Làn sóng đầu tư mới của GenZ
Thống kê từ khảo sát mới nhất của Trung tâm phân tích, Chứng khoán AIS cho thấy một bức tranh đáng chú ý về hành vi đầu tư của thế hệ GenZ (độ tuổi 18-25) trong năm 2023. Hiện có tới 68% GenZ Việt Nam đã tham gia vào các hoạt động đầu tư tài chính, trong đó 42% bắt đầu hành trình đầu tư từ rất sớm, trong độ tuổi 18-20.
GenZ đang thể hiện một khẩu vị rủi ro trong đầu tư hoàn toàn khác biệt so với các thế hệ trước. Thay vì lựa chọn những kênh đầu tư truyền thống, họ ưu tiên các tài sản số và công cụ tài chính mới - Từ việc đổ xô vào thị trường tiền số với Bitcoin, Ethereum, cho đến việc săn lùng NFT hay cổ phiếu meme như GameStop, AMC.
Sự bùng nổ này đã tạo nên một làn sóng đầu tư mới với đặc trưng là tốc độ, rủi ro cao và lan tỏa mạnh mẽ thông qua các nền tảng mạng xã hội, đánh dấu một kỷ nguyên đầu tư hoàn toàn khác biệt của thế hệ số.
Hai thế hệ, một mục tiêu: Cuộc đua marathon hay chạy nước rút?
Trong khi thế hệ Millennials (độ tuổi 28-44) lựa chọn con đường đầu tư thận trọng với các tài sản có giá trị thực như bất động sản, vàng hay cổ phiếu blue-chip, GenZ lại thể hiện khẩu vị rủi ro cao hơn hẳn với các kênh đầu tư mới nổi.
Sự khác biệt này thể hiện rõ qua cách tiếp cận: Millennials ưu tiên xây dựng danh mục đa dạng, kiên nhẫn nắm giữ dài hạn và chú trọng bảo toàn vốn để tạo thu nhập ổn định.
Ngược lại, giới trẻ GenZ thường ưu tiên các kênh có khả năng sinh lời nhanh, sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao để đổi lấy cơ hội lợi nhuận đột biến. Họ tận dụng tối đa công nghệ và nền tảng đầu tư trực tuyến, thường xuyên điều chỉnh danh mục theo xu hướng thị trường.
Dù cùng hướng đến mục tiêu tự do tài chính, nhưng rõ ràng mỗi thế hệ lại có những chiến lược và cách tiếp cận riêng, giống như sự khác biệt giữa một cuộc chạy marathon và một cuộc chạy nước rút.
Cạm bẫy và rủi ro tiềm ẩn
Thị trường tài chính luôn ẩn chứa những rủi ro không lường trước được, đặc biệt với các nhà đầu tư trẻ. Theo tìm hiểu, trong năm 2023, 72% nhà đầu tư GenZ thua lỗ trong 6 tháng đầu năm, với mức thua lỗ trung bình là 45% giá trị danh mục. Nguyên nhân chính đến từ ba yếu tố:
Thứ nhất là sự thiếu hiểu biết về chu kỳ thị trường. Khảo sát cho thấy 85% GenZ chưa từng trải qua một chu kỳ giảm giá kéo dài của thị trường. Kết quả là khi VN-Index điều chỉnh mạnh vào tháng 9/2023, 67% nhà đầu tư trẻ đã bán tháo cổ phiếu ở vùng đáy, dẫn đến việc hiện thực hóa khoản lỗ lớn.
Thứ hai là việc sử dụng đòn bẩy tài chính quá mức trong giao dịch tiền số (crypto). Nhiều nhà đầu tư GenZ thường sử dụng đòn bẩy (leverage) với tỷ lệ cao gấp nhiều lần vốn của họ trên các sàn giao dịch. Điều này khiến tài khoản của họ dễ bị thanh lý khi thị trường biến động mạnh, dẫn đến tổn thất nặng nề.
Thứ ba là tâm lý FOMO và thiếu kế hoạch dài hạn. Hầu hết quyết định đầu tư của GenZ được thực hiện dựa trên thông tin từ mạng xã hội và diễn đàn, với 65% số giao dịch được thực hiện trong vòng 24 giờ sau khi tiếp nhận thông tin.
Bài học từ những cú sốc thị trường
Nhiều nhà đầu tư GenZ đã trải qua những bài học đắt giá trên nhiều thị trường khác nhau. Sự sụp đổ của FTX vào năm 2022 đã để lại những hệ lụy nặng nề cho cộng đồng nhà đầu tư trẻ, với 70% nhà đầu tư GenZ Việt mất trên 50% vốn. Đây là một bài học đắt giá về rủi ro tập trung và tầm quan trọng của quản trị doanh nghiệp.
Song song với đó, cơn sốt giá vàng đầu năm 2024 cũng là một bài học khi nhiều nhà đầu tư trẻ đã mua đuổi khi giá đã tăng nóng lên 92,4 triệu đồng/lượng, để rồi chứng kiến thị trường điều chỉnh mạnh chỉ sau đó vài ngày. Những biến động này đã giúp thế hệ GenZ nhận thức sâu sắc hơn về tầm quan trọng của việc đa dạng hóa danh mục đầu tư và không nên FOMO khi thị trường quá nóng.
Lựa chọn nào là đúng đắn?
Ông Phùng Trung Kiên - Giám đốc Trung tâm Phân tích của Chứng khoán AIS cho rằng thay vì hoàn toàn từ bỏ khẩu vị rủi ro đặc trưng, GenZ cần học cách kết hợp linh hoạt giữa đầu tư táo bạo và thận trọng. "Điểm mạnh của GenZ là khả năng nắm bắt xu hướng mới nhanh nhạy và sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Thay vì kiềm hãm, chúng ta nên tận dụng điểm mạnh này một cách có chiến lược", ông chia sẻ.
Để giúp các nhà đầu tư GenZ xây dựng danh mục đầu tư an toàn và hiệu quả, Chứng khoán AIS đề xuất chiến lược "Nền tảng trước, lợi nhuận sau" với ba trụ cột chính:
1. Khởi đầu với các sản phẩm tích sản an toàn
Lựa chọn công cụ đầu tư phù hợp là yếu tố then chốt trong hành trình tích sản. Nhận thức rõ điều này, Chứng khoán AIS đã phát triển hai danh mục đầu tư chuyên biệt: Wealth Stock và Hot Stock, đáp ứng đa dạng nhu cầu của nhà đầu tư.
Wealth-Stock là bộ danh mục đầu tư được tuyển chọn kỹ càng, phù hợp với định hướng trung và dài hạn, tạo nền móng vững chắc cho sự thịnh vượng tài chính. Mỗi cổ phiếu trong danh mục đều được theo dõi liên tục, đảm bảo các yếu tố nền tảng mạnh mẽ và khả năng chống chọi với biến động thị trường.
Một danh mục đầu tư cân bằng có thể mang lại lợi nhuận ổn định gấp 2 - 3 lần so với việc đầu tư manh mún. Việc tiếp cận những thông tin chuyên sâu và phân tích kỹ lưỡng từ đội ngũ chuyên gia Chứng khoán AIS sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn toàn diện và quyết định sáng suốt hơn trong quá trình xây dựng của cải.
2. Trang bị kiến thức đầu tư bài bản
Đầu tư không phải là một cuộc chơi may rủi, mà là một hành trình được trang bị kiến thức đầy đủ và chiến lược rõ ràng.
Thông thái trong đầu tư không phải là điều bẩm sinh, mà là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu và trải nghiệm liên tục. Nhận thấy tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực tài chính, Chứng khoán AIS thường xuyên tổ chức các buổi talkshow và seminar hàng tháng, tạo cơ hội cho cộng đồng nhà đầu tư tiếp cận với kiến thức chuyên sâu từ các chuyên gia.
Những sự kiện này không chỉ là nơi chia sẻ kiến thức chuyên sâu mà còn là diễn đàn kết nối, trao đổi giữa những người có cùng đam mê. Hãy tận dụng những cơ hội học tập quý giá này, bởi kiến thức chính là chìa khóa mở ra cánh cửa tự do tài chính.
3. Mở rộng danh mục theo lộ trình
Hiệu quả đầu tư phụ thuộc vào ba yếu tố: phân bổ tài sản, lựa chọn cổ phiếu và thời điểm gia nhập thị trường.
Hãy coi việc phân bổ như "khẩu phần dinh dưỡng" của một danh mục, cần được cân bằng giữa các loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản hoặc tiền mặt. Bên cạnh đó, đa dạng hóa là công cụ giúp giảm thiểu rủi ro khi một loại tài sản gặp vấn đề, bảo vệ sự ổn định cho toàn bộ danh mục.
Do vậy, GenZ có thể phân bổ tài sản theo chiến lược 50-30-20: 50% cho các khoản đầu tư an toàn, 30% vào cổ phiếu blue-chip và 20% vào các kênh mạo hiểm.
Kết luận: GenZ đang định hình lại bức tranh đầu tư tại Việt Nam với những đặc trưng riêng. Không có con đường đúng hay sai tuyệt đối trong đầu tư. Điều quan trọng là "Thành công trong đầu tư không phải là một cuộc chạy nước rút mà là một hành trình dài” - Hành trình đầu tư của GenZ cần được xây dựng trên sự tỉnh táo, kiến thức và chiến lược để đạt được thành công.
