Giá dầu qua thời hoàng kim
Nửa đầu năm 2022, thị trường dầu mỏ từng chứng kiến giai đoạn hoàng kim khi giá dầu Brent có lúc vọt lên 120 USD/thùng vào tháng 6. Tuy nhiên, chu kỳ tăng giá nhanh chóng khép lại, giá dầu đảo chiều giảm mạnh.
Tính riêng năm 2025, từ ngày 15/1 đến 8/10, giá dầu Brent giảm 19,76%, từ 82,03 USD/thùng xuống 65,82 USD/thùng.
Đà giảm của dầu thô bắt nguồn từ nhiều yếu tố: nhu cầu tiêu thụ dầu toàn cầu chậm lại do tăng trưởng kinh tế yếu hơn kỳ vọng, đặc biệt tại Mỹ, Trung Quốc và châu Âu; căng thẳng thương mại và các biện pháp áp thuế đối ứng giữa các nền kinh tế lớn làm gia tăng chi phí sản xuất - vận chuyển, gián tiếp kìm hãm nhu cầu năng lượng; trong khi đó, OPEC+ liên tục điều chỉnh sản lượng khai thác theo hướng tăng, nhằm bảo vệ thị phần.
Trong tháng 11 tới, OPEC+ quyết định tăng sản lượng dầu thêm 137.000 thùng/ngày - mức tăng tương tự tháng 10 - làm gia tăng áp lực dư cung.
Các tổ chức phân tích quốc tế cũng tỏ ra thận trọng về triển vọng thị trường dầu mỏ. Theo JPMorgan, cung dầu thô có thể vượt cầu khoảng 2 triệu thùng/ngày trong những tháng cuối năm 2025 và kéo dài sang năm 2026. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo, tăng trưởng nguồn cung đạt 2,7 triệu thùng/ngày trong năm nay và khoảng 2,1 triệu thùng/ngày trong năm tới. Với bức tranh cung vượt cầu, giá dầu khó có khả năng phục hồi mạnh trong ngắn hạn, nhiều khả năng chỉ duy trì vùng dao động trên ngưỡng 60 USD/thùng, tức thấp hơn thị giá hiện tại.
Cổ phiếu dầu khí suy yếu giữa thị trường khởi sắc
Trên thị trường chứng khoán, các chỉ số chính và nhiều nhóm ngành vẫn giữ đà tăng nhờ kỳ vọng nâng hạng, chính sách tiền tệ nới lỏng và dòng tiền nội dồi dào. Tuy nhiên, trái ngược xu thế chung, nhóm cổ phiếu dầu khí lại giảm.
Từ ngày 8/8 đến 8/10/2025, VN-Index tăng 7,3%, nhưng cổ phiếu Tổng công ty Khoan và Dịch vụ Khoan Dầu khí (PV Drilling, mã PVD) giảm 4,9%, cổ phiếu Tổng công ty Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (PTSC, mã PVS) giảm 14,1%, cổ phiếu Tổng công ty cổ phần Vận tải Dầu khí (PVTrans, mã PVT) giảm 4,7%, cổ phiếu Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil, mã OIL) giảm 11,2%, cổ phiếu Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex, mã PLX) giảm 11,1%.
Trong nhóm này, ba cổ phiếu PVT, OIL và PLX đã rơi xuống dưới đường trung bình động 200 ngày (MA200) - dấu hiệu xác nhận xu hướng giảm dài hạn; còn PVD và PVS đang lùi sát vùng hỗ trợ kỹ thuật.
Độ trễ lợi nhuận và rủi ro chu kỳ mới
Ở nhóm thượng nguồn, đặc biệt các đơn vị như PTSC và PV Drilling, giá dầu cao là động lực thúc đẩy đầu tư thăm dò, khai thác, từ đó tăng nhu cầu thuê giàn khoan và dịch vụ kỹ thuật. Tuy nhiên, kết quả kinh doanh của nhóm này thường có độ trễ so với biến động giá dầu, do phần lớn hợp đồng được ký dài hạn. Nhờ giá dầu duy trì ở mức cao 60-80 USD/thùng giai đoạn 2022-2024, hoạt động thăm dò sôi động, giúp doanh nghiệp tăng trưởng tốt. Năm 2025, dù giá dầu điều chỉnh, các hợp đồng hiện hữu vẫn đảm bảo nguồn việc ổn định.
Tại PTSC, theo Công ty Chứng khoán SSI, tổng giá trị hợp đồng tồn đọng (backlog) hiện khoảng 2,5 tỷ USD, trong đó dự án Lô B - Ô Môn hơn 1 tỷ USD, dự án Lạc Đà Vàng xấp xỉ 1 tỷ USD, cùng các dự án điện gió ngoài khơi hợp tác với Orsted. Doanh nghiệp cũng mở rộng sang năng lượng tái tạo, tham gia tổng thầu EPC và phát triển điện gió xuất khẩu sang Singapore - dấu hiệu cho thấy bước chuyển chiến lược trong dài hạn.
PV Drilling cũng ghi nhận hoạt động tích cực. Sau 8 tháng năm 2025, doanh thu đạt 6.044 tỷ đồng, bằng 83,9% kế hoạch năm; lợi nhuận trước thuế đạt 751 tỷ đồng, bằng 95,1% kế hoạch năm. Toàn bộ đội giàn khoan của PV Drilling đã có hợp đồng thuê đến hết năm 2026, thậm chí một số kéo dài tới năm 2028. Doanh nghiệp quyết định đầu tư thêm một giàn khoan Jackup mới trị giá 90 triệu USD (30% vốn chủ sở hữu, 70% vốn vay), dự kiến bàn giao cuối quý I hoặc đầu quý II/2026.
Tuy nhiên, theo Công ty Chứng khoán VPBank, nếu giá dầu giảm sâu về vùng 50-55 USD/thùng, hoạt động khoan thăm dò có thể chững lại, kéo theo giảm giá thuê giàn và dịch vụ kỹ thuật, làm thu hẹp biên lợi nhuận.
Ở nhóm trung nguồn, PVTrans và các đơn vị thành viên vẫn theo đuổi chiến lược trẻ hóa đội tàu, duy trì nhiều hợp đồng thuê định hạn ở mức giá cao từ những năm trước. Tuy vậy, PVTrans bắt đầu chịu tác động tiêu cực khi giá cước vận chuyển dầu giảm và bất ổn địa chính trị làm gián đoạn các tuyến hàng hải quốc tế.
Ông Phạm Việt Anh, Chủ tịch Hội đồng quản trị PVTrans cho biết, ngành vận tải biển toàn cầu đang bước vào chu kỳ điều chỉnh sau giai đoạn tăng nóng 2020-2023. Doanh nghiệp đã sớm dự báo giai đoạn 2024-2025 sẽ suy giảm nên chủ động điều chỉnh chiến lược đầu tư, thận trọng trong mở rộng đội tàu, đồng thời đánh giá kỹ các yếu tố rủi ro như biến động thương mại và mất cân đối cung - cầu tàu.
Nửa đầu năm 2025, PVTrans mới đầu tư hai tàu mới gồm LPG Phoenix Gas và tàu hàng rời PVT Fortune (trong kế hoạch 13 tàu năm 2025), nâng tổng số tàu lên 60 chiếc.
Ở phân khúc hạ nguồn, nhóm chế biến, phân phối và tiêu thụ sản phẩm dầu khí gặp khó khi giá dầu giảm, trong khi các doanh nghiệp sử dụng khí làm nguyên liệu đầu vào như ngành phân bón lại được hưởng lợi.
Nhìn tổng thể, dù kết quả kinh doanh của nhiều doanh nghiệp dầu khí vẫn tích cực nhờ hợp đồng dài hạn, song diễn biến giá cổ phiếu cho thấy thị trường đang tái định giá kỳ vọng cho chu kỳ mới theo hướng giảm.