Doanh nghiệp lớn vào cuộc
Tại Hội nghị triển khai Kế hoạch năm 2026 diễn ra mới đây, ông Huỳnh Quang Liêm, Tổng giám đốc VNPT cho biết, Tập đoàn đã xác định và đang đẩy mạnh phát triển các công nghệ chiến lược như AI, điện toán đám mây (Cloud), an toàn thông tin, bản sao số (Digital Twin), Edge Computing, chip bán dẫn, UAV, robot tự hành, điện toán lượng tử và 5G/6G.
Trong bối cảnh AI toàn cầu tăng tốc, cùng tinh thần đổi mới sáng tạo của Nghị quyết số 57-NQ/TW, AI đã được xác định là công nghệ chiến lược quốc gia theo Quyết định số 1131/QĐ-TTg và Chiến lược quốc gia về AI theo Quyết định số 127/QĐ-TTg của Chính phủ. Trên cơ sở đó, VNPT đã ban hành Chiến lược AI giai đoạn 2026-2030 theo định hướng Data Driven, hợp lực AI-first, đồng thời thành lập công ty VNPT AI.
“Đây là bước đi thể hiện quyết tâm làm chủ công nghệ chiến lược, nâng cao năng lực cạnh tranh và xuất khẩu công nghệ AI Make in Vietnam”, ông Liêm nhấn mạnh.
Với Viettel, doanh nghiệp này đã và đang triển khai 8/11 nhóm công nghệ chiến lược theo Quyết định số 1131/QĐ-TTg, đồng thời xây dựng kế hoạch triển khai thêm 2 nhóm công nghệ nữa. Đặc biệt, Viettel đã làm chủ toàn diện công nghệ và hệ sinh thái sản phẩm mạng 5G.
Thời gian tới, Viettel tiếp tục đầu tư mạnh cho 5G-Advanced/6G nhằm bảo đảm năng lực cạnh tranh toàn cầu. Bên cạnh đó, công nghệ bán dẫn cũng được xác định là hướng đầu tư trọng điểm. Mục tiêu đến năm 2030, Viettel làm chủ thiết kế và sản xuất một số dòng chip như chip AI, chip IoT và các chip chuyên dụng.
Trong khi đó, FPT vừa thành lập Ban Chỉ đạo công nghệ chiến lược, tập trung đầu tư vào 5 lĩnh vực gồm Quantum AI, an ninh mạng, UAV, dữ liệu và công nghệ đường sắt.
Theo ông Trương Gia Bình, Chủ tịch FPT, lĩnh vực trọng tâm hàng đầu là việc thành lập Viện Quantum AI và An ninh mạng (QACI). Viện này quy tụ khoảng 200 tiến sỹ người Việt và dự kiến được đầu tư khoảng 100 triệu USD trong những năm tới. Cùng với đó, FPT tiếp tục xác định AI là trụ cột chiến lược dài hạn.
“Một cơ hội lớn khác của Việt Nam là công nghệ máy bay không người lái. Ngoài ra, bài toán đường sắt cao tốc mà Nhà nước đang đặt ra là một quyết sách mang tầm toàn cầu. Đây là những bài toán lớn mà FPT mong muốn tham gia giải quyết, nhằm đóng góp thiết thực cho quá trình làm chủ công nghệ và nâng cao năng lực quốc gia”, ông Bình nói.
CT Group cũng cho biết, trong 11 ngành công nghệ lõi, doanh nghiệp đang có lợi thế ở các lĩnh vực bán dẫn, UAV, kinh tế không gian tầm thấp, bản sao số quốc gia và công nghệ sinh học. CT UAV đã làm chủ 6 lĩnh vực công nghệ cốt lõi của ngành UAV, gồm công nghệ hàng không, điện tử - vi mạch, AI, năng lượng, viễn thông và công nghệ pin.
Định hình hướng đi cho công nghệ chiến lược
Để Việt Nam vươn lên, vượt bẫy thu nhập trung bình và thực hiện các mục tiêu phát triển dài hạn, thì việc tự nghiên cứu và làm chủ công nghệ lõi, công nghệ chiến lược là yêu cầu bắt buộc. Đây là chặng đường dài, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ.
Ông Trần Kim Chung, Chủ tịch CT Group cho rằng, việc xác định 11 công nghệ chiến lược là bước đi đúng hướng và đáng trân trọng. Tuy nhiên, để tránh rơi vào “hành lang hành chính”, cần có cách tiếp cận cởi mở hơn, khuyến khích mọi thành phần tham gia, thay vì đặt nặng quản lý trong giai đoạn các công nghệ này còn ở mức khởi đầu.
“Điều quan trọng nhất lúc này là khơi dậy tinh thần sáng tạo, tạo điều kiện cho các cá nhân và tổ chức được thử nghiệm. Số doanh nghiệp tham gia các công nghệ lõi vẫn còn ít do yêu cầu nguồn lực lớn và chuyên sâu. Vì vậy, con đường khả thi là hợp tác, liên kết giữa những người có ý tưởng với các doanh nghiệp có năng lực. Chúng tôi khuyến khích mô hình hợp tác cùng khởi nghiệp, đỡ đầu để hạn chế rủi ro và lãng phí”, ông Chung nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, ông Tào Đức Thắng, Chủ tịch Tập đoàn Viettel bổ sung, phát triển khoa học và công nghệ cần hình thành chu trình khép kín giữa Nhà nước - nhà trường/viện nghiên cứu - doanh nghiệp. Trong đó, doanh nghiệp đóng vai trò nắm bắt nhu cầu thị trường và đặt ra bài toán thực tiễn; nhà trường và viện nghiên cứu cung cấp nhân lực và nền tảng tri thức; Nhà nước kiến tạo thể chế, thúc đẩy cơ chế phối hợp và bảo đảm dòng chảy “nghiên cứu - sản xuất - thương mại hóa” được thông suốt.
Khi ba trụ cột này vận hành đồng bộ, sẽ hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thực chất, trong đó các sản phẩm khoa học công nghệ gắn với nhu cầu thực tiễn và tạo ra giá trị cho sự phát triển đất nước.
Còn theo ông Trương Gia Bình, cần triển khai sáng kiến “Công tư đồng kiến quốc”, dựa trên nguyên tắc “ba cùng”: cùng khát vọng kiến quốc, cùng làm và cùng chịu trách nhiệm giữa các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.
“Việt Nam có nhiều lợi thế về nguồn nhân lực, tài nguyên đất đai, năng lượng và các quyết sách mạnh mẽ từ Chính phủ. Do vậy, khi xác định mục tiêu lớn, thì điều quan trọng là tất cả các bên phải cùng tham gia, cùng chịu trách nhiệm và có mốc thời gian rõ ràng để hiện thực hóa mục tiêu”, ông Bình khuyến nghị.
Tại Hội nghị sơ kết một năm triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ giao nhiệm vụ cho các doanh nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ, trường đại học và viện nghiên cứu phát triển các sản phẩm công nghệ chiến lược ưu tiên, triển khai ngay và báo cáo Thủ tướng trong tháng 1/2026.
