Cần ranh giới rõ ràng giữa dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược
Sáng 17/11, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Đặc biệt, việc dự thảo bổ sung mục tiêu dự trữ chiến lược được đông đảo đại biểu đồng tình.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng, dự thảo luật đã bổ sung mục tiêu “dự trữ chiến lược để điều tiết thị trường, bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh tài chính” là hết sức cần thiết. Dù vậy, đại biểu đề nghị giữa “dự trữ quốc gia” và “dự trữ chiến lược” hiện chưa có ranh giới pháp lý rõ ràng. Nếu không xác lập tiêu chí và phạm vi tách bạch, sẽ dẫn đến chồng lấn chức năng và khó khăn trong tổ chức thực hiện.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị làm rõ về dự trữ chiến lược, phân công trách nhiệm giữa Chính phủ - Bộ Tài chính - các bộ quản lý hàng đặc thù và xây dựng cấu trúc chính sách 3 tầng: dự trữ quốc gia; dự trữ chiến lược và dự trữ của bộ, ngành, địa phương. Việc này tạo hành lang pháp lý rõ ràng, tránh mở rộng tùy nghi danh mục gây áp lực lên ngân sách.
Đại biểu Tạ Đình Thi (Hà Nội) cũng đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần phân định rõ khác biệt trong quản lý “dự trữ chiến lược” và “dự trữ quốc gia”.
Dự trữ quốc gia được bổ sung “tài nguyên, khoáng sản quan trọng, sản phẩm công nghệ cao”. Tuy nhiên, cần làm rõ hơn tiêu chí xác định "tài nguyên, khoáng sản quan trọng" và cơ chế quản lý, bảo quản đặc thù đối với nhóm hàng này, bảo đảm phù hợp với quan điểm "bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên" mà Nghị quyết 39-NQ/TW của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy các nguồn lực của nền kinh tế đã đề ra.
Cùng với đó là làm rõ hơn vai trò và cơ chế vận hành của dự trữ chiến lược đối với tài nguyên, khoáng sản, sản phẩm công nghệ cao, nhất là trong bối cảnh an ninh chuỗi cung ứng toàn cầu và cạnh tranh công nghệ hiện nay.
Cùng chung quan điểm, đại biểu Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) kiến nghị cần làm rõ ranh giới giữa dự trữ quốc gia theo luật hiện hành và dự trữ chiến lược - nội dung được mở rộng trong dự thảo. Theo đại biểu, nên phân tầng rõ ba loại dự trữ: dự trữ ứng phó thiên tai - khẩn cấp - thảm họa; dự trữ chiến lược quốc gia; và dự trữ điều tiết thị trường.
Đại biểu cũng lưu ý Luật Dự trữ quốc gia chỉ điều chỉnh dự trữ vật chất, không điều chỉnh các công cụ tài chính và dự trữ chuyên ngành khác như dự phòng ngân sách, quỹ ngoại hối, quỹ gen, dự trữ phôi - tế bào… để tránh trùng lắp và chồng chéo pháp lý.
Các đại biểu cũng góp ý, cần thu hẹp và chuẩn hóa tiêu chí xác định hàng dự trữ chiến lược, chỉ lựa chọn các mặt hàng liên quan trực tiếp đến an ninh quốc gia, an ninh kinh tế, an ninh năng lượng, an ninh lương thực; đồng thời quy định nguyên tắc xây dựng danh mục, mức tồn kho tối thiểu, chu kỳ luân chuyển, cơ chế cập nhật dữ liệu và đánh giá tác động tài chính - ngân sách. Việc đưa sản phẩm công nghệ cao vào diện dự trữ chiến lược, theo đại biểu, cần được cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng tính khả thi.
Khuyến khích doanh nghiệp tham gia dự trữ quốc gia: Chính sách ưu đãi phải đủ mạnh
Dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) đã đưa ra nhiều chính sách khuyến khích, đa dạng hóa nguồn hình thành dự trữ quốc gia, khuyến khích doanh nghiệp tham gia dự trữ quốc gia.
Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Như So (Bắc Ninh), các chính sách ưu đãi cần phải mạnh hơn nữa để tạo động lực thúc đẩy doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực dự trữ.
"Cần bổ sung các chính sách ưu đãi, hỗ trợ mạnh mẽ, thiết thực hơn để doanh nghiệp tham gia sâu vào dự trữ quốc gia. Đó là ưu đãi thuế như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc khấu trừ chi phí đầu tư lũy kế cho các doanh nghiệp xây dựng hệ thống kho hiện đại, thông minh để tham gia dự trữ chiến lược hoặc duy trì mức tồn kho chiến lược. Ưu đãi về tín dụng hoặc cơ chế bảo lãnh vay vốn, hỗ trợ doanh nghiệp dự trữ các mặt hàng có giá trị lớn, thời gian bảo quản dài hoặc có rủi ro lỗi thời cao (như sản phẩm công nghệ cao)", đại biểu đề nghị.
Đại biểu Nguyễn Đình Thi cũng cho rằng, cần nghiên cứu bổ sung các quy định chi tiết hơn về cơ chế khuyến khích, ưu đãi đối với các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia đóng góp, đầu tư vào hoạt động dự trữ quốc gia, đặc biệt là trong việc xây dựng kho bãi, cung ứng công nghệ bảo quản hiện đại.
Để tăng tính hiệu quả, cần quy định rõ trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc xây dựng, vận hành và kết nối hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về dự trữ quốc gia với các cơ sở dữ liệu quốc gia về tài nguyên, tài sản công, bảo đảm sự minh bạch, chia sẻ và giám sát thông tin.