Theo Bộ trưởng, hơn ai hết, UBCK phải siết chặt kỷ cương và giám sát chuẩn mực đạo đức của nhân sự ngành chứng khoán, kể cả chuẩn mực đạo đức tại 2 Sở GDCK và Trung tâm Lưu ký chứng khoán. Bản thân UBCK cũng phải làm quyết liệt hơn nữa công tác này. Những năm vừa qua, ngành chứng khoán đã thực hiện việc luân chuyển cán bộ, nhưng nay cần làm quyết liệt hơn, tốt hơn để làm gương cho thị trường.
Việc giám sát hoạt động giao dịch, theo Bộ trưởng là phải phát hiện ra những giao dịch không công bằng, giao dịch nội gián, thao túng giá, để từ đó phối hợp với cơ quan liên quan có biện pháp xử lý thích đáng. Đánh giá về việc xử phạt các vi phạm hành chính trên TTCK, Bộ trưởng cho rằng, mức xử phạt còn chưa đủ nghiêm, chưa thật kịp thời, việc xử lý sai phạm cần công khai cho thị trường biết.
Nói về đạo đức của CTCK, Bộ trưởng cho rằng, đây là đối tượng cần phải tập trung nâng cao chuẩn mực đạo đức, trước hết phải buộc CTCK nghiêm túc thực hiện việc tách bạch tài khoản tiền gửi của nhà đầu tư và tuân thủ các nghiệp vụ được cấp phép hoạt động.
Thông điệp nâng cao đạo đức nghề nghiệp của Bộ trưởng không biết thấm đến các thành viên thị trường đến đâu, nhưng chia sẻ với ĐTCK cuối tuần qua, lãnh đạo UBCK cho biết, thị trường khởi sắc ông chưa kịp mừng đã phải trăn trở với tình trạng margin trá hình tại CTCK.
Ngày trước, khi cơ quan quản lý chưa có quy định về margin (cho vay đầu tư chứng khoán), nhiều CTCK đã tự triển khai các mô hình ứng vốn cho nhà đầu tư và thực trạng nan giải này đã góp phần đẩy TTCK suy thoái trong suốt 2 năm sau đó. Giữa năm 2011, UBCK đã ban hành quy định về margin (tỷ lệ 60/40), nhưng tình trạng margin trá hình vẫn không chấm dứt.
Cùng là ứng vốn cho nhà đầu tư, nếu tuân thủ đúng quy định của UBCK thì sẽ phải chịu sự bó buộc về loại cổ phiếu được cho vay và tỷ lệ tiền cho vay, nên việc “treo” quy định này để tìm một cách ứng vốn khác là phương cách mà một số CTCK đang chọn. Sử dụng hợp đồng hợp tác đầu tư 3 bên: người có nhu cầu vay, người cho vay (thường là cá nhân trong CTCK) và CTCK (giữ vai trò trung gian, thu phí, giám sát nghĩa vụ giữa 2 bên), loại hợp đồng này trở thành một thỏa thuận dân sự, không liên quan đến…margin.
Không ít cuộc tranh chấp giữa nhà đầu tư với nhân viên CTCK đã nổ ra, kiện đến tòa án, nhưng không thể quy trách nhiệm thỏa đáng khi CTCK chối bay bản chất của dịch vụ ứng vốn cho nhà đầu tư. Về lý, có thể CTCK không có điểm nào sai, nhưng xét theo quy chuẩn đạo đức nghề nghiệp thì không thể không có vấn đề.
Không chỉ margin trá hình, phía sau sự khởi sắc của TTCK là khả năng nhiều hoạt động bất chính sẽ phát tác như câu kết làm giá, thâu tóm ngầm, lũng đoạn thông tin để trục lợi… Có những hoạt động không thể quy tội theo các bằng chứng pháp lý, vì thế TTCK mới cần một quy chuẩn đạo đức để điều tiết loại hành vi loại này. Nhưng muốn hướng thành viên đến chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, trước hết, ngành chứng khoán phải có một bộ chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp phù hợp. Bên cạnh đó, ngoài việc tuyên truyền, đào tạo, lên giây cót tinh thần, còn cần một cơ chế giám sát thị trường hiệu quả và một chế tài đủ mạnh, mới mong biến thông điệp: “Các thành viên cần tuân thủ chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp” thành hiện thực.
