Ảnh minh hoạ: Chùa Cầu (Hội An, Quảng Nam) trước khi trùng tu
Lo ngại "di tích không cần tu bổ cũng tu bổ"
Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 8 Quốc hội khoá XV, sáng 1/11, Quốc hội nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra và thảo luận tại hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035.
Phát biểu thảo luận tại hội trường, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) phản ánh, trong Chương trình có nêu mục tiêu "Phấn đấu đến năm 2030 có 95% di tích quốc gia đặc biệt (tương tương khoảng 127 di tích) và 70% di tích quốc gia (tương đương khoảng 2.542 di tích) được tu bổ tôn tạo" và "đến năm 2035 có 100% di tích quốc gia đặc biệt và 80% di tích quốc gia được tu bổ tôn tạo".
Đại biểu Việt Nga cho rằng cần cân nhắc kỹ hơn về những con số cụ thể này.
Theo đại biểu, các di tích quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt của Việt Nam phần lớn là các công trình kiến trúc với đặc điểm vật liệu xây dựng là gỗ, vôi vữa. Trải qua nhiều năm, với sự tác động của khí hậu, thời gian, chiến tranh và cả của con người nên đa số đã xuống cấp, cần tu bổ, tôn tạo.
"Tuy nhiên, không phải tất cả các di tích quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt đều cần tôn tạo, tu bổ, nhất là các di tích khảo cổ", bà Nga lưu ý.
Trong nhiều năm qua, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch và các địa phương đã rất chú trọng công tác trùng tu, tôn tạo di tích, nên nhiều di tích cấp quốc gia, quốc gia đặc biệt đã được tu bổ, tôn tạo, do đó không cần phải nêu chỉ tiêu tu bổ tôn tạo cụ thể như vậy.
Đặc biệt, giai đoạn 2012 - 2015, chúng ta có Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hoá với mục tiêu cụ thể là "Hỗ trợ, tu bổ, tôn tạo tổng thể cho khoảng 300 di tích, khu di tích được công nhận là di tích quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt quan trọng; hỗ trợ chống xuống cấp, tu bổ cấp thiết cho 1.200 đến 1.500 di tích quốc gia".
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hóa giai đoạn 2016 - 2020 đã thực hiện chống xuống cấp, tu bổ di tích, hỗ trợ tu bổ cấp thiết 400 di tích đã được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, chương trình quốc gia.
Sau đó, các địa phương và Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch hàng năm vẫn dành nguồn lực để trùng tu, tôn tạo các di tích.
Từ đó, bà Nga cho rằng hiện nay không phải tất các di tích quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt đều cần trùng tu, tôn tạo; cho nên nếu đặt mục tiêu đến năm 2035 có 100% di tích quốc gia đặc biệt và 80% di tích quốc gia được tu bổ, tôn tạo thì dễ dẫn đến 2 lo ngại:
Một là, việc tu bổ, tôn tạo triệt để như vậy sẽ có thể dẫn đến việc di tích không cần tu bổ cũng tu bổ và "lợi bất cập hại" ở chỗ có khi lại biến việc tu bổ, tôn tạo thành "làm mới" di tích như đã từng xảy ra.
 |
Chùa Cầu Hội An sau khi được tu bổ, tôn tạo từ tháng 8/2024 |
Hai là, việc phân bổ nguồn lực như vậy rất dàn trải, không trọng tâm, trọng điểm. Do đó, đại biểu đề nghị chỉ đưa ra con số 100% và 80% di tích quốc gia các di tích quốc gia đặc biệt đã xuống cấp, cần tu bổ, tôn tạo sẽ được tu bổ, tôn tạo. Các địa phương có trách nhiệm rà soát các di tích quốc gia, di tích quốc gia đặc biệt, báo cáo thực trạng và đề xuất phương án trùng tu, tôn tạo.
Đánh giá kỹ hiện trạng di tích, di sản
Cũng cho ý kiến về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn Thừa Thiên Huế) đề nghị Chính phủ làm rõ số liệu và tính khả thi đối với mục tiêu "đến năm 2030, phấn đấu 95% di tích quốc gia đặc biệt (tương đương khoảng 127 di tích) và 70% di tích quốc gia (tương đương khoảng 2.542 di tích) được tu bổ, tôn tạo".
Theo đại biểu, điều này sẽ tạo thuận lợi cho công tác theo dõi, giám sát trong quá trình thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia.
 |
Đại biểu Nguyễn Thị Sửu |
"Từ phương diện di tích, tôi đề nghị phải có những rà soát, đánh giá kỹ lưỡng số liệu, hiện trạng di tích, di sản và các nội dung đưa vào mục tiêu cụ thể để không chỉ đảm bảo tính bao quát mà còn thể hiện được tính dự báo về cả các di tích, di sản có thể được xếp hạng và cả nguồn lực phục vụ tu bổ, tôn tạo các di tích, di sản được nâng hạng, nhất là hạng đặc biệt", bà Sửu nêu ý kiến.
Phát biểu giải trình sau phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đồng tình với ý kiến của các đại biểu về chỉ tiêu về tôn tạo di tích.
Bộ trưởng thừa nhận, khi đọc qua như vậy sẽ dễ thấy chỉ tiêu di tích, di sản cần duy tu, nâng cấp rất lớn. Vấn đề này đã được một số tờ báo đề cập trong kỳ họp thứ 7.
 |
Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng |
Tuy nhiên, theo ông Hùng, mục tiêu này được đặt ra không phải theo tính toán cơ học mà tính bằng phương pháp tịnh tiến.
Theo đó, Ban soạn thảo đã xem xét các di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia đã được đầu tư trong giai đoạn trước đây và trong nhiệm kỳ này để phấn đấu đến khi kết thúc vào năm 2030 chúng ta tu bổ, tôn tạo được 95% di tích quốc gia đặc biệt.
"Những người làm chương trình hiểu và đưa ra mục tiêu như vậy. Nhưng nếu đọc qua 95% và nhân lên với số liệu 133 di tích quốc gia đặc biệt hiện nay, ra số gần 100 di tích cần nâng cấp thì không phải", ông Hùng nói.
Do đó để tránh sự hiểu lầm, Bộ trưởng Bộ Văn Hoá cho biết sẽ tiếp thu ngay và chỉnh lý, viết thẳng số lượng di tích xuống cấp để làm, không đưa chỉ tiêu 95% như dự thảo.
Băn khoăn chỉ tiêu 80% số vụ bạo hành gia đình được giải quyết theo quy định của pháp luật
Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, dự thảo chương trình có đề ra chỉ tiêu là phấn đấu hằng năm 80% vụ việc bạo lực gia đình được giải quyết theo quy định của pháp luật.
Về vấn đề này, bà Nga bày tỏ băn khoăn vì nếu chỉ 80% vụ việc bạo lực gia đình được giải quyết theo quy định của pháp luật thì 20% vụ việc còn lại chúng ta giải quyết theo cách nào? Không theo quy định của pháp luật là sẽ không được giải quyết?
Bộ trưởng Nguyễn văn Hùng cho hay, ban soạn thảo tiếp thu ý kiến này.
Ông Hùng cho biết, quan điểm của Đảng là các ngành các cấp đều phải tập trung để xây dựng, sẽ cố gắng để hướng tới gia đình tiến bộ ấm no, hạnh phúc, vì gia đình là tế bào của xã hội. Chính vì vậy, tập trung việc này, còn các giải pháp, ví dụ như phòng, chống bạo lực, các giải pháp về vận động, các giải pháp về phát huy sức mạnh của cộng đồng dân cư, vấn đề về hương ước...
"Hệ giá trị của gia đình sẽ tiếp thu hướng này để khi triển khai chương trình và khi thực hiện chương trình sẽ lưu ý các cấp, các ngành, các địa phương phải tổ chức thực hiện", ông Hùng nói.
