Báo cáo nghiên cứu cũng nêu bật những thách thức phải đối mặt, bài học kinh nghiệm và kết luận kèm theo đề xuất lộ trình trong tương lai cùng những điều cần cân nhắc riêng cho từng quốc gia.
Chỉ 1/3 người lao động có triệu chứng trầm cảm sử dụng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần
"Hơn bao giờ hết, sức khỏe tâm thần cần phải được quan tâm đúng mức, đặc biệt là khi đại dịch Covid-19 diễn ra đã làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe tâm thần mà nhiều người đang phải đối mặt. Chúng tôi tin rằng, kết quả của nghiên cứu này phác thảo cái nhìn toàn cảnh về tình hình sức khỏe tâm thần của người dân ở khu vực Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng”, ông Matthias Skillecorn – Tổng giám đốc Johnson & Johnson Việt Nam chia sẻ.
 |
Báo cáo này cũng cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách và các nhà cung cấp dịch vụ y tế những giải pháp chăm sóc và điều trị bệnh nhân Rối loạn trầm cảm chủ yếu nhằm giảm bớt gánh nặng cho gia đình và hệ thống y tế do bệnh này gây ra, hiện thực hóa tầm nhìn về sức khỏe cho tất cả mọi người với phương châm không ai bị bỏ lại phía sau.
Theo báo cáo, chỉ số bệnh tật của Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh tâm thần và rối loạn phát triển thần kinh là 9,6 triệu người; tỷ lệ mắc bệnh tâm thần trong tổng tỷ lệ DALY (Chỉ số năm sống theo mức độ bệnh tật) là 5,6% trong năm 2016; tỷ lệ mắc Rối loạn trầm cảm chủ yếu là 1,2 %; tỷ lệ mắc rối loạn trầm cảm nặng có ý định tự tử (MDSI) cấp tính ở những bệnh nhân Rối loạn trầm cảm chủ yếu là 21% trong năm 2021 và tỷ lệ tự tử là 7,4 trên 100.0000 người trong năm 2017.
Được biết, Việt Nam có đến 5,9% người trên 70 tuổi bị rối loạn trầm cảm và những bệnh nhân mắc rối loạn trầm cảm nặng có ý định tự tử nằm trong độ tuổi từ 18 - 30 tuổi. Tuy nhiên, chỉ 1/3 người lao động có triệu chứng trầm cảm sử dụng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần (số liệu năm 2019).
Việt Nam hiện triển khai các chính sách sức khỏe tâm thần quốc gia, nhưng ngân sách dành cho lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần chưa được chú trọng nhiều. Đặc biệt, số lượng bác sĩ tâm thần được đào tạo ở mức 0,9 tính trên 100.000 dân, thấp hơn nhiều so với khuyến nghị của WHO (10/100.000).
Cần có mạng lưới chăm sóc sức khỏe tâm thần toàn diện hơn
Việt Nam đã có những tiến bộ ấn tượng cả về cải thiện sự tập trung và năng lực điều trị bệnh tâm thần trong thập kỷ qua. Việt Nam đã thực hiện những nỗ lực đáng kể để bổ sung bệnh trầm cảm vào Chương trình Mục tiêu Y tế Quốc gia, với Chương trình Chăm sóc Sức khỏe Tâm thần dựa vào Cộng đồng (CMHC), kể từ năm 2001.
CMHC bao gồm khám sàng lọc, chuyển tuyến, điều trị, quản lý và theo dõi giữa các trung tâm y tế ban đầu với các bệnh viện tuyến huyện, tỉnh và các cơ sở y tế hạng ba. Tuy nhiên, chỉ 2% trong số những người tham gia chương trình được điều trị trầm cảm.
Điều này cho thấy, liên kết giữa y tế tuyến đầu và bệnh viện tuyến trên chưa chặt chẽ. Do đó, cần có mạng lưới chăm sóc sức khỏe tâm thần toàn diện hơn, cải thiện nguồn lực, cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe tâm thần và tăng cường phổ biến thông tin.
Theo đó, báo cáo đề xuất các mô hình chăm sóc và tăng cường bảo hiểm chi trả phù hợp với tình hình thực tiễn ở Việt Nam: Nâng cao năng lực khám sàng lọc để phát hiện Rối loạn trầm cảm chủ yếu bên ngoài khu vực thành thị và ở cấp chăm sóc sức khỏe ban đầu; Xây dựng mạng lưới giới thiệu chuyên gia cho các phương pháp điều trị tiên tiến cần thiết thông qua thành lập các khoa ngoại trú tại các bệnh viện tâm thần.
Bên cạnh đó, cho phép các cơ sở tư nhân tăng khả năng tiếp cận trợ giúp cho người dân; Nâng cao mức độ hiểu biết về Rối loạn trầm cảm chủ yếu trong các cấp chính phủ, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc và cộng đồng; Điều chỉnh phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế và mở rộng quy mô xã hội y tế thông qua các hướng dẫn phù hợp; Tận dụng các mô hình quốc gia láng giềng cho các chiến dịch giáo dục về bệnh trầm cảm, trên toàn quốc và tại địa phương theo nhiều hình thức.
Đồng thời, tiếp tục kêu gọi các nỗ lực cấp cơ sở; Đầu tư vào các lộ trình và chương trình chi trả cho các mô hình cung cấp dịch vụ chăm sóc tiên tiến và các biện pháp can thiệp hiện có, hướng đến các liệu pháp điều trị nhắm mục tiêu,đặc biệt là trong phạm vi các phổ bệnh Rối loạn trầm cảm chủ yếu…
