Theo khoản 7, điều 8 Thông tư 06, tổ chức tín dụng (TCTD) không được cho vay đối với nhu cầu vốn "để gửi tiền". Chưa rõ định nghĩa này đã bao gồm chứng chỉ tiền gửi (CD) hay chưa, nhưng nhiều nhà đầu tư trên các diễn đàn tài chính đang rất lo ngại định nghĩa này bao gồm cả CD, từ đó sẽ ảnh hưởng đến sự chủ động của công ty chứng khoán trong việc thu xếp nguồn vốn với chi phí hợp lý.
Trên thực tế, tại những thời điểm thị trường không thuận lợi cho việc tự doanh chứng khoán hay cho vay ký quỹ, chẳng hạn như trong những tuần vừa qua, thay vì chịu toàn bộ mức lãi suất vay ngân hàng, các CTCK sẽ dùng số tiền nhàn rỗi để đầu tư vào các kênh an toàn như CD, trái phiếu chính phủ… Phần thu nhập này tuy đóng góp không lớn vào tổng lợi nhuận của các CTCK,song sẽ giúp họ tiết kiệm được khoản chi phí vốn rất lớn nếu tính mức lãi chênh lệch trên tổng số tiền gửi CD, mua trái phiếu chính phủ.
Ngoài ra, CD đóng vai trò quan trọng với nghiệp vụ cho vay có đảm bảo của CTCK. Thông thường, các CTCK vay tiền từ các ngân hàng để mua CD rồi đến lúc cần vốn để cho vay margin khi điều kiện thị trường thuận lợi thì các CTCK lại thế chấp chính CD hay trái phiếu chính phủ để vay tiền từ các ngân hàng phục vụ nhu cầu của các khách hàng.
Nguồn vốn vay margin đóng vai trò quan trọng với TTCK Việt Nam. Thống kê từ BCTC quý II/2023 của 40 CTCK đang niêm yết và chưa niêm yết đại diện 96% tổng vốn chủ sở hữu của ngành chứng khoán cho thấy, dư nợ cho vay margin toàn thị trường ở mức 143,5 nghìn tỷ đồng tại thời điểm cuối quý II/2023, tăng 24,4 nghìn tỷ đồng (tăng 20,5%) so với cuối quý I/2023 và tăng 0,9% so với cùng kỳ năm 2022. So với thời điểm dư nợ margin đạt đỉnh, dư nợ cuối tháng 6/2023 thấp hơn khoảng 40 nghìn tỷ đồng.
Tóm lại, nếu khoản 7, Điều 8 sửa đổi Thông tư 06/2023 được áp dụng theo cách hiểu của nhiều nhà đầu tư trên thị trường hiện nay thì tới đây, các CTCK sẽ khó có thể chủ động trong việc tối ưu hóa nguồn vốn và mở rộng hoạt động kinh doanh. Điều này sẽ buộc các CTCK phải tính toán rất kỹ trong việc vay vốn ngân hàng nhằm tối thiểu hóa chi phí vốn mà vẫn phục vụ được nhu cầu cho vay margin của khách hàng đầu tư chứng khoán.
Bên cạnh việc ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các CTCK thì Thông tư 06 sửa đổi còn ảnh hưởng đến chính thanh khoản TTCK Việt Nam, bởi hiện nay nhà đầu tư cá nhân trong nước chiếm tỷ trọng lớn trong khối lượng giao dịch hàng ngày của thị trường chứng khoán Việt Nam. Với các tổ chức xếp hạng, vốn hóa, thanh khoản thị trường là những tiêu chí quan trọng cho quyết định nâng hạng thị trường. Một ví dụ điển hình là trong kỳ ‘Review’ vào tháng 11/2021, MSCI đã hạ bậc TTCK Pakistan từ mới nổi xuống cận biên do không còn đáp ứng tiêu chí quy mô và thanh khoản.
Sẽ cần thêm thời gian để đánh giá đầy đủ tác động của Thông tư 06/2023 tới các CTCK nói riêng và TTCK nói chung, song giới kinh doanh chứng khoán cho rằng trong thời gian trước mắt, thanh khoản của thị trường chứng khoán sẽ không thể bùng nổ như trước đây nữa.
