Hai siêu cường thế giới đang cạnh tranh với nhau về mọi thứ, từ những công nghệ để thiết kế phần cứng và phần mềm AI, cho đến nguyên liệu thô cung cấp năng lượng cho hệ thống AI. Cả hai quốc gia cũng đang sử dụng trợ cấp của chính phủ để thúc đẩy những tiến bộ mới.
Theo Frank Long từ văn phòng đổi mới ứng dụng của Goldman Sachs, Mỹ giữ vị trí dẫn đầu vào thời điểm hiện tại với sự phát triển của các hệ thống AI tạo sinh như mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). Các mô hình này thu thập dữ liệu hiện có và sử dụng nó làm cơ sở cho các chatbot như ChatGPT của Open AI.
Một lợi thế khác đối với Mỹ là nước này có thể đặt ra các hạn chế xuất khẩu đối với chất bán dẫn hiệu suất cao được thiết kế bởi các công ty như Nvidia, vốn đang có nhu cầu lớn trên toàn thế giới AI. Ông Frank Long cho biết, hiện tại, điều đó đang khiến việc phát triển LLM phức tạp nhất nằm ngoài tầm với của Trung Quốc.
Tuy nhiên, Trung Quốc đang phản công bằng những hành động của riêng mình. Họ đang hạn chế xuất khẩu kim loại sản xuất chip gali và germani sang Mỹ, và đồng thời được cho là đang tích lũy một quỹ về chip mới trị giá 27 tỷ USD để hỗ trợ cho các dự án lớn.
Cuộc cạnh tranh khốc liệt về nhân tài AI giữa hai nước đã lên đến đỉnh điểm trong tuần qua khi Bộ Tư pháp Mỹ công bố bản cáo trạng buộc tội một nhà phát triển phần mềm AI quốc tịch Trung Quốc và từng là nhà phát triển phần mềm AI của Google về tội đánh cắp 500 tệp mã bí mật mà công nghệ này sử dụng khổng lồ các trung tâm dữ liệu siêu máy tính của mình để đào tạo LLM.
Giám đốc FBI Christopher Wray cho biết trong một tuyên bố rằng, các cáo buộc “là minh họa mới nhất về việc các chi nhánh của các công ty có trụ sở tại Trung Quốc sẵn sàng đánh cắp sự đổi mới của Mỹ trong thời gian dài”.
Đường đua AI
Cuộc chiến giành quyền thống trị toàn cầu của AI là chủ đề thảo luận sôi nổi hồi đầu tháng này tại hội nghị công nghệ thường niên của Web Summit ở Doha, Qatar. Đây là một sự kiện thu hút các nhà đầu tư và giám đốc điều hành công nghệ từ khắp nơi trên thế giới.
Các nhà lãnh đạo AI từ khu vực công và tư nhân thừa nhận rằng Mỹ và Trung Quốc hiện đang có lợi thế. Các quốc gia này hiện xếp thứ 1 và thứ 2 trong Chỉ số AI toàn cầu của Tortoise Media - chỉ số đo lường các quốc gia dựa trên đầu tư, đổi mới và triển khai AI.
Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo cũng cho biết tại hội nghị thượng đỉnh rằng, còn quá sớm để biết quốc gia nào theo thời gian sẽ tận dụng công nghệ này để mang lại lợi ích kinh tế và xã hội lớn nhất. Ví dụ, Singapore hiện đứng thứ 3 trong chỉ số của Tortoise sau khi thăng hạng nhanh chóng trong những năm gần đây.
“Tôi nghĩ mọi chuyện sẽ không đơn giản như một cuộc đua ngựa – người này hay người kia, quốc gia này hay quốc gia kia…Đó sẽ là một tập hợp đầy đủ những người tham gia cạnh tranh về năng lượng, sức mạnh tính toán, dữ liệu và các mô hình cần thiết cho hệ thống AI”, ông Frank Long cho biết.
Một báo cáo của Goldman Sachs cho biết rằng, một số “quốc gia xoay chiều” địa chính trị – như Anh, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Israel, Nhật Bản, Hà Lan và Hàn Quốc – có thể ở vị trí tốt nhất để khai thác công nghệ và hình thành các liên minh AI.
Các nước châu Á khác ngoài Trung Quốc đã có một số lợi thế. Nhật Bản và Hàn Quốc cũng là nơi có các công ty thiết kế và sản xuất chất bán dẫn hàng đầu, đồng thời họ đang dành nhiều quỹ chính phủ hơn để thúc đẩy tiến bộ AI.
Nhật Bản đã phân bổ 13 tỷ USD cho công nghệ trong ngân sách năm 2023, tăng từ 8,6 tỷ USD vào năm 2022, trong khi Hàn Quốc cam kết 470 tỷ USD trong 23 năm tới để tạo ra trung tâm sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới.
Các trung tâm AI tiềm năng khác có thể xuất hiện ở châu Âu và Trung Đông. Hà Lan - quê hương của ASML (ASML) - đã là nhà sản xuất máy in thạch bản tia cực tím duy nhất trên thế giới, được dùng để chế tạo các chất bán dẫn tiên tiến nhất.
UAE có quỹ 10 tỷ USD để đầu tư vào các công nghệ tiên tiến, trong khi Israel cũng thu hút hàng tỷ USD đầu tư vào AI tư nhân.
Theo Alaa Abdulaal, người đứng đầu bộ phận tầm nhìn kỹ thuật số của Tổ chức Hợp tác Kỹ thuật số (DCO) tại Riyadh, sức mạnh toàn cầu sẽ chuyển hướng sang các quốc gia sản xuất thay vì chỉ tiêu thụ công nghệ AI. Nhiệm vụ của tổ chức là đề xuất các chính sách của chính phủ nhằm thúc đẩy khả năng tiếp cận công nghệ.
“Việc này không thể chỉ do chính phủ thực hiện… Nó cần phải có một cách tiếp cận hợp tác, trong đó chúng ta có cùng bàn với khu vực tư nhân, khu vực công, xã hội dân sự - tất cả đều ngồi lại với nhau để đưa ra bộ khuôn khổ phù hợp cho AI”, ông cho biết.
Đẩy mạnh phát triển AI
Ngày nay, hầu hết các quốc gia đã áp dụng chiến lược quốc gia để phát triển và bảo vệ trước những rủi ro tiềm ẩn của AI. Và một số đã dọn đường cho các quy định, mặc dù chưa có quy định nào được thử nghiệm trước các lực lượng thị trường.
Vào tháng 3, EU dự kiến sẽ áp dụng các hạn chế pháp lý mới xung quanh AI. Đầu năm nay, các quốc gia thành viên của khối đã báo hiệu sự đồng ý của họ với Đạo luật AI - đạo luật toàn diện đầu tiên trên thế giới để quản lý công nghệ.
Trong khi đó, luật liên bang dành riêng cho AI chưa tồn tại ở Mỹ hoặc Anh và không biết liệu điều đó có xảy ra hay không.
Vào tháng 10, Tổng thống Biden đã ban hành lệnh hành pháp nhằm khuyến khích phát triển AI an toàn, bao gồm cả các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư. Hơn chục bang của Mỹ đã áp dụng nhiều luật liên quan đến AI.
Anh đã triển khai “Chiến lược AI quốc gia” vào năm 2022 và cam kết trợ cấp khoảng 4 tỷ USD cho việc phát triển chip. Quốc gia này cũng đã thu hút mức đầu tư tư nhân vào AI lớn thứ ba, sau Mỹ và Trung Quốc.
Jihad Tayara, Giám đốc điều hành của Evoteq - công ty có trụ sở tại Dubai chuyên tạo điều kiện cho sự hợp tác công-tư để xây dựng AI vào cơ sở hạ tầng công cộng cho biết, trợ cấp của chính phủ và các lệnh cấm xuất khẩu có thể không còn tồn tại mãi mãi khi các quốc gia cạnh tranh.
“Nó đang ngày càng đến gần hơn…hầu hết các quốc gia đều có quyền truy cập vào khả năng dữ liệu 5G tốc độ cao”, ông cho biết.
Và vốn nhân lực, cùng với khả năng tiếp cận các mô hình nguồn mở, cũng sẽ có ý nghĩa quan trọng.
“Ngày nay, chúng ta đang chứng kiến các mô hình nguồn mở đang nổi lên, trong nhiều trường hợp sử dụng có khả năng tương đương với các mô hình tiên tiến nhất”, ông Frank Long cho biết.
