Không gian đô thị được mở rộng
Sau khi các địa phương hoàn thành việc sáp nhập, hàng loạt đô thị ven biển miền Trung đã được định hình lại theo hướng “liên kết vùng - phát triển bền vững”. Theo định hướng mới, miền Trung sẽ hình thành các cực tăng trưởng với các đô thị quy mô lớn, gắn kết với các cảng biển, khu kinh tế và hành lang du lịch ven biển.
Tại TP. Đà Nẵng, sau khi sáp nhập với Quảng Nam, Thành phố được mở rộng địa giới hành chính lên gần 12.000 km2, dân số hơn 3 triệu người. Không gian phát triển thống nhất mới được hình thành, kết nối hai sân bay quốc tế, hàng chục km bờ biển, các trung tâm kinh tế, du lịch trọng điểm miền Trung, định hình nên một “siêu đô thị biển” trong tương lai.
PGS-TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đánh giá, việc sáp nhập Đà Nẵng - Quảng Nam trở thành “cú huých chiến lược”, mở ra chuỗi đô thị ven biển dọc từ Đà Nẵng - Hội An - Tam Kỳ - Chu Lai, hình thành trục “đô thị - cảng biển - công nghiệp - du lịch” hiện đại mang nội hàm xanh - số - thông minh - sáng tạo. Điểm nhấn của vùng phát triển mới nằm ở khu vực Đông Nam Đà Nẵng - nơi được các chuyên gia quy hoạch đánh giá là “vành đai vàng”, trải dài từ Sơn Trà, Mỹ Khê, Ngũ Hành Sơn đến Hội An và Chu Lai.
Ở phía Nam Trung bộ, tỉnh Khánh Hòa sau sáp nhập với tỉnh Ninh Thuận có diện tích tự nhiên hơn 8.555 km2, quy mô dân số trên 2,2 triệu người. Việc mở rộng không chỉ tăng quy mô địa lý, mà còn mang ý nghĩa chiến lược trong việc đáp ứng các tiêu chí về đô thị loại đặc biệt, đô thị thông minh, hạ tầng kết nối liên vùng, chuẩn bị cho mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030, theo Nghị quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị.
Hiện nay, Khánh Hòa trở thành một trong những vùng đất hiếm hoi sở hữu chuỗi giá trị biển liền mạch kéo dài gần 500 km, từ Vân Phong - Nha Trang - Cam Ranh - Vĩnh Hy - Phan Rang - Cà Ná. Trục biển này tạo nên ưu thế chiến lược vượt trội về phát triển du lịch nghỉ dưỡng, cảng biển, logistics và năng lượng tái tạo - những ngành kinh tế trụ cột trong tương lai.
Tầm nhìn quy hoạch mới xác định Khánh Hòa phát triển đa trung tâm, theo mô hình đô thị - du lịch - công nghiệp năng lượng, phù hợp xu hướng vùng hiện đại. Trên nền quy hoạch mới, hai cực phát triển rõ nét đã bắt đầu từng bước được định hình gồm cực Bắc Khánh Hòa - Nha Trang và cực Nam Khánh Hòa - Phan Rang.
Hiện nay, cùng với sự phát triển mới, xu hướng giãn dân về cực Nam Khánh Hòa - nơi chi phí an cư, sinh hoạt thấp hơn dần được hình thành. Ngoài ra, làn sóng chuyên gia trong các lĩnh vực năng lượng hạt nhân, trí tuệ nhân tạo (AI), chip bán dẫn và dữ liệu lớn đang dịch chuyển về đây sẽ tạo sức bật lớn về phát triển đô thị cho khu vực Nam Khánh Hòa.
Các chuyên gia dự báo rằng, cực Nam Khánh Hòa sẽ là “động lực mới” cho toàn khu vực, là nơi hình thành các đô thị du lịch - kinh tế kiểu mẫu với tính chất mới: không quá tải như các thành phố lớn, nhưng đủ điều kiện để phát triển toàn diện.
Mở ra cơ hội bứt phá về thu hút đầu tư
Theo định hướng mới, miền Trung sẽ hình thành các cực tăng trưởng với các đô thị quy mô lớn, gắn kết với các cảng biển, khu kinh tế và hành lang du lịch ven biển.
KTS. Phạm Xuân Thành, Giám đốc Công ty TNHH Kiến trúc và Đầu tư Xây dựng Bình An đánh giá, sau sáp nhập, quy mô hành chính mở rộng giúp việc tích hợp quy hoạch đô thị tại các địa phương thuận lợi hơn, chấm dứt tình trạng cắt khúc, manh mún như trước đây. “Điều này mở ra cơ hội rất lớn để thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư, từng bước hình thành các đô thị ven biển có tầm vóc khu vực”, ông Thành nói.
Cũng theo ông Thành, một trong những thay đổi dễ nhận thấy nhất là tầm nhìn quy hoạch đô thị miền Trung đang được thiết lập theo hướng tích hợp giữa phát triển đô thị - công nghiệp - du lịch. Các đồ án quy hoạch tổng thể gần đây tại nhiều tỉnh, thành phố đều dành ưu tiên cho phát triển đô thị ở dải ven biển, gắn với các khu kinh tế, sân bay và cảng biển.
Đơn cử, tỉnh Quảng Trị sau khi sáp nhập đã bắt đầu rà soát nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch vùng ven biển Đông - Đông Nam (bắt đầu từ khu vực phường Đồng Hới và kéo dài đến cảng biển Mỹ Thủy, xã Mỹ Thủy) trở thành trục đô thị - du lịch biển liên hoàn, với “xương sống” là tuyến đường ven biển, kết nối với cao tốc Bắc - Nam, cảng Mỹ Thủy, Khu công nghiệp Cam Liên, sân bay Quảng Trị, sân bay Đồng Hới.
Đây cũng chính là nơi tập trung hàng loạt khu đô thị, khu du lịch nghỉ dưỡng, các dự án đầu tư trọng điểm của tỉnh, đồng thời thu hút lượng vốn đầu tư lớn. Mới đây nhất, Tập đoàn Sun Group đã đồng loạt khởi động 3 dự án lớn tại Quảng Trị, gồm Khu đô thị hỗn hợp ven biển Nhật Lệ; Khu đô thị hỗn hợp trung tâm Đồng Hới và Khu đô thị hỗn hợp phía Tây sông Lệ Kỳ. Cả 3 dự án có tổng mức đầu tư hơn 38.000 tỷ đồng.
Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Trần Phong cho biết, cùng với các dự án đô thị hiện hữu, các dự án này được kỳ vọng sẽ kiến tạo hệ thống hạ tầng du lịch, dịch vụ, đô thị bài bản để phát huy cùng lúc tài nguyên “di sản văn hóa thiên nhiên” và “di sản văn hóa lịch sử” của địa phương.
Với tỉnh Khánh Hòa, các chuyên gia cho rằng, với các lợi thế tích hợp sau sáp nhập, địa phương này có thể thực hiện thay đổi cấu trúc phát triển đô thị - từ “du lịch biển” đơn thuần thành “du lịch dịch vụ cao cấp, đô thị sinh thái, thu hút nhân lực chất lượng cao tới sinh sống và làm việc”.
PGS-TS. Nguyễn Chu Hồi, Phó chủ tịch thường trực Hội Thủy sản Việt Nam đánh giá, sau hợp nhất, tỉnh Khánh Hòa mới hội tụ các tiềm năng và giá trị vượt trội để thúc đẩy phát triển kinh tế biển toàn diện, hiệu quả, xanh và bền vững với du lịch đẳng cấp, năng lượng tái tạo, nông nghiệp ven biển đặc thù, xây dựng chuỗi đô thị biển thông minh, cảng biển xanh, khu kinh tế - công nghiệp ven biển, thủy sản có trách nhiệm…
“Sự kết hợp giữa các cảng biển quốc tế, tiềm năng điện hạt nhân và du lịch đa dạng từ Nha Trang đến Phan Rang tạo nên một thực thể kinh tế - xã hội mạnh mẽ, hướng ra đại dương. Muốn vậy, cần mời gọi và thu hút thành công tập đoàn lớn đủ tiềm lực, kinh nghiệm và tâm huyết phát triển, khơi dậy tiềm năng các vùng đất”, PGS-TS. Nguyễn Chu Hồi nhận định.
Thực tế, việc sáp nhập đã mở ra cơ hội rất lớn về thu hút đầu tư cho Khánh Hòa, nhất là các dự án thuộc lĩnh vực đô thị, du lịch, công nghiệp. Theo báo cáo của UBND tỉnh này, trong 8 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã thu hút được 62 dự án đầu tư ngoài ngân sách, với tổng vốn đăng ký khoảng 391.090 tỷ đồng.
Trong đó, các dự án quy mô lớn tạo động lực tăng trưởng là Khu công nghiệp Cà Ná (3.875 tỷ đồng); Khu đô thị mới Đầm Môn (25.600 tỷ đồng); Khu đô thị mới Tu Bông (43.000 tỷ đồng)… Mới đây nhất, trong tháng 8/2025, Tập đoàn Sun Group cũng đã tiến hành khởi công Khu đô thị hỗn hợp Nha Trang hơn 17.000 tỷ đồng tại Khánh Hòa.
Các chuyên gia nhận định, một yếu tố then chốt giúp định hình diện mạo mới cho đô thị miền Trung là hệ thống hạ tầng giao thông chiến lược. Khi các tuyến cao tốc Bắc - Nam hoàn thành giai đoạn I, các dự án đường ven biển và nhiều sân bay khu vực được hoàn thành nâng cấp, “trục xương sống” của dải ven biển sẽ dần định hình rõ rệt.
“Khi hạ tầng được hoàn thiện đồng bộ, miền Trung sẽ không còn là dải đất hẹp giữa biển và núi, mà trở thành trục phát triển năng động, liên kết từ Bắc vào Nam. Đây là nền tảng để các đô thị biển bứt phá trong giai đoạn 2026 - 2035”, KTS. Phạm Xuân Thành nói.