Từ 1/7/2017, quy chế về nhà tạo lập thị trường cổ phiếu sẽ có hiệu lực trên HNX. Theo ông, quy định này có tác động như thế nào đến khối CTCK? HOSE có nên xây dựng một quy định tương tự để tạo điều kiện cho các bên hợp tác công khai, thúc đẩy thanh khoản?
Quy định về nhà tạo lập thị trường trên HOSE đã ban hành và áp dụng cho quỹ ETF từ năm 2014.
Theo đó, CTCK là các thành viên lập quỹ (AP) được phép tham gia đặt lệnh chào mua, chào bán để tạo thanh khoản cho quỹ ETF niêm yết trên HOSE và chưa áp dụng đối với cổ phiếu.
Do đó, việc HNX ban hành Quy chế tạo lập thị trường và có hiệu lực từ 1/7/2017 sẽ mở ra cơ hội cho các CTCK mở rộng thêm nghiệp vụ mới trên TTCK Việt Nam.
Các bên có thể hợp tác công khai, thúc đẩy thanh khoản cổ phiếu doanh nghiệp, tạo nguồn thu cho CTCK và giúp các CTCK đi tiên phong trong việc mở rộng thị phần, tăng khả năng cạnh tranh.
Các mã cổ phiếu trước đây thanh khoản thấp sẽ có cơ hội được giao dịch nhiều hơn, giúp thu hút nhà đầu tư thích “lướt sóng”.
Việc cho ra đời quy chế về tạo lập thị trường cho thấy, TTCK Việt Nam đang tiến bước, tiệm cận với các thông lệ quốc tế tại các thị trường phát triển.
Theo tôi, cơ chế này nên được xây dựng và áp dụng chung cho các doanh nghiệp có cổ phiếu giao dịch trên toàn TTCK Việt Nam.
Bên cạnh những thuận lợi, việc thực hiện vai trò nhà tạo lập thị trường liệu gây khó khăn gì đối với thị trường nói chung và CTCK nói riêng, thưa ông?
CTCK phải xây dựng kho và chuẩn bị nguồn vốn phục vụ cho hoạt động tạo lập thị trường. Việc xây kho, nếu trong bối cảnh TTCK giảm điểm, sẽ khiến CTCK phải trích lập dự phòng và phát sinh lỗ trên tài khoản tự doanh. Khi triển khai dịch vụ này, CTCK phải chuẩn bị nhân sự và hệ thống phần mềm, thuật toán hỗ trợ đặt lệnh giao dịch, nên chi phí vận hành sẽ khá lớn.
CTCK cũng phải xây dựng quy trình quản trị rủi ro đối với nghiệp vụ này trong các trường hợp thị trường biến động mạnh, mất thanh khoản, khiến CTCK chịu nhiều rủi ro khi đặt lệnh mua/bán. Phần thua lỗ từ hoạt động tạo lập thị trường có thể vượt quá nguồn thu từ việc cung cấp dịch vụ.
Ông Trương Hồ Hải Minh, Giám đốc Phát triển sản phẩm Công ty TNHH Quản lý quỹ SSI (SSIAM)
Trong khi đó, chu kỳ giao dịch T+2 đối với cổ phiếu và chu kỳ thanh toán tiền bán cổ phiếu là T+1 cũng sẽ khiến việc quản trị sổ sách của CTCK gặp nhiều khó khăn. CTCK sẽ phải đứng trước tình huống cổ phiếu mua chưa về tài khoản để đặt lệnh bán tạo lập thị trường, hoặc tiền bán cổ phiếu chưa về để đặt lệnh mua tạo lập thị trường.
Một vấn đề khác là đối với những cổ phiếu có thị giá lớn, vấn đề phí giao dịch và thuế sẽ là rào cản lớn, làm phát sinh các chi phí liên quan trong mối quan hệ giữa tổ chức phát hành và CTCK trong việc cung cấp dịch vụ tạo lập thị trường.
Hiện mức phí giao dịch cổ phiếu là 0,15% giá trị giao dịch và thuế thu nhập doanh nghiệp từ phần lãi tự doanh là 20%.
Thách thức là vậy, song để phát triển, hướng tới trở thành một TTCK chuyên nghiệp, TTCK Việt Nam cần phải có nhà tạo lập thị trường. Theo ông, cơ quản lý cần hỗ trợ thế nào để tiếp thêm động lực cho các chủ thể phát triển mảng việc mới này?
Theo tôi, việc đầu tiên là cơ quan quản lý cần loại bỏ các chi phí giao dịch, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với tài khoản tự doanh phục vụ cho vai trò tạo lập thị trường, để giúp giảm chi phí đối với các bên liên quan.
Cùng với đó, nhà quản lý nên cân nhắc cho phép mở một tài khoản tạo lập thị trường riêng để trực tiếp hạch toán và có quy định quản lý riêng đối với nghiệp vụ này.
Việc dùng chung trên tài khoản tự doanh sẽ phát sinh nhiều chi phí, ảnh hưởng tới việc hạch toán lãi lỗ như phân tích ở trên.
Về phía doanh nghiệp đại chúng, khi muốn thuê một CTCK làm nhà tạo lập thị trường cho cổ phiếu của mình, họ cần phải làm gì? Mức chi phí như thế nào là hợp lý, thưa ông?
Doanh nghiệp có thể hợp tác với CTCK trong từng giai đoạn thị trường, đặc biệt là khi cổ phiếu mới lên niêm yết và cần tạo thanh khoản.
Mức chi phí áp dụng đối với doanh nghiệp đại chúng sẽ phụ thuộc vào chi phí vốn để CTCK cần xây kho, chi phí nhân sự vận hành và đầu tư hệ thống, chi phí dự phòng các rủi ro đi kèm mà CTCK có thể phải đối diện, các chi phí và thuế liên quan.
