Đầu tư theo tin đồn là một đặc tính của thị trường chứng khoán cận biên như Việt Nam
1. Rumor trong tiếng Anh có nghĩa là tin đồn, lời đồn. Các tin nhắn “ru mờ”, ám chỉ những thông tin theo kiểu rất mật, đồn đoán trên thị trường, những thông tin tưởng chừng như chỉ được chia sẻ bí mật, mà ai ai cũng biết. Nào là tin lãi đột biến của ngành thép, nào là tin bắt bớ lãnh đạo doanh nghiệp nọ, doanh nghiệp kia, hay thông tin biến động về kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ... Rất nhiều “ru mờ” được chia sẻ hằng ngày,
Khái niệm “ru mờ” thông dụng tới mức các diễn đàn tài chính như F247, F319 bắt đầu thiết kế chuyên mục “Rumor mỗi ngày”, cập nhập những thông tin đồn thổi trên khắp thị trường.
Thị trường chứng khoán Việt Nam, theo thống kê gần nhất, có tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường chiếm khoảng 90%. Số lượng tài khoản mở mới đạt những con số kỷ lục, nâng tổng số tài khoản chứng khoán lên mức gần 8% dân số cả nước.
Từ số liệu trên có thể nhìn thấy những đặc tính hiện tại của thị trường chứng khoán. Đặc tính đầu tiên là sự nhạy cảm về thông tin tác động rất mạnh lên thị trường. Chỉ một tin tức xấu về vĩ mô, hay những câu chuyện hình sự hóa có thể khiến những phiên biến động mạnh theo cả hai chiều. Ngoảnh mặt đi không nhìn bảng 5 phút là mất cả đống tiền. Đặc tính thứ hai, chúng ta nên nhìn nhận một sự thực với nhau rằng nhà đầu tư cá nhân là nhóm bị thiệt thòi và bất lợi nhất về mặt thông tin.
“Ru mờ” đương nhiên không phải là cái gì mới. Vẫn là những “lời đồn thổi”, nhưng khi được Tây hóa mang phong thái chuyên nghiệp hơn! Nhưng rõ ràng, những thông tin đó lan truyền rất nhanh trong các hội nhóm, tạo tâm lý bất ổn cho nhiều nhà đầu tư cá nhân ngay trong phiên đến từ chính sự thiệt thòi về mặt tiếp cận thông tin của nhà đầu tư như nói ở trên.
Họ khát những thông tin về doanh nghiệp, về kinh tế vĩ mô, về thị trường. Họ không có cơ hội được tiếp cận trực tiếp với những nguồn thông tin gốc, trực tiếp gặp mặt lãnh đạo. Dễ hiểu vì sao đa số nhà đầu tư lựa chọn phân tích kỹ thuật, vì biểu đồ giá chứng khoán là nơi dễ nhất để họ hiểu về giá trị, thông tin doanh nghiệp.
Là nhóm chiếm tỷ trọng tác động lớn nhất trên thị trường chứng khoán, nhưng đồng thời là nhóm gặp bất lợi nhất về thông tin dẫn đến những quyết định đầu tư đưa ra bị chi phối bởi những tin đồn không rõ nguồn gốc. Người viết tạm gọi đây là trường phái đầu tư theo chỉ số “ru mờ”, hay dân gian quen gọi là “đánh theo tin”.
2. Nếu có thể nói về một công lao lớn của cơ quan báo chí đối với thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm qua, đó chính là tốc độ hỗ trợ doanh nghiệp, các cơ quan ban ngành và Chính phủ trong việc đính chính những thông tin sai lệch.
Với khả năng tiếp cận thông tin thường xuyên 24/7 của nhà đầu tư như hiện nay, sự phản ánh của thông tin lên diễn biến thị trường chứng khoán ngày càng nhanh.
Gần đây, trên trang facebook cá nhân được cho là của một cựu CEO của hãng hàng không đăng thông tin tố cáo sai lệch về chủ tịch một ngân hàng, dẫn đến cổ phiếu của ngân hàng này bị bán tháo lớn ngay trong phiên. Sự việc sau đó đã được đính chính bởi cơ quan có thẩm quyền và thông tin lan tỏa giúp chặn đứng đà giảm của cổ phiếu.
Trong sự việc trên, cổ phiếu của ngân hàng nằm sàn ngay đầu phiên giao dịch chiều với khối lượng khớp lệnh lớn. Và trên khắp hội nhóm chứng khoán, “ru mờ” được lan truyền, thêm bớt, gây hoang mang cho nhà đầu tư. Cơ quan báo chí kịp thời liên lạc với ngân hàng, làm rõ các vấn đề với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, thời gian công bố thông tin đính chính diễn ra nhanh chóng, trấn an được tâm lý thị trường.
Người viết không phủ nhận nhiều thông tin “ru mờ” là chính xác, tuy nhiên nếu đây là “chỉ số” chính để ra quyết định đầu tư thì là một việc cực kỳ nguy hiểm. Thông tin không có kiểm chứng, không rõ nguồn gốc và không có đơn vị đứng ra chịu trách nhiệm.
Với nhà đầu tư cá nhân, đa số không dành toàn thời gian tham gia thị trường, sẽ không thể có khả năng kiểm chứng thông tin là đúng hay sai, nhưng lại rất dễ để cảm xúc đưa ra quyết định mua bán chỉ vì vài ba dòng tin nhắn. Vì thế, các ấn phẩm chuyên sâu, các thông tin thường xuyên được Báo Đầu tư Chứng khoán cập nhập đã hỗ trợ nhà đầu tư tiếp cận thông tin tin cậy từ các doanh nghiệp, cơ quan quản lý.
3. Từ quá trình sàng lọc thông tin để phục vụ cho hoạt động đầu tư của mình, tôi rút ra một điều rằng, trong khả năng của mình, hãy cố gắng tiếp cận tất cả các thông tin có thể tiếp cận được. Theo thời gian, dần dần sẽ rèn luyện được kỹ năng đối chiếu, kiểm chứng và so sánh các nguồn thông tin khác nhau.
Đương nhiên, nếu được, nhà đầu tư phải cố gắng tiếp cận và lắng nghe doanh nghiệp mình lựa chọn đầu tư. Đây là việc tất yếu phải làm, vì đằng sau mỗi cổ phiếu là những con người, tập thể tham gia vào hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp đó. Nếu không biết họ làm việc ra sao, sẽ không thể nắm giữ một cổ phiếu trong thời gian dài.
Hiện tại, tôi đặt mua 5 tờ báo/tạp chí khác nhau, mục tiêu tối thiểu hoàn thành đọc trong một tuần. Cố gắng tiếp nhận nhiều thông tin nhất có thể, để từ đó có thể có sự chọn lọc rõ ràng.
Đối với từng ngành nghề, tôi cố gắng mua sách, đặt tạp chí của lĩnh vực đó về đọc, tìm gặp những chuyên gia trong ngành để nói chuyện. Tôi cũng đăng ký một số khóa học được tổ chức để có thể hiểu hơn về ngành. Lấy ví dụ để hiểu hơn về ngành nghề xuất khẩu hạt điều, tôi sẵn sàng đăng ký một lớp học đào tạo các nhân viên xuất nhập khẩu để hiểu tường tận hơn hoạt động của công ty mà mình đang hướng tới.
Mua cổ phiếu và đọc báo cáo tài chính là một việc tốt, tuy nhiên tôi luôn đề cao việc phải thực sự tham gia ngành nghề đó, công việc đó, để có thể tư duy như những người làm trong doanh nghiệp thì mình mới có thể biết được nên lựa chọn mua cổ phiếu gì.
