Công văn mới đây của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) yêu cầu các công ty chứng khoán (CTCK) không được thực hiện các hoạt động làm cho khách hàng/nhà đầu tư hiểu rằng CTCK có chức năng nhận tiền gửi và phải tất toán toàn bộ các giao dịch đã phát sinh liên quan đến hoạt động này, chậm nhất trước ngày 30/06/2024.
Trên thực tế, các quy định về chứng khoán hiện nay không cấm các CTCK vay tiền của cá nhân. Thông tư 121/2020/TT-BTC chỉ giới hạn tỷ lệ tổng nợ trên vốn chủ sở hữu của CTCK không được vượt quá 5 lần. Không hạn chế đối tượng mà CTCK được vay.
Như vậy, theo thỏa thuận về dân sự và thương mại, CTCK có thể vay vốn từ các cá nhân giống như một số doanh nghiệp niêm yết cũng có thể vay vốn từ cá nhân, từ cổ đông lớn để đáp ứng nhu cầu vốn của hoạt động kinh doanh.
Tuy nhiên, các sản phẩm nhằm giữ lại nguồn vốn nhàn rỗi của nhà đầu tư trong tài khoản chứng khoán mà các CTCK cung cấp qua web, qua app thường được đặt dưới cái tên liên quan đến “saving” hay Money (tiết kiệm và tiền). Nhưng để cụ thể hóa các sản phẩm này, khi chuyển tiền cho CTCK sử dụng trong kỳ hạn được lựa chọn, nhà đầu tư sẽ chấp nhận các hợp đồng điện tử có tên gọi khác nhau là Hợp đồng tối ưu hóa nguồn vốn, hợp đồng cho vay vốn, hợp đồng hợp tác đầu tư với lãi suất cam kết. Vào cuối kỳ, nhà đầu tư có thể tự động gia hạn hay tất toán nếu cần.
Việc sử dụng các sản phẩm này tiện lợi không kém gì việc giao dịch trên app của các ngân hàng. Không chỉ được hưởng lãi suất cao hơn, mà nhà đầu tư còn có thể lựa chọn kỳ hạn cực kỳ linh hoạt theo từng ngày, lãi suất lũy tiến theo giá trị tiền gửi linh hoạt.
Nhìn vào bảng lãi suất hiển thị, thao tác gửi tiền trên các app, web hay phần mềm giao dịch của CTCK khó có thể phủ nhận rằng, các sản phẩm này tương tự hoạt động huy động tiền gửi của nhà đầu tư như các ngân hàng.
Tuy nhiên, với yêu cầu không thực hiện các hoạt động làm cho khách hàng/nhà đầu tư hiểu rằng CTCK có chức năng nhận tiền gửi của UBCKNN thì các sản phẩm vay mượn nguồn vốn nhàn rỗi của nhà đầu tư qua app/web phổ biến hiện nay sẽ phải dừng thực hiện.
CTCK nếu muốn vẫn có thể tiếp tục tận dụng nguồn vốn nhãn rỗi trong tài khoản của khách hàng sẽ phải thực hiện thủ công thông qua môi giới và ký hợp đồng giấy. Chi phí thời gian và thủ tục ký hợp đồng thủ công sẽ là rào cản cho hoạt động vay và cho vay giữa nhà đầu tư tư và CTCK. Hoạt động này sẽ không thể thực hiện được ở quy mô lớn và phố biến như thực tế thời gian qua.
