha trộn, chế biến, đảm bảo cấp đủ than theo hợp đồng mua bán đã ký kết với khách hàng.
Cũng do nhu cầu tiêu thụ than của nền kinh tế tăng cao, đặc biệt là khối nhiệt điện, TKV đã phải điều chỉnh tăng sản lượng khai thác than lên 40 triệu tấn than nguyên khai, cao hơn 3 triệu tấn so với thực hiện năm 2018. Sản lượng tiêu thụ than trong năm 2019 được dự kiến ở mức 42 triệu tấn, cao hơn 1,5 triệu tấn so với năm ngoái.
Ông Hoàng Mạnh Trường, Chủ tịch Tập đoàn Xi măng Vissai cho hay, trước nhu cầu tiêu thụ than tăng cao, mà nguồn than trong nước có hạn, nguồn cung than cho sản xuất của Vissai trong năm 2018 phần lớn đến từ nhập khẩu. Việc phụ thuộc than nhập khẩu với Vicem cũng tiếp diễn trong năm 2019, nhưng sau 1 năm được thử sức với việc này, Vicem đã có kinh nghiệm hơn trong mua than từ thế giới.
TKV cho biết, nhu cầu tiêu thụ than, khoáng sản trong nước tăng cao, trong khi năng lực sản xuất than của các mỏ đã đến giới hạn. Điều kiện khai thác mỏ ngày càng khó khăn do tài nguyên xuống sâu hơn. Bối cảnh này khiến lượng than nhập khẩu không ngừng gia tăng qua các năm.