Cung ước vượt xa cầu: Có thể sẽ phải tính đến xuất khẩu xi măng

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, tại thời điểm này, trên toàn quốc có 13 nhà máy xi măng lò quay với tổng công suất thiết kế: 21,5 triệu tấn/năm, 55 cơ sở xi măng lò đứng, lò quay chuyển đổi (công suất 5 triệu tấn/năm) cùng một số trạm nghiền độc lập, với tổng công suất thiết kế hơn 6 triệu tấn/năm.

Quy hoạch tổng thể ngành công nghiệp xi măng tập trung chủ yếu vào đầu tư các dây chuyền sản xuất xi măng lò quay và cải tạo chuyển đổi các dây chuyền xi măng lò đứng sang công nghệ lò quay.

Số nhà máy xi măng lò quay đang vận hành trước khi quy hoạch được duyệt là 13, với tổng công suất thiết kế là 17,66 triệu tấn/năm. Theo quy hoạch, ngành xi măng đang triển khai đầu tư xây dựng mới 40 dự án xi măng lò quay có tổng công suất thiết kế là 42,640 triệu tấn, với sự tham gia của nhiều chủ đầu tư thuộc các thành phần kinh tế khác nhau và các dự án phân bố ở nhiều vùng trên cả nước. Ngoài ra, có 21 dự án xi măng lò đứng đang và sẽ thực hiện chuyển đổi công nghệ sang lò quay, với công suất 8,04 triệu tấn.

Như vậy, dựa vào những dự án đang đầu tư, Hiệp hội Xi măng Việt Nam dự báo, vào các năm 2010 - 2012, cung xi măng sẽ vượt cầu khoảng 10 - 12 triệu tấn. Năm 2010 với sản lượng trên 60 triệu tấn, Việt Nam sẽ trở thành nước có công suất và sản lượng xi măng lớn nhất trong khối ASEAN.

Tuy nhiên, cũng phải nói thêm rằng, trong quá trình đầu tư, việc chậm tiến độ 1-2 năm, thậm chí có thể kéo dài hơn do nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan đều rất dễ xảy ra. Theo tiến độ hiện nay, có 11 dự án sẽ đưa vào sản xuất sớm hơn quy hoạch, 21 dự án đúng theo quy hoạch và 11 dự án chậm hơn so với quy hoạch. Đặc biệt, có 17 dự án chưa xác định được thời điểm đưa vào vận hành sản xuất vì còn nhiều vướng mắc khác nhau chưa giải quyết được, trong đó chủ yếu chưa thu xếp được nguồn tài chính. Trong số 17 dự án này, có 10 dự án xi măng chuyển đổi từ lò đứng sang lò quay và 7 dự án đầu tư mới; 1 dự án hiện chưa tìm được chủ đầu tư mới là Xi măng Thạnh Mỹ. Riêng Dự án Xi măng Mỹ Đức đang gặp khó khăn do phải thay đổi khu vực mỏ đá vôi nên khó mà đưa vào vận hành vào cuối năm 2009 đúng như dự kiến ban đầu.

Qua kiểm tra việc triển khai thực tế các dự án mới đây có thể thấy, một số dự án đang gặp khó khăn về xử lý nền móng và một số vướng mắc khác, nên vào năm 2009 - 2010, công suất sẽ thấp hơn dự tính. Một yếu tố khác cũng tác động đến nhu cầu xi măng là xu hướng tăng mác bê tông trên thế giới cũng đang ảnh hưởng đến Việt Nam. Việc tăng mác bê tông cũng sẽ làm tăng lên lượng xi măng tiêu thụ. Vì vậy, Ban chỉ đạo triển khai thực hiện quy hoạch (thuộc Bộ Xây dựng) tiếp tục rà soát tiến độ đầu tư các dự án, tính toán lại các yếu tố tác động đến nhu cầu xi măng. Đặc biệt, để tránh hiện tượng bị động trong tiêu thụ xi măng khi nhiều nhà máy công suất lớn được đưa vào hoạt động, hiện tại, Ban chỉ đạo đồng thời giao cho các cơ sở sản xuất lớn như Tổng công ty Xi măng Việt Nam nghiên cứu thị trường, lên kế hoạch xuất khẩu để khi cần có thể xuất khẩu một phần xi măng.