Công ty niêm yết ẩn số trong câu chuyện tăng trưởng

Mặc dù nhiều quan điểm thiếu lạc qua của  Merrill Lynch  đến nay vẫn còn gây tranh cãi, riêng mối quan ngại của tổ chức này liên quan đến câu chuyện huy động vốn và sử dụng vốn hiệu quả của công ty niêm yết (CTNY) rất đáng quan tâm với thái độ nghiêm túc. Theo thống kê sơ bộ của ĐTCK, có đến 23 công ty trong số 30 CTNY có giá trị thị trường lớn nhất tại TTGDCK TP. HCM đã hoàn thành trên 40% kế hoạch lợi nhuận cả năm 2007; trong đó 20 công ty đạt trên 50%. Tỷ lệ 2/3 số công ty đã hoàn thành 50% kế hoạch cả năm là rất cao, cho thấy các CTNY đang hoạt động hiệu quả, tiền đề cho một năm tài chính thành công.

Tuy nhiên, qua trao đổi với lãnh đạo nhiều công ty chứng khoán và nhà đầu tư có tổ chức, ĐTCK ghi nhận được mối bận tâm lớn đối với vấn đề hiệu quả sử dụng vốn, tầm quản trị DN và chiến lược phát triển trong giai đoạn mới, giai đoạn “say men chiến thắng”.

Hầu hết CTNY đều huy động vốn trong 2 năm qua với mức tăng trưởng về vốn trên dưới 50%/năm. Chưa bao giờ việc huy động vốn của DN lại dễ dàng như từ nửa cuối năm 2006 đến nay, mặc dù TTCK đã có dấu hiệu điều chỉnh trong 3 tháng qua. Khi lấy tiền của thị trường dễ như lấy từ trong túi mình, hầu hết các CTNY đang gặp phải rắc rối do có quá nhiều tiền thay vì thiếu vốn như trước đây. Trong nửa đầu năm 2007, một lượng lớn CTNY tập trung huy động vốn và thời điểm 6 tháng cuối năm cũng là thời điểm bắt đầu triển khai đồng loạt các dự án đầu tư. Xét về hệ số tài chính, vốn điều lệ bình quân của DN trong 6 tháng cuối năm cao hơn, tuy nhiên hiệu quả tăng thêm tương ứng từ các dự án đầu tư mới là điều không dễ bảo đảm.

Quá trình đầu tư tăng tốc của hầu hết CTNY cũng chỉ thực sự bắt đầu từ đầu năm 2006, kể từ khi TTCK ấm trở lại. Nhưng việc chuẩn bị và hiện thực hoá một dự án đầu tư của DN thường mất nhiều thời gian, từ khi bắt đầu cho đến khi có hiệu quả thường không dưới 18 tháng. Nói cách khác, cho dù các CTNY có kết quả tăng trưởng ấn tượng năm 2006, nhưng câu chuyện đặt ra cho các dự án của năm 2007 cũng là một ẩn số lớn. Vấn đề càng đáng quan tâm hơn khi ngoài các dự án đầu tư tăng quy mô trong lĩnh vực hoạt động sẵn có, giai đoạn huy động vốn dễ dàng vừa qua cũng khuyến khích các CTNY đầu tư mới và bước sang những lĩnh vực hoàn toàn mới. Xét về cơ hội thành công, dạng dự án đầu tư mới thường có mức rủi ro cao hơn dự án đầu tư mở rộng.

Một hiện tượng ít nhiều có quan hệ “họ hàng” với vấn đề quản trị của DN là việc nhiều cổ đông chủ chốt bán cổ phiếu trong 6 tháng đầu năm 2007. Mặc dù viện dẫn lý do gì thì việc những người cầm lái bán cổ phiếu đi trong giai đoạn DN mở rộng đầu tư cũng là một sự thật thiếu thuyết phục khi DN nói về các dự án đầy tham vọng. Chuyện “kẻ ở, người đi” đang làm dư luận thắc mắc thì trong thời gian gần đây, báo chí bắt đầu để ý đến chuyện “chia cơm, xẻ áo” mà CTNY dành cho những công ty con, công ty thành viên, công ty liên doanh… khi họ triển khai mô hình tập đoàn.

Một điều thú vị là chiến lược của các CTNY trong 7 năm được đào tạo với “ông thầy” TTCK lại có 3 đặc điểm giống nhau: phát triển đa ngành, đa nghề; đầu tư tài chính trở thành mảng đầu tư quan trọng và triển khai các dự án bất động sản (văn phòng hoặc căn hộ cao cấp).

Đầu tư tài chính là một miếng bánh ngon và thật sự quá hấp dẫn đối với các CTNY. Những DN blue-chip trong 2 năm qua đã có những bước tiến nhảy vọt nhờ hiệu quả của mảng đầu tư tài chính, như trường hợp của REE, STB… Tuy nhiên, thị trường 6 tháng qua dường như đã đặt dấu chấm hết cho giai đoạn “cướp đường mà chạy” và nhiều CTNY bắt đầu có dấu hiệu sa lầy trong mảng đầu tư tài chính; hiệu quả đầu tư tài chính năm 2007 khó có thể cao như năm 2006. Vấn đề cũng xảy ra với nhiều CTNY trong quá trình triển khai các dự án bất động sản mà thực tế là do DN chưa quen tay. Khá nhiều CTNY đang bắt đầu trễ hẹn đối với các dự án bất động sản, đó là chưa nói đến vấn đề pháp lý của các dự án bất động sản thường không lường hết.

Tất cả những vấn đề được đề cập ở trên xuất phát từ một chủ thể là “vốn con người” của DN và khả năng đáp ứng của lực lượng này khi tầm vóc và sự đòi hỏi đối với CTNY nay đã khác. 6 tháng cuối năm 2007 trở về sau là giai đoạn quy mô vốn điều lệ của DN tăng 50% - 200% so với 1 năm trước, là lúc giá trị của DN cũng đã tăng 200 - 300% so với đầu năm 2006 và cũng là giai đoạn mà chỉ mỗi kết quả thiếu khả quan của DN cũng ảnh hưởng đến tiền bạc của hàng trăm nghìn nhà đầu tư, thay vì chỉ vài nghìn người so với cuối năm 2006.

Kết quả doanh thu 6 tháng đầu năm 2007 của 30 doanh nghiệp có giá trị lớn nhất tại TTGDCK TP.HCM (đơn vị: Tỷ đồng)

Tâm Thiện
Tâm Thiện